Του Θέμη Μπάκα
Σε μια εποχή που υπόσχεται τεχνολογική πρόοδο, βιώσιμη ανάπτυξη και διεθνή συνεργασία, οι φλόγες του πολέμου στη Μέση Ανατολή μάς προσγειώνουν βίαια σε μια διαφορετική πραγματικότητα: μια πραγματικότητα στην οποία η ειρήνη παραμένει ευάλωτη, ο άνθρωπος εκτοπισμένος και η διπλωματία ηττημένη.
Η σύγκρουση ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν, με την άμεση στρατιωτική εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών, δεν είναι απλώς άλλη μία περιφερειακή κρίση. Είναι μια βαθιά ανθρωπιστική και πολιτική πρόκληση που ξεπερνά τα σύνορα της Μέσης Ανατολής, θέτοντας σε δοκιμασία τη διεθνή νομιμότητα, την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου και την ίδια την αξιοπιστία του σύγχρονου κόσμου.
Επέμβαση ΗΠΑ: Αποτροπή ή αναπαραγωγή της κρίσης;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες προβάλλουν τη συμμετοχή τους ως πράξη σταθεροποίησης. Ωστόσο, ιστορικά, τέτοιες στρατιωτικές εμπλοκές συχνά επιτείνουν τη βία αντί να τη μετριάζουν. Κάθε νέα επέμβαση απομακρύνει τις κοινωνίες από τη διπλωματία και τις βυθίζει βαθύτερα στην ανασφάλεια και στον φόβο.
Ο κόσμος χρειάζεται επειγόντως επιστροφή στην πολιτική της πρόληψης, στην ουσιαστική διπλωματία και στην αναζήτηση ειρηνικών λύσεων. Ούτε η «ισορροπία του τρόμου» ούτε τα αντίποινα και οι στρατηγικές εκδίκησης προσφέρουν βιώσιμες λύσεις. Το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να γεννούν νέες γενιές θυμάτων, ορφανών και προσφύγων.
Ευρώπη: Μετέωρη ανάμεσα στην αμηχανία και την ευθύνη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση γεννήθηκε από τα ερείπια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με αποστολή να διασφαλίσει την ειρήνη, το κράτος δικαίου και την προστασία των λαών της. Σήμερα, ωστόσο, η σιωπή της ή η διακριτική παρακολούθηση από απόσταση υπονομεύει τον λόγο της ύπαρξής της.
Η καταπάτηση του διεθνούς δικαίου, η περιφρόνηση στις αποφάσεις του ΟΗΕ και η αδράνεια απέναντι σε εγκλήματα κατά αμάχων, δεν μπορούν να μένουν χωρίς αντίδραση.
Η Ε.Ε. οφείλει να πάψει να είναι θεατής και να αναλάβει ρόλο θεματοφύλακα των αξιών της, με έμπρακτη στήριξη της ειρηνικής διευθέτησης συγκρούσεων και με σθεναρή στάση υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι, απλώς, μια ένωση οικονομικών συμφερόντων. Οφείλει να λειτουργεί ως μια πολιτική και ηθική δύναμη, με ξεκάθαρη πυξίδα τις αξίες της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού και της διεθνούς νομιμότητας.
Η Ελλάδα: Σταυροδρόμι ιστορίας, γεωγραφίας και αξιών
Η Ελλάδα, με την ιστορική της παρακαταθήκη και τη στρατηγική της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν μπορεί επίσης να είναι αμέτοχη. Η περιοχή δοκιμάζεται από ένταση, ενεργειακές εξαρτήσεις, γεωπολιτικές ανακατατάξεις και με ανοικτά ζητήματα, από το Κυπριακό έως τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Σε αυτό το εύφλεκτο περιβάλλον, η Ελλάδα καλείται να παίξει ενεργό ρόλο με επίκεντρο τον διάλογο, την ειρήνη και τον ανθρωπισμό. Οφείλει να αναδειχθεί σε γέφυρα σταθερότητας και ειρηνικής συνύπαρξης, τόσο μέσα από την ευρωπαϊκή της ταυτότητα όσο και με αυτόνομη φωνή σε διεθνή φόρα.
Η εθνική στρατηγική της δεν μπορεί να βασίζεται σε στρατιωτική εμπλοκή, αλλά σε:
*Στήριξη της διεθνούς νομιμότητας.
*Ενίσχυση της ανθρωπιστικής βοήθειας.
*Απόρριψη της «διπλωματίας των κανονιοφόρων».
*Πρωτοβουλίες για πολιτική αποκλιμάκωση.
Οι προκλήσεις του αύριο: Ο φαύλος κύκλος της εκδίκησης
Οι πράξεις αντεκδίκησης, τα στρατιωτικά πλήγματα και τα οικονομικά αντίποινα έχουν πάντα το ίδιο θλιβερό αποτέλεσμα: νεκρούς αμάχους, εκτοπισμένες οικογένειες, διχασμένες κοινωνίες. Όσο οι ηγέτες επενδύουν στη δύναμη των όπλων και όχι στη δύναμη της συνεργασίας, ο κύκλος της βίας θα ανατροφοδοτείται.
Η ανθρωπότητα χρειάζεται ηγέτες με πολιτικό θάρρος να απορρίψουν τη λογική της ισχύος και να τολμήσουν τη δύσκολη, αλλά δημιουργική, επιλογή της ειρήνης. Να επενδύσουν όχι στον φόβο, αλλά στην ελπίδα. Όχι στην επιβολή, αλλά στη συνύπαρξη.
Η φωνή της κοινωνίας: Η ειρήνη είναι πράξη, όχι ευχή
Η κοινωνία των πολιτών, στην Ελλάδα και αλλού, δεν μπορεί να παραμένει σιωπηλή. Οι φωνές υπέρ της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας πρέπει να ακούγονται καθαρά, έναντι του κρότου των όπλων.
Η ειρήνη δεν είναι πολυτέλεια για τις εποχές ευημερίας. Είναι η πιο ώριμη πολιτική επιλογή, το μόνο θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να οικοδομηθεί ένα βιώσιμο μέλλον. Κι αυτή η επιλογή, για χώρες όπως η Ελλάδα, είναι θέση αρχών και όχι συγκυριακή στάση.
Η χώρα μας ως φορέας πολιτισμού και ανθρωπισμού
Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας οφείλει να αντλεί έμπνευση από την ίδια της την Ιστορία: μια Ιστορία πολιτισμού, αξιών και δημοκρατικής ταυτότητας. Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, ο ρόλος της δεν είναι να ενταχθεί στα μέτωπα της αντιπαράθεσης, αλλά να ηγηθεί των πρωτοβουλιών αλληλεγγύης, στήριξης και διαλόγου.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να σταθεί δίπλα στους λαούς που δοκιμάζονται. Όχι με όπλα, αλλά με ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη. Όχι με ρητορική, αλλά με πράξεις που τιμούν τον άνθρωπο και τον πολιτισμό.
Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς, η Ελλάδα οφείλει να παραμείνει σταθερή στις αξίες της. Να υπενθυμίσει ότι η ειρήνη δεν είναι αδυναμία. Είναι η πιο γενναία και οραματική επιλογή.
ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας.
