Τον πιο «αδύναμο κρίκο» των ομάδων υψηλού κινδύνου, που απειλούνται τους επόμενους μήνες από τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, όπως η γρίπη ή η λοίμωξη του ιού RSV, αποτελούν οι ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Δεδομένα από νοσηλείες λόγω λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», έδειξαν ότι οι ασθενείς που κατέληξαν κατά τη νοσηλεία τους ήταν κυρίως ασθενείς με ΧΑΠ. Συγκεκριμένα, οι ασθενείς με ΧΑΠ, που νοσηλεύτηκαν λόγω γρίπης ή λόγω RSV, είχαν θνητότητα 18%, αισθητά υψηλότερη από εκείνη του γενικού πληθυσμού.
Με αφορμή την εφετινή περίοδο της γρίπης, που έχει ξεκινήσει δυναμικά με ένα νέο στέλεχος, το Κ, αλλά και νωρίτερα κατά μερικές εβδομάδες από το σύνηθες, οι ειδικοί της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας (ΕΠΕ) καλούν όλους όσοι συγκαταλέγονται σε ομάδες υψηλού κινδύνου και ιδίως τους πάσχοντες από ΧΑΠ να εμβολιαστούν για να θωρακίσουν τον ευάλωτο οργανισμό τους έναντι των εποχικών ιών. Οι σχετικές επισημάνσεις έγιναν σε εκδήλωση με την ευκαιρία της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, με τους επιστήμονες της ΕΠΕ να στέλνουν δυνατό μήνυμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με έξι μόλις λέξεις: «Νιώθεις δύσπνοια; Λαχανιάζεις; Σκέψου τη ΧΑΠ…».
«Οι ασθενείς με ΧΑΠ αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου καθώς κάθε λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να οδηγήσει σε παρόξυνση» ανέφερε η καθηγήτρια Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Μονάδα Πνευμονολογίας & Αναπνευστικής Ανεπάρκειας Α΄ΚΕΘ ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», Μέλος Δ.Σ. ΕΠΕ, κυρία Παρασκευή Κατσαούνου, υπενθυμίζοντας το ημερολόγιο των εμβολιασμών που πρέπει να ακολουθούν οι ασθενείς με ΧΑΠ. Τόνισε, δε, ότι ο εμβολιασμός μαζί με τη διακοπή του καπνίσματος και την πνευμονική αποκατάσταση αποτελούν ένα τρίπτυχο μη φαρμακευτικών και κυρίως οικονομικών παρεμβάσεων που αποδεικνύονται πολύ σημαντικές για τους ασθενείς με ΧΑΠ και φυσικά για το σύστημα υγείας,
Ειδικά για τη γρίπη, η κυρία Κατσαούνου επισήμανε ότι το στέλεχος Κ, που ανήκει στον υποτυπο της γρίπης Η3Ν2, κυκλοφορεί στη βόρεια Ευρώπη και θεωρείται βέβαιο ότι είναι και στην Ελλάδα, με τις μετακινήσεις και τα ταξίδια, κάτι που θα φανεί και από τις ταυτοποιήσεις από τα επίσημα εργαστήρια το επόμενο διάστημα. Η κλινική εικόνα που περιγράφεται για τη γρίπη λόγω του στελέχους Κ της γρίπης είναι σοβαρή, γεγονός που κατά τους ειδικούς πρέπει να οδηγήσει άμεσα σε θωράκιση μέσω του εμβολιασμού των ευάλωτων πληθυσμών.
Οι συστάσεις της ΕΠΕ για εμβολιασμό
Οι ασθενείς με ΧΑΠ θα πρέπει να εμβολιάζονται:
1. Εφάπαξ με το εικοσαδύναμο εμβόλιο έναντι του πνευμονιόκοκκου.
2. Ετησίως με το εμβόλιο έναντι της γρίπης.
3. Κάθε δέκα έτη με το εμβόλιο έναντι του κοκκύτη.
4. Kάθε δύο έτη με το εμβόλιο έναντι του RSV.
5. Ετησίως με το εμβόλιο έναντι της COVID-19.
6. Εφάπαξ με το εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα.
Για τις περιπτώσεις 1 – 5 συστήνεται οι ασθενείς με ΧΑΠ να εμβολιάζονται ανεξαρτήτως ηλικίας.
Το προφίλ των ασθενών με ΧΑΠ
«Η Παγκόσμια Ημέρα ΧΑΠ είναι μια σημαντική ευκαιρία ενημέρωσης του κοινού, αλλά και μια υπενθύμιση στον ιατρικό κόσμο ότι πρόκειται για ένα νόσημα του αναπνευστικού που προσβάλλει περισσότερα από 340 εκατομμύρια ανθρώπους και αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως» επισήμανε ο κ. Πέτρος Μπακάκος, καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Διευθυντής Α΄ Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Γενικός Γραμματέας ΕΠΕ.
Στους στόχους της μελέτης HELICOPD – μια πολυκεντρική, προοπτική, μη παρεμβατική, μελέτη παρατήρησης ασθενών με ΧΑΠ και καρδιαγγειακά συνοδά νοσήματα στην Ελλάδα, την οποία οργανώνει και συντονίζει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, αναφέρθηκε από την πλευρά του ο κ. Γιώργος Χειλάς, Αναπληρωτής Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Β΄ Πνευμονολογική Κλινική, ΠΓΝ «Αττικόν». «Ο κύριος στόχος της μελέτης είναι η περιγραφή των δημογραφικών και κλινικών χαρακτηριστικών των ασθενών με ΧΑΠ και καρδιαγγειακά συνοδά νοσήματα και η διαχείρισή τους τόσο για τονσυνολικό πληθυσμό της μελέτης όσο και για προκαθορισμένες υπο-ομάδες (π.χ. ανά φύλο, ηλικιακή ομάδα, βαρύτητα της νόσου κλπ.)».
Στη μελέτη, για τη χρονική περίοδο 15 Οκτωβρίου 2024 έως 20 Οκτωβρίου 2025 εντάχθηκαν συνολικά 837 ασθενείς από 31 κέντρα από όλη την Ελλάδα, ενώ αναμένεται να ανέλθουν στους 883 οι ασθενείς που θα ενταχθούν καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης. Η μέση ηλικία του πληθυσμού είναι τα 71 έτη, με σαφή υπεροχή του ανδρικού φύλου (80%) και μόνο το 1% του πληθυσμού της μελέτης δεν είχαν καπνίσει ποτέ στη ζωή τους. Από το σύνολο των ασθενών που εντάχθηκαν στη μελέτη, το 22% έπασχε από νεοδιαγνωσθείσα ΧΑΠ ενώ το 21% από νεοδιαγνωσθέν καρδιαγγειακό νόσημα. Η διάρκεια της μελέτης είναι δύο έτη, ενώ η παρακολούθηση των ασθενών έχει διάρκεια 6–24 μήνες και περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο επισκέψεις (αρχική και τελική) και επιπλέον μία ενδιάμεση επίσκεψη τουλάχιστον ανά 6μηνο, στο πλαίσιο της τακτικής κλινικής παρακολούθησης του ασθενή.
Η πολυκεντρική, αναδρομική, μη παρεμβατική μελέτη παρατήρησης που διενεργεί η ΕΠΕ σχετικά με τη διαχείριση των ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) που νοσηλεύονται και λαμβάνουν εξιτήριο λόγω σοβαρής παρόξυνσης ΧΑΠ (Dischargeprotocol) ήταν το σημείο στο οποίο εστίασε η κυρία Νικολέττα Ροβινα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Ειδική Γραμματέας ΕΠΕ και Υπεύθυνη Εκπαίδευσης. «Η δημιουργία ενός προτυποποιημένου πρωτοκόλλου βέλτιστης προσέγγισής τους βάσει διεθνών συστάσεων και της γνώμης των ειδικών, που θα μπορούσε να εφαρμοστεί με τρόπο ενιαίο και με κοινά εχέγγυα ποιότητας, στο σύνολο των κλινικών του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) είναι από τους στόχους της μελέτης» ανέφερε η κυρία Ροβίνα.
Τα πιλοτικά προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης
Οι κυρίες Ανδριάνα Παπαϊωάννου, Επίκουρη Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και Αφροδίτη Μπούτου, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΑΠΘ, Κλινική Αναπνευστικής Ανεπάρκειας νοσοκομείο «Παπανικολάου», Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ για τη Φυσιολογία & Παθοφυσιολογία Αναπνευστικού-Πνευμονική Κυκλοφορία-Αποκατάσταση αναφέρθηκαν με τη σειρά τους στα πιλοτικά προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης που υλοποιεί η ΕΠΕ στους Δήμους Περιστερίου και Θεσσαλονίκης.
Όπως εξήγησαν, τα πλεονεκτήματα της πνευμονικής αποκατάστασης για τους αναπνευστικούς ασθενείς δεν είναι ευρέως γνωστά ενώ τα προγράμματα αποκατάστασης που λειτουργούν στη χώρα μας είναι πολύ λίγα, υποστηρίζονται κυρίως από τις Ιατρικές Σχολές στο πλαίσιο μεγάλων Πνευμονολογικών κλινικών και δεν αποζημιώνονται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η δυνατότητα να καλυφθούν οι ανάγκες των ασθενών. Μάλιστα, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία πραγματοποίησε χθες συνάντηση με την ηγεσία του υπουργείου Υγείας για το θέμα της δημιουργίας θεσμικού πλαισίου για τα προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης.
Όπως εξήγησε η κυρία Παπαϊωάννου «στο Περιστέρι χρησιμοποιήθηκε το γυμναστήριο στον χώρο του δημοτικού κολυμβητηρίου. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν οι δύο γυμνάστριες του γυμναστηρίου που βρίσκονταν υπό την καθοδήγηση και επίβλεψη ειδικού εργοφυσιολόγου, φυσικοθεραπευτές από τοπικό φυσικοθεραπευτήριο, ειδική ψυχολόγος, ενώ σε όλες τις συνεδρίες υπήρχε παρουσία ιατρού στον ευρύτερο χώρο του γυμναστηρίου. Η διατροφική υποστήριξη των ασθενών έγινε από διατροφολόγους του πλησιέστερου νοσοκομείου με ραντεβού των ασθενών, για το κλείσιμο του οποίου φρόντισαν οι οργανωτές του προγράμματος».
Στον Δήμο Θεσσαλονίκης, οι ασθενείς με ΧΑΠ που παραπέμφθηκαν από τους θεράποντες ιατρούς για αποκατάσταση ολοκλήρωσαν τον αρχικό πλήρη κλινικό και λειτουργικό έλεγχο στο υπεύθυνο για το πρόγραμμα κέντρο στο ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου» εξήγησε η Αφροδίτη Μπούτου. «Ακολούθως, αφού δομήθηκε εξατομικευμένο πρόγραμμα, αυτό εφαρμόστηκε σε δύο πλήρως εξοπλισμένα γυμναστήρια του δήμου, ένα στο ανατολικό και ένα στο δυτικό όριο αυτού, προκειμένου να διευκολύνεται η πρόσβαση. Το πρόγραμμα εκπονήθηκε από ειδική ομάδα εργοφυσιολόγων του ΑΠΘ στο χώρο των γυμναστηρίων και διήρκεσε για έξι μήνες, δύο φορές εβδομαδιαίως. Το πρόγραμμα έτυχε εξαιρετικής ανταπόκρισης τόσο από τους συντελεστές του δήμου όσο και από τους ασθενείς, ενώ η επαναξιολόγηση των ασθενών μετά την ολοκλήρωσή του έδειξε σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων, της ικανότητας άσκησης και της ποιότητας ζωής τους».
Η ΧΑΠ παραμένει μια σημαντική πρόκληση δημόσιας υγείας απαιτώντας μέτρα πρόληψης, έγκαιρη διάγνωση και πρόσβαση όλων των ασθενών σε σύγχρονες και αποτελεσματικές θεραπείες τόνισε ο Πασχάλης Στειρόπουλος Καθηγητής Πνευμονολογίας ΔΠΘ, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, Διευθυντής ΠΜΣ «Ιατρική του Ύπνου», Τμήμα Ιατρικής ΔΠΘ, Υπεύθυνος Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ για τη ΧΑΠ. Ωστόσο, όπως εξήγησε ο ίδιος, «η πρόοδος της έρευνας μάς επιτρέπει να κατανοούμε καλύτερα τη νόσο, να εντοπίζουμε έγκαιρα τους παράγοντες κινδύνου, να αντιμετωπίζουμε τις συννοσηρότητες και να εφαρμόζουμε εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Έτσι η φαρμακολογική θεραπεία της ΧΑΠ περιλαμβάνει πλέον, πέραν των βρογχοδιασταλτικών μακράς δράσης, των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών και της ροφλουμιλάστης, νέα μόρια όπως η ensifentrine (διπλός αναστολέας των ενζύμων PDE3 και PDE4, με συνδυασμένη βρογχοδιασταλτική και αντιφλεγμονώδη δράση) και βιολογικές θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα όπως το mepolizumab και το dupilumab, σε ασθενείς με παροξύνσεις και υψηλά ηωσινόφιλα στο αίμα».
ygeiamou
