Φοβούμενος δολοφονία, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, επικοινωνεί κυρίως με τους Διοικητές του, μέσω ενός έμπιστου βοηθού, έχοντας αναστείλει τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες προκειμένου να είναι πιο δύσκολο να τον εντοπίσουν, σύμφωνα με τρεις Ιρανούς αξιωματούχους που είναι εξοικειωμένοι με τα σχέδια έκτακτης ανάγκης, σε περίπτωση πολέμου.
Κρυμμένος σε ένα καταφύγιο, ο ανώτατος ηγέτης, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, έχει επιλέξει μια σειρά αντικαταστατών από την ιεραρχία του Στρατιωτικού του Επιτελείου, σε περίπτωση που περισσότεροι από τους αξιόλογους υπολοχαγούς του σκοτωθούν.
Και σε μια αξιοσημείωτη κίνηση, προσθέτουν οι αξιωματούχοι, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ έχει ορίσει ακόμη και τρεις ανώτερους κληρικούς ως υποψήφιους διαδόχους του σε περίπτωση που σκοτωθεί, κάτι που αποτελεί ίσως την πιο ενδεικτική εικόνα της επισφαλούς κατάστασης, στην οποία βρίσκονται ο ίδιος, και η τριακονταετής διακυβέρνησή του.
Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ έχει λάβει μια σειρά έκτακτων μέτρων για τη διατήρηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας από την περασμένη Παρασκευή, όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε μια σειρά αιφνιδιαστικών επιθέσεων.
Αν και έχει περάσει μόνο μια εβδομάδα, οι ισραηλινές επιθέσεις είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική επίθεση κατά του Ιράν από τον πόλεμο με το Ιράκ τη δεκαετία του 1980, και οι επιπτώσεις στην πρωτεύουσα της χώρας, την Τεχεράνη, ήταν ιδιαίτερα σφοδρές. Σε λίγες μόνο ημέρες, οι ισραηλινές επιθέσεις ήταν πιο έντονες και προκάλεσαν περισσότερες ζημιές στην Τεχεράνη από ό,τι ο Σαντάμ Χουσεΐν σε ολόκληρο τον οκταετή πόλεμό του κατά του Ιράν.
Το Ιράν φαίνεται να έχει ξεπεράσει το αρχικό σοκ και να έχει αναδιοργανωθεί αρκετά, ώστε να εξαπολύει καθημερινές αντεπιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, χτυπώντας ένα Νοσοκομείο, το διυλιστήριο πετρελαίου της Χάιφα, θρησκευτικά κτίρια και σπίτια.
Ωστόσο, στη συνέχεια, και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπήκαν στον πόλεμο. Ο Πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε αργά το Σάββατο, ότι ο αμερικανικός στρατός βομβάρδισε τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της υπόγειας εγκατάστασης εμπλουτισμού ουρανίου στο Φόρντο, διευρύνοντας σημαντικά τη σύγκρουση.
«Στόχος μας ήταν η καταστροφή της ικανότητας εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν, και η παύση της πυρηνικής απειλής που αποτελεί η πρώτη χώρα στον κόσμο που υποστηρίζει την τρομοκρατία», δήλωσε ο κ. Τραμπ σε ομιλία του προς τον λαό από τον Λευκό Οίκο, το βράδυ του Σαββάτου.
Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τι συμβαίνει στο εσωτερικό της αυστηρά φυλασσόμενης ηγεσίας του Ιράν, αλλά μέχρι τα τέλη αυτής της εβδομάδας η ιεραρχία της εξουσίας φαινόταν να λειτουργεί κανονικά, παρά τα σκληρά χτυπήματα που δέχτηκε, και δεν υπήρχαν εμφανή σημάδια διαφωνίας στις πολιτικές τάξεις, σύμφωνα με Αξιωματούχους και Διπλωμάτες στο Ιράν.
Ο 86χρονος Αγιατολάχ Χαμενεΐ γνωρίζει ότι είτε το Ισραήλ, είτε οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να τον δολοφονήσουν, κάτι που θα θεωρούσε μαρτυρικό θάνατο, σύμφωνα με αξιωματούχους. Δεδομένης αυτής της πιθανότητας, ο Αγιατολάχ πήρε την ασυνήθιστη απόφαση να δώσει εντολή στη Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων της χώρας του, το κληρικό σώμα που είναι υπεύθυνο για τον διορισμό του ανώτατου ηγέτη, να επιλέξει γρήγορα τον διάδοχό του από τα τρία ονόματα που έχει υποβάλει.
Κανονικά, η διαδικασία διορισμού ενός νέου ανώτατου ηγέτη μπορεί να διαρκέσει μήνες, με τους κληρικούς να επιλέγουν από τις δικές τους λίστες ονομάτων. Ωστόσο, με τη χώρα σε πόλεμο, σύμφωνα με αξιωματούχους, ο Αγιατολάχ θέλει να εξασφαλίσει μια γρήγορη και ομαλή μετάβαση και να διαφυλάξει την κληρονομιά του.
«Η κορυφαία προτεραιότητα είναι η διατήρηση του κράτους», δήλωσε ο Vali Nasr, εμπειρογνώμονας για το Ιράν και Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.
«Όλα είναι υπολογισμένα και ρεαλιστικά»
Η διαδοχή αποτελεί από καιρό ένα εξαιρετικά ευαίσθητο και δύσκολο θέμα, το οποίο σπάνια συζητείται δημοσίως, πέρα από τις εικασίες και τις φήμες στους πολιτικούς και θρησκευτικούς κύκλους. Ο ανώτατος ηγέτης έχει τεράστια εξουσία: είναι ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων του Ιράν, καθώς και ο Επικεφαλής της Δικαστικής, της Νομοθετικής και της Εκτελεστικής Εξουσίας. Είναι επίσης Vali Faqih, δηλαδή ο Ανώτατος Φύλακας της σιιτικής πίστης.
Ο γιος του Αγιατολάχ Χαμενεΐ, Μοτζτάμπα, επίσης Κληρικός και στενός συνεργάτης του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, ο οποίος φημολογούνταν ως φαβορί, δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των υποψηφίων, σύμφωνα με Αξιωματούχους. Ο πρώην συντηρητικός Πρόεδρος του Ιράν, Ιμπραήμ Ραϊσί, θεωρούνταν επίσης φαβορί πριν σκοτωθεί σε συντριβή ελικοπτέρου, το 2024.
Από την έναρξη του πολέμου, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ έχει απευθύνει στο κοινό δύο βιντεοσκοπημένα μηνύματα, με φόντο καφέ κουρτίνες και δίπλα στην ιρανική σημαία. «Ο λαός του Ιράν θα αντισταθεί σε έναν επιβεβλημένο πόλεμο», είπε, ορκιζόμενος να μην παραδοθεί.
Σε κανονικές συνθήκες, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ ζει και εργάζεται σε ένα πολύ ασφαλές συγκρότημα στο κέντρο της Τεχεράνης που ονομάζεται «beit rahbari» — ή Σπίτι του Ηγέτη — και σπάνια φεύγει από τις εγκαταστάσεις, εκτός από ειδικές περιπτώσεις όπως η παράδοση κηρύγματος. Ανώτεροι Αξιωματούχοι και Στρατιωτικοί Διοικητές τον επισκέπτονται για εβδομαδιαίες συναντήσεις, ενώ οι ομιλίες προς το κοινό πραγματοποιούνται από το συγκρότημα.
Η απόσυρσή του σε ένα καταφύγιο δείχνει πόσο σφοδρά έχει πληγεί η Τεχεράνη σε έναν πόλεμο με το Ισραήλ, ο οποίος, σύμφωνα με Ιρανούς αξιωματούχους, εξελίσσεται σε δύο μέτωπα.
Το ένα διεξάγεται από τον αέρα, με ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές σε στρατιωτικές βάσεις, πυρηνικές εγκαταστάσεις, κρίσιμες ενεργειακές υποδομές, διοικητές και πυρηνικούς επιστήμονες στα διαμερίσματά τους σε πυκνοκατοικημένες γειτονιές. Μερικοί από τους κορυφαίους διοικητές του Ιράν εξοντώθηκαν ακαριαία.
Εκατοντάδες άνθρωποι έχουν επίσης σκοτωθεί, και χιλιάδες άλλοι έχουν τραυματιστεί, με θύματα αμάχους σε ολόκληρο το Ιράν, σύμφωνα με Οργανώσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εντός και εκτός της χώρας.
Ωστόσο, Ιρανοί Αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι πολεμούν και σε ένα δεύτερο μέτωπο, με μυστικούς ισραηλινούς πράκτορες και συνεργάτες τους διάσπαρτους σε ολόκληρη την επικράτεια του Ιράν, οι οποίοι εκτοξεύουν drones εναντίον κρίσιμων ενεργειακών και στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Ο φόβος της ισραηλινής διείσδυσης στις ανώτερες βαθμίδες του μηχανισμού ασφάλειας και πληροφοριών του Ιράν έχει ταράξει την ιρανική εξουσία, ακόμη και τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ, σύμφωνα με αξιωματούχους.
«Είναι σαφές ότι υπήρξε μια τεράστια παραβίαση της ασφάλειας και των πληροφοριών. Αυτό είναι αναμφισβήτητο», δήλωσε ο Μαχντί Μοχαμαντί, Ανώτερος Σύμβουλος του Προέδρου του ιρανικού Κοινοβουλίου, Στρατηγός Μοχάμαντ Γκαλιμπάφ, σε ηχογράφηση στην οποία αναλύει τον πόλεμο. «Όλοι οι ανώτεροι διοικητές μας δολοφονήθηκαν μέσα σε μία ώρα».
Η «μεγαλύτερη αποτυχία του Ιράν ήταν ότι δεν ανακάλυψε» τους μήνες σχεδιασμού που είχαν πραγματοποιήσει οι ισραηλινοί πράκτορες για να φέρουν πυραύλους και εξαρτήματα drone στη χώρα, προκειμένου να προετοιμαστούν για την επίθεση, πρόσθεσε.
Η ηγεσία της χώρας είναι απασχολημένη με τρία κεντρικά ζητήματα, σύμφωνα με αξιωματούχους: την απόπειρα δολοφονίας του Αγιατολάχ Χαμενεΐ, την είσοδο των Ηνωμένων Πολιτειών στον πόλεμο, και τις πιο καταστροφικές επιθέσεις κατά των κρίσιμων υποδομών του Ιράν, όπως σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, διυλιστήρια πετρελαίου και φυσικού αερίου, και φράγματα.
Το Ιράν απείλησε να ανταποδώσει τις επιθέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με επιθέσεις κατά αμερικανικών στόχων στην περιοχή, αλλά οι επιλογές της ιρανικής Κυβέρνησης είναι, στην καλύτερη περίπτωση, περίπλοκες. Εάν ανταποδώσει τις αμερικανικές επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του, θα μπορούσε να βρεθεί σε έναν μεγάλο πόλεμο με μια στρατιωτική υπερδύναμη.
Ο φόβος για δολοφονίες και διείσδυση στις τάξεις του Ιράν είναι επίσης αρκετά διαδεδομένος, ώστε το Υπουργείο Πληροφοριών ανακοίνωσε μια σειρά Πρωτοκόλλων Ασφαλείας, ζητώντας από τους αξιωματούχους να σταματήσουν να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα ή οποιαδήποτε ηλεκτρονική συσκευή για επικοινωνία. Σύμφωνα με δύο ιρανικούς αξιωματούχους, έχει διατάξει όλους τους ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους και στρατιωτικούς διοικητές να παραμείνουν υπόγεια.
Σχεδόν κάθε μέρα, το Υπουργείο Πληροφοριών ή οι Ένοπλες Δυνάμεις εκδίδουν οδηγίες προς το κοινό να αναφέρει ύποπτα άτομα και κινήσεις οχημάτων και να απέχει από τη λήψη φωτογραφιών και βίντεο από επιθέσεις σε ευαίσθητους χώρους.
Η χώρα βρίσκεται επίσης σε επικοινωνιακή απομόνωση από τον έξω κόσμο. Το διαδίκτυο έχει σχεδόν κλείσει και οι εισερχόμενες διεθνείς κλήσεις έχουν μπλοκαριστεί. Το Υπουργείο Τηλεπικοινωνιών δήλωσε σε ανακοίνωσή του ότι τα μέτρα αυτά έχουν ως στόχο τον εντοπισμό εχθρικών πρακτόρων στο έδαφος και την εξουδετέρωση της ικανότητάς τους να πραγματοποιήσουν επιθέσεις.
«Οι υπηρεσίες ασφαλείας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, το διαδίκτυο χρησιμοποιείται καταχρηστικά για να βλάψει τη ζωή και τα μέσα διαβίωσης των πολιτών», δήλωσε ο Αλί Αχμαντίνια, Διευθυντής Επικοινωνίας του Προέδρου Μασούντ Πεζέσκιαν. «Προστατεύουμε την ασφάλεια της χώρας μας, κλείνοντας το διαδίκτυο».
Την Παρασκευή, το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, ανακοινώνοντας ότι όποιος συνεργάζεται με τον εχθρό, πρέπει να παραδοθεί στις Αρχές μέχρι το τέλος της ημέρας της Κυριακής, να παραδώσει τον στρατιωτικό του εξοπλισμό και να «επιστρέψει στην αγκαλιά του λαού». Προειδοποίησε ότι όποιος διαπιστωθεί ότι συνεργάζεται με τον εχθρό μετά την Κυριακή θα αντιμετωπίσει την εκτέλεση.
Η Τεχεράνη έχει σχεδόν αδειάσει μετά από εντολή του Ισραήλ να εκκενωθούν αρκετές πυκνοκατοικημένες περιοχές. Βίντεο από την πόλη δείχνουν αυτοκινητόδρομους και έρημους δρόμους που συνήθως είναι γεμάτοι με αυτοκίνητα. Σε συνεντεύξεις, κάτοικοι της Τεχεράνης που παρέμειναν στην πόλη είπαν ότι οι Δυνάμεις Ασφαλείας έχουν στήσει μπλόκα σε όλους τους αυτοκινητόδρομους, σε μικρότερους δρόμους και στα σημεία εισόδου και εξόδου της πόλης για να διενεργούν επιτόπιους ελέγχους.
Ο Μοχάμαντ Αλί Αμπτάχι, μεταρρυθμιστής πολιτικός και πρώην Αντιπρόεδρος, δήλωσε σε τηλεφωνική συνέντευξη από την Τεχεράνη ότι το Ισραήλ υπολόγισε λανθασμένα την αντίδραση των Ιρανών στον πόλεμο. Ο κ. Αμπτάχι είπε ότι οι βαθιές πολιτικές φατρίες, που συνήθως διαφωνούν έντονα μεταξύ τους, συσπειρώθηκαν πίσω από τον ανώτατο ηγέτη και επικέντρωσαν την προσοχή της χώρας στην άμυνα από μια εξωτερική απειλή.
Ο πόλεμος «απομάκρυνε τις διαφορές που είχαμε, τόσο μεταξύ μας όσο και με το ευρύ κοινό», δήλωσε ο κ. Αμπτάχι.
Οι επιθέσεις του Ισραήλ έχουν προκαλέσει αναζωπύρωση του εθνικισμού μεταξύ πολλών Ιρανών, τόσο εντός, όσο και εκτός της χώρας, συμπεριλαμβανομένων πολλών που είναι επικριτικοί απέναντι στην Κυβέρνηση. Αυτό το αίσθημα κοινής υπόθεσης έχει εκδηλωθεί σε μια πληθώρα αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δηλώσεων από εξέχοντες ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικούς ακτιβιστές, γιατρούς, εθνικούς αθλητές, καλλιτέχνες και διασημότητες. «Όπως και στην οικογένεια, μπορεί να μην συμφωνούμε πάντα, αλλά το έδαφος του Ιράν είναι η κόκκινη γραμμή μας», έγραψε ο Σαΐντ Εζατολάχι, παίκτης της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου του Ιράν, Team Melli, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ξενοδοχεία, ξενώνες και αίθουσες γάμων έχουν ανοίξει τις πόρτες τους δωρεάν για να φιλοξενήσουν εκτοπισμένους που φεύγουν από την Τεχεράνη, σύμφωνα με Ιρανικά Μέσα Ενημέρωσης και βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ψυχολόγοι προσφέρουν δωρεάν συνεδρίες εικονικής θεραπείας σε αναρτήσεις στις σελίδες τους, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα σούπερ μάρκετ προσφέρουν εκπτώσεις, και στα αρτοποιεία οι πελάτες περιορίζουν τις αγορές τους σε ένα καρβέλι φρέσκο ψωμί, ώστε να μπορούν να έχουν ψωμί όλοι όσοι περιμένουν στην ουρά, σύμφωνα με βίντεο που έχουν αναρτηθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εθελοντές προσφέρουν υπηρεσίες, όπως να κάνουν θελήματα και να ελέγχουν την κατάσταση των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων κατοίκων.
«Βλέπουμε μια όμορφη ενότητα μεταξύ του λαού μας», δήλωσε ο Ρέζα, 42χρονος επιχειρηματίας, σε τηλεφωνική συνέντευξη κοντά στην Κασπία Θάλασσα, όπου έχει καταφύγει με την οικογένειά του. Χρησιμοποιώντας μόνο το μικρό του όνομα για να αποφύγει τον έλεγχο της Κυβέρνησης, πρόσθεσε: «Είναι δύσκολο να περιγράψω τη διάθεση. Είμαστε φοβισμένοι, αλλά επίσης δείχνουμε αλληλεγγύη, αγάπη και καλοσύνη ο ένας στον άλλο. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Αυτή είναι μια επίθεση κατά της χώρας μας, κατά του Ιράν».
Η Narges Mohammadi, κάτοχος του Νόμπελ Ειρήνης και η πιο εξέχουσα ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα, έχει περάσει δεκαετίες μέσα και έξω από τις φυλακές, αγωνιζόμενη για δημοκρατικές αλλαγές στο Ιράν. Αλλά ακόμη και αυτή προειδοποίησε για τις επιθέσεις κατά της χώρας της, δηλώνοντας στο BBC την περασμένη εβδομάδα ότι «η Δημοκρατία δεν μπορεί να επιτευχθεί με βία και πόλεμο».
