Η άσκηση συνιστάται ως θεραπεία για την οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, καθώς πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να μειώσει τον πόνο και να καθυστερήσει την ανάγκη για επεμβατική θεραπεία, όπως η αρθροπλαστική. Είναι όμως όλα τα είδη άσκησης εξίσου αποτελεσματικά;
Μελέτες έχουν δείξει ότι κάθε επιλογή έχει διαφορετικές θεραπευτικές επιδράσεις. Για παράδειγμα, η αερόβια άσκηση ανακουφίζει από τον πόνο και βελτιώνει τη σωματική λειτουργία μέσω της ενίσχυσης των μυών, τον έλεγχο του σωματικού βάρους, ενώ οι ασκήσεις ενδυνάμωσης είναι αποτελεσματικές για την αύξηση της μυϊκής δύναμης και αντοχής, που οδηγούν στη μείωση των συμπτωμάτων.
Τα τελευταία χρόνια έχουν “εισβάλλει” στη ζωή των δυτικών και παραδοσιακές μέθοδοι άσκησης της Ανατολής, όπως η γιόγκα, οι οποίες έχουν γίνει αποδεκτές, λόγω τις επίδρασής τους στην ψυχολογία, αλλά και στη βελτίωση των συμπτωμάτων.
Τον προβληματισμό σχετικά με το είδος της άσκησης που πρέπει να επιλεγεί για την ανακούφιση των ασθενών έρχεται να λύσει η επιστήμη. Υπάρχει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον για τη σύγκριση διαφορετικών τύπων άσκησης, προκειμένου να διαπιστωθούν τα πλεονεκτήματα καθενός από αυτούς. Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε η πρώτη μελέτη στον κόσμο που συνέκρινε τη γιόγκα με τις ασκήσεις ενδυνάμωσης. Από τα αποτελέσματά της, που δημοσιεύθηκαν στο JAMA Network Open, διαπιστώθηκε ότι και οι δύο οδηγούν σε μείωση του πόνου, ένα από τα πιο σοβαρά συμπτώματα της πάθησης. Όμως, εντοπίστηκαν σημεία που η γιόγκα υπερτερεί.
«Η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος είναι μια χρόνια εκφυλιστική ασθένεια. Οι γενετικές μεταλλάξεις, η παχυσαρκία, ο τραυματισμός, η υπερφόρτωση, η ύπαρξη φλεγμονής, μεταβολικοί παράγοντες, ορμονικές αλλαγές και η γήρανση παίζουν κύριο ρόλο στην εμφάνιση και επιδείνωση της. Η πάθηση μπορεί να βλάψει οποιονδήποτε ιστό της άρθρωσης, αλλά κυρίως προκαλεί καταστροφή χόνδρου, αλλοίωση του υποχόνδριου οστού και φλεγμονή του αρθρικού υμένα.
Οι ασθενείς συνήθως εμφανίζουν συμπτώματα που διαταράσσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Τα κυριότερα είναι ο πόνος, η δυσκαμψία, η μειωμένη κινητικότητα και η μυϊκή αδυναμία», εξηγεί ο Χειρουργός Ορθοπαιδικός, επικεφαλής του Τμήματος Επανορθωτικής & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ισχίου – Γόνατος της Osteon Orthopedic & Spine Clinic δρ Βασίλειος Σακελλαρίου.
«Ο πόνος εμφανίζεται αρχικά κατά τη φόρτιση, αλλά καθώς η οστεοαρθρίτιδα επιδεινώνεται η άρθρωση πονά και σε και σε κατάσταση ηρεμίας. Λόγω αυτού, οι ασθενείς σταματούν τις αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, φοβούνται να κάμψουν και να εκτείνουν την άρθρωση και σταδιακά αναπτύσσουν διαταραχές κινητικότητας, οι οποίες μειώνουν την ποιότητα ζωής τους και δύνανται να οδηγήσουν ακόμη και σε σωματική αναπηρία.
Η δυσκαμψία είναι άλλο ένα σύμπτωμα της πάθησης, το οποίο συνήθως εμφανίζεται αμέσως μετά το ξύπνημα και διαρκεί λιγότερο από 30 λεπτά. Πρόκειται για ένα αντισταθμιστικό φαινόμενο της αστάθειας της άρθρωσης, η οποία οδηγεί σε μειωμένο εύρος κίνησης. Άλλο ένα χαρακτηριστικό είναι η μυϊκή αδυναμία, η οποία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο.
Ο πρωταρχικός θεραπευτικός στόχος είναι η καθυστέρηση της εκφύλισης, η μείωση των συμπτωμάτων και η μεγιστοποίηση της λειτουργίας της άρθρωσης. Η φαρμακοθεραπεία, η φυσικοθεραπεία και η χειρουργική επέμβαση είναι τα διαθέσιμα μέσα για την επίτευξή του», προσθέτει.
Η άσκηση μπορεί να αποτρέψει την εκφύλιση του χόνδρου, να αναστείλει τη φλεγμονή και να αποτρέψει την απώλεια του υποχόνδριου οστού. Μπορεί να βελτιώσει τον πόνο, τη δυσκαμψία, τη δυσλειτουργία των αρθρώσεων και τη μυϊκή αδυναμία. Επιπλέον, μπορεί να αυξήσει τη μυϊκή δύναμη, να σταθεροποιήσει τη στάση του σώματος και να βελτιώσει την ψυχολογική υγεία. Όλα τα είδη έχουν θετική επίδραση, αλλά κάθε ένα από αυτά, έχει και ειδική θεραπευτική επενέργεια.
Η γιόγκα και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης είναι δύο ξεχωριστές παρεμβάσεις με διαφορετικούς μηχανισμούς επίδρασης, για την ανακούφιση του πόνου και τη βελτίωση της σωματικής λειτουργίας. Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης έχουν σχεδιαστεί κυρίως για να βελτιώσουν τη μυϊκή δύναμη γύρω από την άρθρωση του γόνατος, ενισχύοντας τη σταθερότητά της και μειώνοντας τον πόνο που προκαλείται από τη μηχανική καταπόνηση. Αντίθετα, η γιόγκα ενσωματώνει σωματικές στάσεις, ενσυνειδητότητα και τεχνικές αναπνοής, οι οποίες μπορούν να μειώσουν τον πόνο μέσω ενός συνδυασμού βελτιωμένης ευλυγισίας, μείωσης του στρες και επίγνωσης του νου και του σώματος.
Από τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open, διαπιστώθηκε ότι και οι δύο μορφές άσκησης προσφέρουν μείωση του πόνου. Τα δευτερεύοντα αποτελέσματα, ωστόσο, ευνοούν τη γιόγκα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η συμμετοχή στο πρόγραμμα γιόγκα είχε σημαντική επίδραση στη λειτουργικότητα και την ακαμψία, καθώς και στη σωματική λειτουργία (δοκιμασία γρήγορου βαδίσματος), στην ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την υγεία και στην κατάθλιψη.
Βέβαια, «η προσήλωση στην άσκηση δεν είναι πάντα εύκολη, ούτε αγαπούν όλοι οι άνθρωποι τις ασκήσεις ενδυνάμωσης ή την αεροβική. Η μελέτη αυτή προσφέρει μια εναλλακτική λύση ως προς το είδος της άσκησης που μπορεί να επιλεγεί, ώστε να συνεχίσουν να προσπαθούν οι ασθενείς για την ύφεση των συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας γόνατος.
Για όσους η άσκηση δεν αρκεί, η φαρμακοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει. Η συντηρητική αυτή επιλογή ενδείκνυται, ωστόσο, όσο η πάθηση βρίσκεται σε αρχικά στάδια. Περιλαμβάνει τη λήψη αναλγητικών και ήπιων αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και την έγχυση κοκτέιλ κορτικοστεροειδών και αναλγητικών/ αναισθητικών, ή υαλουρονικού οξέος, τα οποία εστιάζουν στην αντιμετώπιση του συμπτώματος και όχι στη θεραπεία της αιτίας.
Σε ασθενείς τελικού σταδίου η χειρουργική αποκατάσταση είναι η μόνη επιλογή για την εξάλειψη των συμπτωμάτων. Η οστεοτομία, η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική και η ολική αρθροπλαστική, είναι οι επεμβάσεις που πραγματοποιούνται για τον σκοπό αυτό.
Όλες διενεργούνται με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, οι οποίες προσφέρουν ελαχιστοποίηση του τραύματος, έως και 99% αποφυγή μεταγγίσεων αίματος, μείωση του χρόνου νοσηλείας, ελαχιστοποίηση του κινδύνου ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων και ταχύτερη επιστροφή στο σπίτι (ακόμα και εντός 24ώρου) και στις καθημερινές δραστηριότητες.
Πολύ μεγάλο ποσοστό, όμως, ασθενών καταφέρνει με την άσκηση και τον έλεγχο του σωματικού βάρους να αποφύγει το χειρουργείο και να ζήσει μια ποιοτική ζωή για πολλά χρόνια», καταλήγει ο δρ Σακελλαρίου.
