του Μιχάλη Ψύλου, δημοσιογράφος
«Μου έδωσαν μία σακούλα κλειστή, χωρίς να ξέρω τι υπάρχει μέσα και μετά από αυτό μου έδωσαν ένα φέρετρο κλειστό. Δεν μου επέτρεψαν να το ανοίξω».
Στην «κλειστή σακούλα» υποτίθεται ότι ήταν ένα 22χρονο παιδί, ο Ντένις Ρούτσι,που έχασε τη ζωή του στο τραγικό δυστύχημα, το έγκλημα των Τεμπών.
Δυόμιση χρόνια μετά, ο τραγικός πατέρας του Ντένις, ο Πάνος αναγκάζεται να καταφύγει σε απεργία πείνας μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη , ζητώντας την εκταφή της σορού του γιου του . Για να δει , όχι μόνο αν στην «κλειστή σακούλα» ήταν ο γιος του, αλλά και να διαπιστωθεί η ακριβής αιτία του θανάτου του.
Το αίτημα του τραγικού πατέρα έχει απορριφθεί από τον εφέτη ανακριτή Λάρισας.
«Είπαν πως δεν δίνουν άδεια γιατί η υπόθεση είναι ακόμα ανοιχτή. Εφόσον λένε ότι τα πράγματα είναι ξεκάθαρα και όλα στο φως, γιατί φοβούνται την αίτηση αυτή;» διερωτήθηκε ο Πάνος.
Αυτός είναι ο νόμος, ακούγεται από επίσημα χείλη.
Αναμφίβολα, οι δικαστικές αρχές σπάνια δίνουν σχετικές εξουσιοδοτήσεις για εκταφές , μιας και εγείρονται ζητήματα υγειονομικής φύσεως, ενώ υπάρχει ο κίνδυνος της προσβολής νεκρού.
Πέρα από το γράμμα του νόμου υπάρχει όμως και η ουσία της δικαιοσύνης.Οταν μάλιστα υπάρχει τόσο εκτεταμένη καχυποψία για επιχειρούμενη συγκάλυψη της τραγωδίας των Τεμπών, πώς θα επουλωθεί η πληγή; Πώς θα επέλθει κάθαρση;
Ποιος μπορεί να διαφωνήσει με την άποψη που διατύπωσε ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς πώς
«δεν υπάρχει ηθικό έρεισμα στην επίμονη απόρριψη του αιτήματος των γονιών των θυμάτων να προχωρήσουν στην εκταφή των σορών των παιδιών τους. Έχουν απόλυτο δικαίωμα να διαπιστώσουν εάν τα λείψανα που βιαστικά και δίχως τον πρέποντα έλεγχο τους παραδόθηκαν προς ταφή, ανήκουν πράγματι στα παιδιά τους. Είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα».
Αιώνιοι ηθικοί νόμοι
Ας θυμηθούμε για λίγο την Αντιγόνη του Σοφοκλή και την υποχρέωση για τήρηση των ηθικών νόμων, έστω και αν αυτό σημαίνει αντίσταση κατά των ανθρώπινων νόμων.
Ο Σοφοκλής θέτει το ερώτημα αν οι «αιώνιοι» ηθικοί νόμοι πρέπει να θυσιάζονται στον βωμό των πολιτικών ενδιαφερόντων. Θέλει μάλιστα , η θεία δίκη να τιμωρεί τον τύρρανο Κρέοντα με τον χαμό της οικογένειάς του.
Ο Πρίαμος και ο Αχιλλέας
Η καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ και καλή μου φίλη εδώ και δεκαετίες , Ευανθία Στιβανάκη , μού θύμισε όμως και μια άλλη πλευρά της ιστορίας: Την Ιλιάδα και συγκεκριμένα την τελευταία ραψωδία «Ω», στ. 468-677 – Τίτλος: «Έκτορος λύτρα», μια από τις πιο δραματικές σκηνές του έπους, που ξεχειλίζει από ανθρωπιά και τραγικό μεγαλείο.
Ο Όμηρος θέλει τον βασιλιά της Τροίας Πρίαμος να πηγαίνει δώρα στον Αχιλλέα για να πάρει τη σορό του νεκρού γιου του, Έκτορα.
Ο γέροντας Πρίαμος γίνεται ικέτης στον Αχιλλέα, αγκαλιάζοντας τα γόνατά του και φιλώντας τα χέρια του. Ο Αχιλλέας συμπονά τον Πρίαμο και σε μια συγκλονιστική σκηνή οι δύο άντρες ξεσπάνε σε κλάματα ο καθένας για το δικό του καημό: Ο πόνος του πατέρα που χάνει το παιδί του στον πόλεμο και ο προβληματισμός σχετικά με την κοινή μοίρα των ανθρώπων, νικητών και ηττημένων, στο πλαίσιο μιας πολεμικής σύρραξης.
Η «λύτρωση» του νεκρού Έκτορα λειτουργεί εξυψωτικά και για τον ίδιο τον Αχιλλέα και οδηγεί στην ηθική του αποκατάσταση. Την κάθαρση, καθώς ο Αχιλλέας, μετά την απάνθρωπη και σκληρή μεταχείριση του νεκρού Έκτορα, του αποδίδει ο ίδιος τις πρώτες νεκρικές τιμές.
Ο Σολωμός και ο Καβάφης
«Το λείψανο που ’χε γλιτώσει ο Πρίαμος με θρήνους, με δώρα, εγύριζε οπίσω την ώρα
που πέφτει στην όψη της γης
το φως το γλυκό της αυγής», έγραφε αιώνες μετά ο Εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός στο ποιήμά του «εις τον Μάρκο Μπότσαρη»
Αλλά και ο μεγάλος Καβάφης εμπνεύστηκε από το δράμα και στο ποίημά του με τίτλο «Πριάμου νυκτοπορία» επικεντρώνεται στον θρήνο και τον πόνο του γέροντα βασιλιά των Τρώων για τον νεκρό του γιο. Αλλά και στον τρόπο με τον οποίο η μοίρα παίζει τον ρόλο της σε αυτή την κατάσταση. Οπως γράφει ο μεγάλος Αλεξανδρινός: «… είναι μάταιος, ανωφελής πολύς ο θρήνος εν πόλει ταλαιπωρημένη,
η δυσμενής κωφεύει ειμαρμένη»
Αλλά για να γυρίσουμε στο σήμερα: Θα κωφεύσει και τώρα η «μοίρα» μπροστά στον πόνο του Πάνου Ρούτσι; Θα «Είν’ η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων ,σαν των Τρώων;» ‘Ή «Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι παίρνουμ’ επάνω μας· κι αρχίζουμε νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες;», όπως λέει ο Καβάφης.
Κι όμως, κάτι κινείται. Από την πρώτη κιόλας μέρα της απεργίας πείνας του Πάνου, πλήθος κόσμου έσπευσε να του συμπαρασταθεί, να τον αγκαλιάσει, να τον συλλυπηθεί, να του ευχηθεί δύναμη και να του δώσει κουράγιο για τον δύσκολο αγώνα που έχει μπροστά του.
Να «ανοίξει την κλειστή σακούλα» για να χυθεί άπλετο φως στα αίτια της τραγωδίας. Ποιος δεν θέλει την κάθαρση;
