Οι γάτες, με τον δικό τους χαρακτηριστικό αργό και ανεξάρτητο τρόπο, άργησαν πολύ να αποφασίσουν πότε και πού θα συνδεθούν με τον άνθρωπο. Νέα επιστημονικά δεδομένα αποκαλύπτουν ότι η μετάβαση από άγριο θηρευτή σε αγαπημένο κατοικίδιο συνέβη πολύ πιο πρόσφατα απ’ ότι πιστεύαμε και μάλιστα σε διαφορετική γεωγραφική περιοχή.
Μια εκτενής μελέτη οστών από αρχαιολογικούς χώρους δείχνει ότι η στενή σχέση ανθρώπου-γάτας ξεκινά πριν από μόλις 3,5 με 4 χιλιάδες χρόνια και όχι πριν από 10.000 όπως θεωρούνταν μέχρι σήμερα. Επιπλέον, οι ερευνητές εντοπίζουν την απαρχή αυτής της σχέσης στη Βόρεια Αφρική και όχι στην αυγή της γεωργίας, στο Λεβάντε, όπως ήταν η επικρατούσα θεωρία.
Ο καθηγητής Greger Larson από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης εξηγεί: «Οι γάτες είναι παντού γύρω μας, φτιάχνουμε τηλεοπτικά προγράμματα γι’ αυτές και κυριαρχούν στο διαδίκτυο. Ωστόσο, η σχέση που έχουμε σήμερα μαζί τους φαίνεται πως ξεκίνησε πολύ αργότερα απ’ όσο πιστεύαμε».
Πώς ξεκίνησε η εξημέρωση
Όλες οι σύγχρονες γάτες κατάγονται από το ίδιο είδος, την αφρικανική αγριόγατα. Το πώς και πότε έχασαν την άγρια φύση τους και ανέπτυξαν στενούς δεσμούς με τους ανθρώπους ήταν για χρόνια ένα επιστημονικό μυστήριο. Για να ρίξουν φως στο ζήτημα, οι ερευνητές ανέλυσαν DNA από οστά γάτας που βρέθηκαν σε αρχαιολογικούς χώρους σε Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και Ανατολία, συγκρίνοντάς το με το γενετικό υλικό των σημερινών γατών.
Τα νέα στοιχεία ανατρέπουν την ιδέα ότι η εξημέρωση ξεκίνησε στην απαρχή της γεωργίας, στη γη όπου οι πρώτοι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν μόνιμα. Αντίθετα, φαίνεται πως το επίκεντρο της εξελικτικής αυτής σχέσης βρίσκεται στην Αίγυπτο, μια κοινωνία γνωστή για τον βαθύ σεβασμό της προς τις γάτες, που αποτυπώνεται τόσο στην τέχνη όσο και στις μουμιοποιημένες γάτες που έχουν βρεθεί.
Το ταξίδι της γάτας στον κόσμο
Μόλις οι γάτες συνδέθηκαν με τον άνθρωπο, εξαπλώθηκαν σταδιακά σε όλο τον κόσμο. Έγιναν περιζήτητες ως γάτες πλοίων και φυσικοί εξολοθρευτές τρωκτικών, βοηθώντας ανθρώπινες κοινότητες και εμπορικά ταξίδια.
Ένα εντυπωσιακό εύρημα της έρευνας είναι ότι οι γάτες έφτασαν στην Ευρώπη μόλις πριν από 2.000 χρόνια, πολύ αργότερα απ’ όσο θεωρούνταν, μεταφερόμενες από τους Ρωμαίους. Από εκείνο το σημείο εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την ήπειρο, πέρασαν στη Βρετανία και στη συνέχεια ταξίδεψαν ανατολικά κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού προς την Κίνα. Σήμερα βρίσκονται σχεδόν παντού στον κόσμο με μοναδική εξαίρεση την Ανταρκτική.
Ο «ανταγωνιστής» της γάτας στην Κίνα
Παράλληλα, μια άλλη αναπάντεχη ανακάλυψη έρχεται από την Κίνα. Πολύ πριν εμφανιστούν οι οικόσιτες γάτες, οι άνθρωποι εκεί συμβίωναν με έναν άλλο άγριο συγγενή τους, τις λεοπαρδάλεις γάτες. Πρόκειται για μικρόσωμες αγριόγατες με στικτό τρίχωμα, που ζούσαν κοντά σε ανθρώπινους οικισμούς για περίπου 3.500 χρόνια.
Ο καθηγητής Shu-Jin Luo του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, χαρακτήρισε τη σχέση αυτή ως «κοινοβιακή», δηλαδή όταν δύο είδη συνυπάρχουν αρμονικά χωρίς να επηρεάζουν ουσιαστικά το ένα το άλλο. Η λεοπάρδαλη γάτα επωφελούνταν από την παρουσία των ανθρώπων, βρίσκοντας τροφή σε παράσιτα και τρωκτικά, ενώ οι άνθρωποι φαίνεται πως την ανέχονταν, ίσως και να την επιζητούσαν ως φυσικό ελεγκτή των επιβλαβών ζώων.
Παρά το γεγονός ότι συμβίωναν για αιώνες, οι λεοπαρδάλεις γάτες δεν εξημερώθηκαν ποτέ και συνεχίζουν να ζουν άγρια στην Ασία. Ωστόσο, διασταυρώθηκαν με οικόσιτες γάτες για να δημιουργήσουν τη σύγχρονη ράτσα, τη γάτα της Βεγγάλης, τη δεκαετία του 1980.
Μετάφραση – Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Καρακάση
Με πληροφορίες από: BBC
