του Μιχάλη Ψύλου, δημοσιογράφου
Η περασμένη Τρίτη θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου στην αγγλογαλλική συνεργασία, μια νέα «Αντάντ», που θα μπορούσε να απειλήσει ακόμη και την ύπαρξη της σημερινής ΕΕ.
Δεν επρόκειτο για μια σύνοδο κορυφής σε κυβερνητικό επίπεδο, αλλά για την πρώτη συνάντηση μεταξύ του ηγέτη του Reform UK, Νάιτζελ Φάρατζ, και του Ζορντάν Μπαρντελά, επικεφαλής τυπικά, του ακροδεξιού λαϊκιστικού Εθνικού Συναγερμού (RN).
Οι δυο πολιτικοί συζήτησαν «ένα πατριωτικό σχέδιο συμμαχίας» που αποσκοπεί στην αναμόρφωση της Ευρώπης.
Ο Μπαρντελά είναι πλέον φαβορί για να κερδίσει τις γαλλικές προεδρικές εκλογές το 2027 και το «Reform UK» του Φάρατζ προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις στη Βρετανία και έχει πιθανότητες να κερδίσει τις επόμενες γενικές εκλογές.
Οι δυο πολιτικοί δεν προέρχονται από την ίδια γενιά- ο Άγγλος είναι 61 ετών ενώ ο Γάλλος 30 -αλλά ισχυρίζονται ότι μοιράζονται το ίδιο όραμα.
Οι δρόμοι τους δεν είχαν ποτέ διασταυρωθεί, αλλά τα ποσοστά τους στις δημοσκοπήσεις είναι παράλληλα, επιτρέποντάς τους να ονειρεύονται να φτάσουν στα ύψη της εξουσίας.
Ο ηγέτης του γαλλικού Εθνικού Συναγερμού έκανε λόγο για μια «πατριωτική συμμαχία» με το Reform UK.
«Παρόλο που η Μεγάλη Βρετανία δεν είναι πλέον μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεωρώ τον Φάρατζ έναν μεγάλο πατριώτη που πάντα υπερασπιζόταν τα συμφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας και του βρετανικού λαού», δήλωσε ο Μπαρντελά στην Daily Telegraph. Εξέφρασε μάλιστα την πεποίθηση ότι ο ηγέτης του Reform UK θα είναι ο «επόμενος πρωθυπουργός» της Βρετανίας» και πρόσθεσε: «Μαζί, ο Νάιτζελ Φάρατζ κι εγώ θα αποκαταστήσουμε τα σύνορα της Ευρώπης».
Από το Brexit στο Frexit;
Σε κάθε περίπτωση, η συνάντηση του Λονδίνου υπογραμμίζει ακόμη περισσότερο ότι η Ευρώπη αλλάζει. Αλλά και τους νέους «δρόμους» που ανοίγονται σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία βρίσκεται σε κρίση, όπως ποτέ άλλοτε.
Ο Φάρατζ έχει ήδη πετύχει τον πρώτο του στόχο με το Brexit. Δύσκολα όμως θα καταφέρει να αποσπάσει την πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων, καθώς οι εκλογές στη Βρετανία διεξάγονται με το πλειοψηφικό σύστημα, που μέχρι σήμερα ευνοεί τα δυο μεγάλα κόμματα-τους Συντηρητικούς και τους Εργατικούς. Ο αγγλικός εκλογικός νόμος είναι απίθανο να επιτρέψει στον Φάρατζ να γίνει πρωθυπουργός.Αλλά, οι Βρετανοί ψηφοφόροι μπορεί να έχουν αντίθετη άποψη, βλέποντας να καταρρέουν τα δύο κόμματα, που μονοπωλούν επί αιώνες την εξουσία στη Βρετανία.
Από την οπτική γωνία του Μπαρντελά επίσης, το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ελευθερία δράσης του είναι η γαλλική ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχουν, φυσικά, ελάχιστες πιθανότητες για ένα Frexit, γιατί κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στη διάλυση της ΕΕ.
Είναι ένα μέλλον γεμάτο με «τι θα γινόταν αν», στη Γαλλία κέρδιζε ο Μπαρντελά στις επόμενες προεδρικές εκλογές.
Αλλά αν θέλουμε να δούμε το μέλλον με βάση τα δεδομένα, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε αυτή την κάπως απροσδόκητη εξέλιξη. Μπορεί να μην αλλάξει αμέσως την ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη, αλλά σίγουρα θα την συγκλονίσει.
«Λιγότερο… Ένωση»
Η στρατηγική των δύο πολιτικών σκιαγραφεί ένα κοινό όραμα για την Ευρώπη ως λιγότερο Ένωση και περισσότερο ως ομοσπονδία κυρίαρχων κρατών.
Μια στρατηγική πτυχή που δεν πρέπει να υποτιμάται ή να περιφρονείται, ειδικά επειδή πολλοί σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες -και όχι μόνο μεταξύ των «πατριωτών»- αρχίζουν να αναρωτιούνται αν ήταν λάθος να παραχωρήσουν υπερβολική εθνική κυριαρχία στις Βρυξέλλες.
Σε όλες τις χώρες μέλη βλέπουμε άλλωστε μια ολοένα και πιο σαφή επανεμφάνιση της «εθνικής ταυτότητας» από δυνάμεις που φοβούνται ότι θα χαθεί το «έθνος κράτος» σε μια Ένωση γραφειοκρατών, που κινούνται με βάση τα συμφέροντα των πιο ισχυρών.
Ποιος μπορεί λοιπόν να πει με σιγουριά πώς θα είναι η Ευρώπη το 2029;
Τέσσερα χρόνια φαίνονται πολύς καιρός, αλλά οι μάχες στην Ουκρανία συνεχίζονται εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια, κι όμως φαίνεται σαν η σύγκρουση να ξεκίνησε χθες. Και οι σημερινές ηγεσίες της ΕΕ ενδιαφέρονται μόνο πώς θα συνεχιστεί ο πόλεμος για να δικαιολογήσουν τον θηριώδη επανεξοπλισμό της Ευρώπης.
Η Εγκάρδια Συμφωνία
Το 1904, η Entente Cordiale, η Εγκάρδια Συμφωνία μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας, έθεσε τα θεμέλια για μια συμμαχία που διατηρήθηκε κατά τη διάρκεια δύο Παγκοσμίων πολέμων. Οι εθνικιστές πολιτικοί διψούν περισσότερο από ποτέ για εξουσία και είναι έτοιμοι να κάνουν ό,τι χρειαστεί για να κερδίσουν . Με εκατομμύρια ακόλουθους στο TikTok και με μετριοπαθή σχέδια, αποσκοπούν να δείξουν στους ψηφοφόρους ότι μπορούν να τους εμπιστευτούν.
Τα ακροδεξιά κόμματα έχουν σημειώσει άλλωστε σημαντική πρόοδο στην εθνική πολιτική σκηνή την τελευταία δεκαετία σε όλη την Ευρώπη, εμφανιζόμενα ως αντισυστημικά και ενάντια στην διαφθορά.
Οι Πατριώτες της Ευρώπης, η ακροδεξιά ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχει υιοθετήσει μάλιστα μια διαδικασία ελέγχου για να βεβαιωθεί ότι δεν δέχεται ευρωβουλευτές επιρρεπείς σε σκάνδαλα.
Στήριξη από Τράμπ
Πλέον οι εθνικιστικές δυνάμεις προηγούνται στις δημοσκοπήσεις στη Γερμανία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο και τα τελευταία χρόνια έχουν αναλάβει την εξουσία στην Ιταλία, τη Φινλανδία και την Τσεχία.
Τα κόμματα αυτά έχουν πλέον και επισήμως τη στήριξη του κινήματος MAGA του Τραμπ, όπως κατέστη σαφές στο νέο αμυντικό δόγμα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το κρίσιμο ερώτημα τώρα, είναι τι θα σημάνει για την ίδια την διατήρηση της Ενωμένης Ευρώπης, η αναμενόμενη επικράτησή τους τα επόμενα χρόνια…
