ο Ρόμπλοξ είναι το πιο δημοφιλές online παιχνίδι στον κόσμο: περισσότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι, σχεδόν οι μισοί κάτω των 13 ετών, μπαίνουν καθημερινά σε αυτό τον ψηφιακό κόσμο. Μία δημοσιογράφος του Guardian αποφάσισε να μπει σε αυτόν τον κόσμο, δημιουργώντας έναν λογαριασμό ενός οκτάχρονου κοριτσιού, για να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι αν το παιχνίδι είναι πραγματικά ασφαλές για τα παιδιά. Η εμπειρία της αποκαλύπτει έναν εφιαλτικό μικρόκοσμο: προσβολές, σεξουαλική παρενόχληση, εκφοβισμό, ακατάλληλο περιεχόμενο και επικίνδυνες αλληλεπιδράσεις — όλα μέσα από μια πλατφόρμα που προβάλλεται ως «χώρος δημιουργικότητας και μάθησης».
- Εικονικός παράδεισος με εκατομμύρια παιδιά
- Μια εικονική οκτάχρονη σε έναν κόσμο ενηλίκων
- Το «Dress to Impress»: Μόδα, χρήμα και προσβολή
- Η οικονομία του παιδικού τζόγου
- Η εταιρεία των 92 δισεκατομμυρίων και οι ανήλικοι δημιουργοί
- Σκάνδαλα, ανήλικοι διαχειριστές και ακατάλληλο περιεχόμενο
- Κατηγορίες για αποτυχία προστασίας ανηλίκων
- Η ασφάλεια υπό αμφισβήτηση
- Μια εικονική κόλαση για ένα παιδί
- «Δεν θα αφήσω ποτέ τον γιο μου να παίξει Ρόμπλοξ»
- Ένα μάθημα για γονείς και αρχές
Εικονικός παράδεισος με εκατομμύρια παιδιά
Στο Ρόμπλοξ, οι παίκτες δημιουργούν ανθρωπόμορφα avatars και συμμετέχουν σε εκατομμύρια διαφορετικές «εμπειρίες» – από παιχνίδια περιπέτειας μέχρι κοινωνικές προσομοιώσεις. Σύμφωνα με μελέτη του 2024 στην Αυστραλία, τα παιδιά που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα περνούν πάνω από δύο ώρες την ημέρα παίζοντας.
Η επίτροπος Ψηφιακής Ασφάλειας της Αυστραλίας, Τζούλι Ίνμαν Γκραντ, δήλωσε πρόσφατα ότι, παρότι το Ρόμπλοξ δεν εμπίπτει προς το παρόν στους περιορισμούς της νέας νομοθεσίας για τα social media, παραμένει «υπό στενή παρακολούθηση». Όπως είπε, «το γεγονός ότι μια πλατφόρμα εξαιρείται νομοθετικά δεν σημαίνει ότι είναι και ασφαλής».
Μια εικονική οκτάχρονη σε έναν κόσμο ενηλίκων
Η δημοσιογράφος δημιούργησε έναν λογαριασμό, δηλώνοντας ημερομηνία γέννησης που αντιστοιχεί σε παιδί οκτώ ετών. Μέσα σε λίγα λεπτά, το avatar της – ένα άφυλο, ανθρωπόμορφο σώμα με αναλογίες ενήλικης γυναίκας – στάθηκε σε ένα εικονικό δωμάτιο γεμάτο άγνωστους χρήστες. Παρά τη «χαρούμενη» αισθητική, το περιβάλλον έμοιαζε ήδη παράξενο: χαρακτήρες με ενήλικα σώματα, σεξουαλικοποιημένες κινήσεις και συνομιλίες που διέφεραν πολύ από την παιδική αθωότητα.
Κλείσιμο
Κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας, η ίδια περιηγήθηκε σε δεκάδες «παιχνίδια» – νυχτερινά κλαμπ, καζίνο, παιχνίδια τρόμου και χώρους κοινωνικής αλληλεπίδρασης – με όλους τους γονικούς ελέγχους ενεργούς. Το αποτέλεσμα ήταν σοκαριστικό: εκφοβισμός, απειλές, προσβλητικές εκφράσεις και σεξουαλικά υπονοούμενα ήταν διάχυτα παντού.
Το «Dress to Impress»: Μόδα, χρήμα και προσβολή
Το πιο δημοφιλές παιχνίδι για κορίτσια στο Ρόμπλοξ ονομάζεται Dress to Impress (DTI). Από την κυκλοφορία του τον Νοέμβριο του 2023, έχει συγκεντρώσει πάνω από 6 δισεκατομμύρια επισκέψεις. Οι παίκτες ντύνουν τα avatars τους με βάση ένα θέμα, περπατούν σε μια εικονική πασαρέλα και βαθμολογούνται από άλλους χρήστες.
Η δημοσιογράφος περιγράφει πως το avatar της είχε έντονα χαρακτηριστικά και αναλογίες, με επιλογές ρούχων που θύμιζαν ενήλικο μοντέλο. Οι συνομιλίες στη διάρκεια του παιχνιδιού ήταν συχνά επικριτικές ή σαρκαστικές, ενώ οι παίκτες μπορούσαν να πληρώσουν με το εικονικό νόμισμα Robux για να αγοράσουν κινήσεις ή αντικείμενα που προσέθεταν έντονα στοιχεία εμφάνισης.
Μία πρόσφατη αναβάθμιση του παιχνιδιού προκάλεσε αντιδράσεις: οι χρήστες μπορούσαν να ρίχνουν εικονικές ντομάτες ή «σκουπίδια» πάνω σε άλλους παίκτες, έναντι χρημάτων. Η λειτουργία χαρακτηρίστηκε από ειδικούς ως «πληρωμένη ταπείνωση», που επιβραβεύει τον εκφοβισμό.
Η οικονομία του παιδικού τζόγου
Ο καθηγητής Μάρκους Κάρτερ, ειδικός στην αλληλεπίδραση ανθρώπου–υπολογιστή στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, παρομοιάζει το Ρόμπλοξ με ένα «πείραμα παιδικού τζόγου». «Η πλατφόρμα ενθαρρύνει τα παιδιά να πληρώνουν για να κερδίσουν – για πρόσβαση, για ρούχα, για αναβαθμίσεις. Αυτό είναι ακριβώς το μοντέλο του τζόγου, απλώς μεταμφιεσμένο σε παιχνίδι», εξηγεί.
Ο ίδιος περιγράφει πώς ένας δωδεκάχρονος αγόρασε ένα ψηφιακό «loot box» (εικονικό κουτί ή πακέτο που δημιουργεί εθισμό και συμπεριφορές τύπου τζόγου, ειδικά στα παιδιά, αφού συνδέει την τύχη με την ανταμοιβή) και χρειάστηκαν εβδομάδες για να αποζημιωθεί, παρότι η πώληση τέτοιων προϊόντων σε ανήλικους είναι παράνομη στην Αυστραλία.
Επιπλέον, αναφέρεται στο φαινόμενο «pay to troll» – τη δυνατότητα πληρωμής για να ενοχλήσεις ή να εξευτελίσεις άλλους παίκτες. «Το Ρόμπλοξ έχει καταφέρει να εμπορευματοποιήσει ακόμη και τον εκφοβισμό», σημειώνει.
Η εταιρεία των 92 δισεκατομμυρίων και οι ανήλικοι δημιουργοί
Η Roblox Corporation, με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτιμάται σήμερα στα 92 δισεκατομμύρια δολάρια. Η επιτυχία της στηρίζεται στο περιεχόμενο που δημιουργούν οι ίδιοι οι χρήστες – ανάμεσά τους και παιδιά.
Μόνο την περίοδο 2024- 2025, η εταιρεία κατέβαλε περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε δημιουργούς παιχνιδιών, κρατώντας για τον εαυτό της τουλάχιστον το 30% κάθε συναλλαγής. Η μέση αμοιβή για τους νέους δημιουργούς ήταν 1.400 δολάρια.
Ο καθηγητής Κάρτερ επισημαίνει ότι το φαινόμενο αυτό αποτελεί «παιδική εργασία μέσω παιχνιδιού» (playbour). «Η εταιρεία προβάλλει περιπτώσεις εφήβων που έγιναν εκατομμυριούχοι, όμως η πραγματικότητα είναι ότι κερδίζει από τη δουλειά παιδιών. Όλο το περιεχόμενο που φέρνει έσοδα προέρχεται από χρήστες, πολλοί εκ των οποίων είναι ανήλικοι», τονίζει.
Σκάνδαλα, ανήλικοι διαχειριστές και ακατάλληλο περιεχόμενο
Πίσω από τα πιο δημοφιλή παιχνίδια του Ρόμπλοξ βρίσκονται μικρές ομάδες εφήβων δημιουργών. Το Dress to Impress, για παράδειγμα, αναπτύχθηκε από έναν χρήστη που αυτοπροσδιορίζεται ως «Gigi», ο οποίος ξεκίνησε το έργο στα 14 και το κυκλοφόρησε στα 16.
Το 2024, ο «Gigi» παραδέχτηκε δημόσια ότι είχε κάνει ακατάλληλα σχόλια σε διαδικτυακές συνομιλίες και διατηρούσε έναν ιδιωτικό server με ενήλικο περιεχόμενο ενώ ήταν ανήλικος.
Αργότερα, ένας 20χρονος διαχειριστής του παιχνιδιού κατηγορήθηκε ότι προσέγγισε διαδικτυακά μια 16χρονη παίκτρια. Ο ίδιος παραιτήθηκε μετά τις καταγγελίες. Το περιστατικό αποκάλυψε ότι η ομάδα διαχείρισης ενός παιχνιδιού με εκατομμύρια παιδικούς χρήστες αποτελούνταν κυρίως από ανήλικους και νεαρούς ενήλικες.
Κατηγορίες για αποτυχία προστασίας ανηλίκων
Το 2024, η επενδυτική εταιρεία Hindenburg Research χαρακτήρισε το Ρόμπλοξ «X-rated παιδόφιλη κόλαση» δηλαδή «περιβάλλον που θυμίζει πορνογραφική και επικίνδυνη ζώνη για ανήλικους». Λίγο αργότερα, αμερικανικές αρχές κατέθεσαν αγωγές εναντίον της εταιρείας.
Μία υπόθεση αφορά ένα 11χρονο κορίτσι που κακοποιήθηκε αφού γνώρισε τον δράστη μέσω της πλατφόρμας. Άλλη υπόθεση, στην Καλιφόρνια, κατηγορεί το Ρόμπλοξ και το Discord για «συστηματικές αποτυχίες στην προστασία των πιο ευάλωτων χρηστών».
Η εταιρεία απάντησε ότι οι κατηγορίες είναι «εντελώς αναληθείς» και ότι «εκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν το Ρόμπλοξ με ασφάλεια κάθε μέρα».
Η ασφάλεια υπό αμφισβήτηση
Η αυστραλιανή επίτροπος Ίνμαν Γκραντ ανακοίνωσε ότι η χώρα της συνεργάζεται με την εταιρεία για την ενίσχυση των μηχανισμών ασφαλείας. Μέχρι το τέλος του έτους, όλα τα προφίλ χρηστών κάτω των 16 ετών θα γίνονται ιδιωτικά από προεπιλογή, ενώ θα απαγορεύεται η απευθείας επικοινωνία με ενήλικες χωρίς γονική συγκατάθεση.
Η εταιρεία δηλώνει ότι μέσα στο 2025 θα εφαρμόσει περισσότερες από 100 βελτιώσεις ασφαλείας, ωστόσο οι ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί.
Μια εικονική κόλαση για ένα παιδί
Η δημοσιογράφος περιέγραψε δεκάδες περιστατικά όπου το avatar της δέχθηκε διαδικτυακές επιθέσεις και σεξουαλικά υπονοούμενα, συχνά από μεγαλύτερους χρήστες. Σε ένα παιχνίδι, άλλοι χαρακτήρες προχώρησαν σε επιθετικές κινήσεις πάνω της. Σε άλλο, ομάδα παικτών την εξευτέλισε δημόσια με προσβλητικά σχόλια. Σε ρόλους όπως στο παιχνίδι Berry Avenue, οι χρήστες μπορούσαν να υποδυθούν ακόμη και βίαιες πράξεις, χωρίς να ενεργοποιηθεί κανένα φίλτρο ή σύστημα ασφαλείας.
«Δεν θα αφήσω ποτέ τον γιο μου να παίξει Ρόμπλοξ»
Ο καθηγητής Κάρτερ, που έχει αφιερώσει την καριέρα του στα βιντεοπαιχνίδια, δηλώνει ότι, παρά την αγάπη του για τον χώρο, δεν θα επιτρέψει ποτέ στο παιδί του να χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα. «Ο γιος μου είναι τεσσάρων και δεν θα τον αφήσω ποτέ να παίξει Ρόμπλοξ. Αγαπώ τα παιχνίδια, αλλά αυτό δεν είναι παιχνίδι – είναι ένα επικίνδυνο κοινωνικό πείραμα», τονίζει.
Ένα μάθημα για γονείς και αρχές
Η δημοσιογράφος κλείνει την έρευνά της με ένα συμπέρασμα που θα έπρεπε να προβληματίσει γονείς και ρυθμιστικές αρχές σε όλο τον κόσμο: το Ρόμπλοξ δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι, αλλά ένα τεράστιο κοινωνικό δίκτυο χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, όπου τα παιδιά εκτίθενται σε κινδύνους που δεν μπορούν να αντιληφθούν. Παρότι η πλατφόρμα υπόσχεται δημιουργικότητα και φαντασία, ο συνδυασμός ανωνυμίας, απουσίας εποπτείας και οικονομικών κινήτρων δημιουργεί ένα τοξικό περιβάλλον. «Μέσα σε μία εβδομάδα ως παιδί στο Ρόμπλοξ», γράφει η ίδια, «είδα πώς ένα παιχνίδι που προβάλλεται ως “ασφαλές” για παιδιά, μπορεί να γίνει το πιο επικίνδυνο μέρος του διαδικτύου».
Protothema
