Τις στρατηγικές αρχές και τις βασικές προτεραιότητες της πολιτιστικής πολιτικής της Ελληνικής Κυβέρνησης παρουσίασε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, χτες, ως προσκεκλημένη του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών, του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Οι βασικές αρχές διατήρησης, προστασίας και προώθησης της κληρονομιάς της Ελλάδας, καθώς και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, η αναγνώριση και ανάδειξη του Πολιτισμού ως εθνικού αναπτυξιακού κεφαλαίου και θεμελιώδους μοχλού της πνευματικής, οικονομικής, κοινωνικής αναζωογόνησης, προόδου και ευημερίας της χώρας, εκτέθηκαν, αναλυτικά, από τη Λίνα Μενδώνη στο πολυπληθές ακροατήριο, που παρακολούθησε την ομιλία της.
«Η κληρονομιά μας, είπε η Υπουργός, πρέπει να προστατεύεται, αλλά όχι να παγώνει στον χρόνο. Μουσεία, μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι είναι ζωντανά κομμάτια της κοινωνίας, συνδεδεμένα με τις κοινότητες, που προσελκύουν επισκέπτες και δημιουργούν πολιτιστική, εκπαιδευτική και οικονομική δραστηριότητα. Όταν ενσωματώνεται στην καθημερινή ζωή, η κληρονομιά ακμάζει, δημιουργώντας ισχυρότερα κίνητρα για προστασία και μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο».
Για την πολιτιστική κληρονομιά και τη σύγχρονη δημιουργία βασική παράμετρος είναι ότι οδηγεί σε οικονομική ανάπτυξη, δημιουργεί εισόδημα και θέσεις εργασίας, προσελκύει επενδύσεις, ενισχύει τον τουρισμό, με τον οποίο είναι στενά συνδεδεμένος. «Τα μνημεία και τα μουσεία», είπε η Λίνα Μενδώνη «δεν είναι χώροι κατανάλωσης. Είναι ορόσημα ενσωματωμένα στη συλλογική μνήμη και ταυτότητα. Ενώνουν γενιές, ενισχύουν την υπερηφάνεια και την κοινωνική συνοχή, και προβάλλουν την εικόνα μιας περιοχής, πέρα από τα εθνικά σύνορα».
Βασική αρχή, ήδη από το 2019, που ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ότι απαιτείται θεμελιώδης αλλαγή στην πολιτιστική διαχείριση, ώστε ο Πολιτισμός να εκπληρώνει όχι μόνο τον ζωτικό κοινωνικό του ρόλο, αλλά και τον αναπτυξιακό.
«Τα τελευταία έξι χρόνια, επεσήμανε η Υπουργός Πολιτισμού, εργαστήκαμε συστηματικά για την εφαρμογή ενός νέου, ευέλικτου και δυναμικού μοντέλου, επαναπροσδιορίζοντας τόσο τους στόχους, όσο και τις μεθόδους. Η προσέγγιση αυτή εδράζεται στην επιστημονική γνώση, την ανάλυση δεδομένων, τον συνεκτικό σχεδιασμό και τον ρεαλιστικό προγραμματισμό. Επιδιώκει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα και οικονομίες κλίμακας, ενισχύοντας την καινοτομία, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα και διασφαλίζοντας την αποδοτική χρήση της χρηματοδότησης και των πόρων».
Στη συνέχεια, παρουσίασε την «Πολιτιστική Χάρτα Ανάπτυξης και Ευημερίας» για τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας, με ορίζοντα σχεδιασμού έως το 2030. Η Χάρτα λειτουργεί ως δυναμικός οδικός χάρτης για τον Πολιτισμό, ως στρατηγικός μοχλός ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, καθώς είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες κάθε περιοχής, περιλαμβάνοντας μεγάλα έργα υποδομής, πολιτιστικές ενισχύσεις και θεσμικές μεταρρυθμίσεις.
«Το Υπουργείο Πολιτισμού χρησιμοποιώντας κονδύλια της Ε.Ε., από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), μαζί με την εθνική χρηματοδότηση, υλοποιεί το μεγαλύτερο πρόγραμμα πολιτιστικών επενδύσεων που έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδα: Πάνω από 850 έργα και πρωτοβουλίες με συνολικό προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ— επιπλέον των καθημερινών εργασιών.
Τα αυτά έργα λειτουργούν ως καταλύτες για την τοπική οικονομική δραστηριότητα, ενισχύουν την κοινωνική συνοχή των κοινοτήτων, προωθούν την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, ενώ απασχολούν σήμερα, άμεσα και έμμεσα, χιλιάδες ανθρώπους», επεσήμανε η Υπουργός Πολιτισμού. Σημείωσε ότι «από το 2019, έχουν παραδοθεί στο κοινό 28 νέα ή πλήρως αποκατεστημένα μουσεία, ενώ σχεδιάζονται και ολοκληρώνονται, ως το 2028, άλλα 28 μουσεία».
Ειδική αναφορά έγινε και στο πρόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού για την αποκατάσταση και επανάχρηση του π. βασιλικού κτήματος στο Τατόι. «Το έργο αποκατάστασης και μετατροπής του κτήματος, σε έναν ζωντανό πολιτιστικό και ψυχαγωγικό κόμβο, αποτελεί ορόσημο για τη διατήρηση της κληρονομιάς της Ελλάδας. Αυτή η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην αναζωογόνηση, μιας από τις πιο ιστορικές ιδιοκτησίες της χώρας, με τη διαφύλαξη της αρχιτεκτονικής της κληρονομιάς, την αποκατάσταση των βασιλικών κατοικιών και των βοηθητικών κτηρίων και τη μετατροπή τους σε μουσεία, εκθεσιακούς χώρους και πολιτιστικούς χώρους. Πέρα από το δομημένο περιβάλλον, η εκτεταμένη διαμόρφωση του τοπίου θα μετατρέψει τους χώρους του κτήματος σε προσβάσιμες πράσινες περιοχές για αναψυχή και υπαίθριες δραστηριότητες, ενισχύοντας τον βιώσιμο τουρισμό και την κοινωνική συμμετοχή, με τον σεβασμό της ιστορικής σημασίας του χώρου, ενώ, παράλληλα δημιουργείται ένας σύγχρονος προορισμός που συνδυάζει αρμονικά τον πολιτισμό, τη φύση και την αναψυχή».
Η Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε εκτενώς στη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και ψηφιακών εργαλείων, στην οποία επενδύει το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς τα τελευταία χρόνια, έχει προωθήσει σημαντικά την ψηφιακή διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας μέσω έργων μεγάλης κλίμακας στο πλαίσιο του Εθνικού Αρχείου Μνημείων. «Έχουμε υιοθετήσει αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα για ψηφιακές περιηγήσεις και εκπαιδευτικές εμπειρίες, παράλληλα με συνεργασίες με μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων των Microsoft και Google. Σήμερα, βρίσκεται σε εξέλιξη η ολοκληρωμένη στρατηγική μας για την ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε βασικούς τομείς, όπως η επιτάχυνση της ψηφιοποίησης και της τεκμηρίωσης των πολιτιστικών αγαθών, η ενίσχυση της συντήρησης και της διαρκούς παρακολούθησης, η καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης των αρχαιοτήτων, η παροχή εξατομικευμένων πολιτιστικών εμπειριών, η υποστήριξη της έρευνας μέσω ανάλυσης μεγάλων δεδομένων και μηχανικής μάθησης, και η ανάπτυξη ηθικών πλαισίων για τη διαφάνεια και την προστασία δεδομένων».
Η Υπουργός Πολιτισμού επέμεινε στον στρατηγικό στόχο του Υπουργείου: Της προστασίας της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς από την παράνομη διακίνηση, που δεν είναι, απλώς, μια μορφή εγκληματικής δραστηριότητας, αλλά ένα σύνθετο φαινόμενο που συνδέεται με το οργανωμένο έγκλημα, με αποτέλεσμα την απώλεια, τον κατακερματισμό και συχνά την μη αναστρέψιμη καταστροφή της ιστορικής και πολιτιστικής μνήμης των εθνών. Η στρατηγική του Υπουργείου επικεντρώνεται στην πρόληψη, τη διεθνή συνεργασία και τον συστηματικό επαναπατρισμό αρχαιοτήτων από ξένα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές.
«Αυτή η δέσμευση μας» είπε η Λίνα Μενδώνη, «ισχύει ακόμη περισσότερο για το μακροχρόνιο αίτημα της Ελλάδας για τον επαναπατρισμό και την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα που παραμένουν στο Βρετανικό Μουσείο περισσότερο από 200 χρόνια. Το ελληνικό αίτημα για τα Γλυπτά ξεκίνησε πριν καν ιδρυθεί επίσημα το Ελληνικό Κράτος. Τα τελευταία έξι χρόνια, ωστόσο, το τοπίο έχει αλλάξει σημαντικά. Σε παγκόσμιο επίπεδο, κυβερνήσεις, μουσεία και η κοινωνία των πολιτών αναγνωρίζουν πλέον ολοένα και περισσότερο την ανάγκη της διόρθωσης ιστορικών αδικιών στον χειρισμό της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πίεση μας στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου και στη διοίκηση του Βρετανικού Μουσείου αυξάνεται σταθερά».
Ολοκληρώνοντας την ομιλία της, η Λίνα Μενδώνη σημείωσε ότι «η μετασχηματιστική δυναμική της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας είναι τεράστια, όταν ενσωματώνεται αποτελεσματικά σε ολιστικές στρατηγικές διαχείρισης και αξιοποίησης. Η Ελλάδα επενδύοντας στον πολιτισμό, μπορεί να επιτύχει οικονομική ανάπτυξη, κοινωνική πρόοδο και συνοχή. Τέτοιες επενδύσεις πρέπει να βασίζονται στον συνδυασμό σύγχρονων μεθόδων και πρακτικών με τον απαραίτητο σεβασμό στις διαχρονικές αξίες και τις παραδόσεις μας, διαφυλάσσοντας παράλληλα τόσο τη φυσική όσο και την εννοιολογική ακεραιότητα των πολιτιστικών μας αγαθών, διασφαλίζοντας την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Αυτή η αρχή στηρίζει ολόκληρη την πολιτική μας, η οποία πιστεύω ότι διασφαλίζει τον μακροπρόθεσμο ρόλο της πολιτιστικής κληρονομιάς ως βιώσιμου, ζωτικού πόρου για τις μελλοντικές γενιές».
