Ο Βιμ Βέντερς, ο σπουδαίος Γερμανός σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας, γιορτάζει τα 80 του χρόνια με ένα εντυπωσιακό αφιέρωμα στην Bundeskunsthalle της Βόννης, το οποίο θα λάβει χώρα έως και τις 11 Ιανουαρίου 2026. Η έκθεση αναδεικνύει όχι μόνο τα φιλμ του, αλλά και τα φωτογραφικά, εικαστικά και λογοτεχνικά του έργα, ενώ επικεντρώνεται στο διαρκές μοτίβο του «να χάνεσαι» ως πηγή έμπνευσης και αντίληψης.
Από το χάος του πολέμου στην περιπέτεια της αναζήτησης
Γεννημένος το 1945 στο Ντίσελντορφ, ο Βιμ Βέντερς μεγάλωσε ανάμεσα στα ερείπια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, και ανακάλυψε μέσα από τις εικόνες σε εγκυκλοπαίδειες και εφημερίδες έναν κόσμο μακριά από την τοπική πραγματικότητα. Αυτή η αντίθεση – μεταξύ μεταπολεμικής καταστροφής και μιας απομακρυσμένης, ιδανικής εικόνας του κόσμου – διαμόρφωσε την επιθυμία του για εξερεύνηση, μια επιθυμία που καθόρισε τη ζωή και την καλλιτεχνική του πορεία
«Σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου, προσπαθούσα να χαθώ όταν έφτανα εκεί για πρώτη φορά. Και όταν κατάφερνα να χαθώ, νομίζω ότι καταλάβαινα πραγματικά την πόλη — αλλά μόνο τότε»
Δρόμοι, άγγελοι, αναμνήσεις
Τα πρώτα του φιλμ στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ανήκαν στο Κίνημα του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου, μαζί με σκηνοθέτες όπως ο Βέρνερ Χέρτζογκ και ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.
Η τριλογία «Road Movie» – Alice in the Cities, The Wrong Move, Kings of the Road – αποτελεί ένα από τα πρώτα του θεμελιώδη σύνολα έργων με «πρωταγωνιστές» την νοσταλγία, το ταξίδι, την αναζήτησης ταυτότητας και του ξεριζωμού. Αυτές οι κινηματογραφικές διαδρομές ήρθαν να «σφραγίσουν» μετέπειτα έργα όπως το Paris, Texas (1984), όπου ένας άντρας που επιστρέφει από την έρημο χωρίς ανάμνηση ξεκινά ένα ταξίδι επιστροφής στη ζωή και στην οικογένεια – έργο που τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και BAFTA Καλύτερης Σκηνοθεσίας .
Ακολουθεί το Wings of Desire (1987), όπου άγγελοι παρατηρούν τη διαιρεμένη (τότε) Βερολινέζικη καθημερινότητα, μέχρι ένας απ’ αυτούς ερωτεύεται τον ανθρώπινο κόσμο. Οι άγγελοι, όπως και το θέμα του ταξιδιού και της μοναξιάς, επανεμφανίζονται ως διαχρονικά μοτίβα στα έργα του.
Η σιωπηρή καθημερινότητα
Στην πιο πρόσφατη φάση της δημιουργικότητάς του, ο Βιμ Βέντερς στράφηκε σε πιο ήρεμα, εσωτερικά κινηματογραφικά τοπία. Το Perfect Days (2023), με πρωταγωνιστή έναν καθαριστή δημόσιων τουαλετών στο Τόκιο, αποτυπώνει την ομορφιά που βρίσκει κανείς στις μικρές, φαινομενικά ασήμαντες στιγμές της καθημερινότητας. Η ταινία τιμήθηκε σε φεστιβάλ (μεταξύ των οποίων και αυτό των Καννών), και αποτέλεσε επίσημη πρόταση της Ιαπωνίας για τα Όσκαρ 2024, σύμφωνα με το Deutsche Welle.
Παράλληλα, η έκθεσή του περιλαμβάνει και το ντοκιμαντέρ Anselm (2023) για τον εικαστικό Άνσελμ Κίφερ, αλλά και την πολύ γνωστή μουσική του ταινία Buena Vista Social Club (1999), που επανέφερε στο φως την κουβανική μουσική παράδοση.
Nα χάνεσαι, για να μπορείς να δεις
Σε διεθνές επίπεδο, ο Βιμ Βέντερς έχει αναγνωριστεί όχι μόνο ως κινηματογραφιστής, αλλά και ως φωτογράφος. Οι φωτογραφίες του συχνά απεικονίζουν ερήμους, αθέατα μέρη, ακατοίκητα τοπία — χώρους χωρίς φωνή και κίνηση, όπου όμως δηλώνεται η παρουσία του χρόνου και της ύπαρξης.
Κατά την άποψή του, σήμερα με τους GPS και τους χάρτες σε κάθε κινητό, έχουμε χάσει την εμπειρία του πραγματικού χαθήκαν. Όμως, όπως λέει ο ίδιος, «όταν είσαι χαμένος, βλέπεις» – βλέπεις την πόλη, τον κόσμο, αλλά και εσένα με τρόπο που διαφορετικά δεν θα έκανες.
«Σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου, προσπαθούσα να χαθώ όταν έφτανα εκεί για πρώτη φορά. Και όταν κατάφερνα να χαθώ, νομίζω ότι καταλάβαινα πραγματικά την πόλη — αλλά μόνο τότε», είπε στο Deutsche Welle.
