Εάν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ζούσε σήμερα, θα ήταν πιθανώς ιδιαίτερα απογοητευμένος από το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας, με την απόλυτη προσήλωση στην παπαγαλία και τους άριστους βαθμούς, την οποία ο ίδιος απεχθάνονταν. Αντίθετα, θεωρούσε ότι η φαντασία, η περιέργεια και η ελευθερία της σκέψης είναι πολύ σημαντικότερες από την τυφλή υπακοή ή τη βαθμοθηρία.
Γι’ αυτό και η συμβουλή του στους γονείς για πιο έξυπνα παιδιά ήταν απλή και πάνω απ’ όλα δημιουργική: «Διαβάστε τους παραμύθια. Και έπειτα ακόμα περισσότερα παραμύθια». Με λίγα λόγια, η κατάκτηση της ευφυΐας δεν κρύβεται πάντα σε αυστηρές ρουτίνες, σκληρή μελέτη και υψηλούς βαθμούς, αλλά και στη μαγεία μερικών σελίδων ενός παραμυθιού.
Η ιστορία πίσω από αυτή την απλή συμβουλή
Η απροσδόκητη αυτή παραίνεση προέρχεται από μια ιστορία που δημοσιεύτηκε σε ένα άρθρο του 1958 στο Montana Libraries και δημοσιεύτηκε πρόσφατα από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ. Η συγγραφέας, Rita McDonald, διηγήθηκε την εξής ιστορία: μια μητέρα ρώτησε τον Αϊνστάιν πώς θα μπορούσε να προετοιμάσει τον γιο της για να γίνει επιστήμονας.
Προς μεγάλη της έκπληξη, η απάντηση του Αϊνστάιν ήταν τα παραμύθια. Όταν η μητέρα αντέδρασε, θεωρώντας ότι αυτό ήταν πολύ επιπόλαιο, ο επιστήμονας επέμεινε. Εξήγησε ότι «η δημιουργική φαντασία είναι βασικό εργαλείο για έναν αληθινό επιστήμονα, και τα παραμύθια είναι αυτό που καλλιεργεί αυτή τη φαντασία από την παιδική ηλικία».
Κόντρα στο παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα
Ο άνθρωπος που άλλαξε μια για πάντα τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το σύμπαν δεν έκρυψε ποτέ ότι δεν ήταν υπέρμαχος της αυστηρής σχολικής εκπαίδευσης. Στα 15 του εγκατέλειψε το Γυμνάσιο του Μονάχου, επειδή από τη μία δεν του άρεσε το αυστηρό, στρατιωτικού τύπου σχολικό σύστημα και από την άλλη η οικογένειά του είχε μετακομίσει στην Ιταλία και ένιωθε μόνος και καταπιεσμένος. Μετά από λίγο, γράφτηκε στο καντονιακό σχολείο του Άαραου στην Ελβετία, όπου ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στα 17 μπήκε στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο στη Ζυρίχη.
Αργότερα, έγραψε κριτικά για την εκπαίδευση και συχνά ανέφερε ότι η δημιουργικότητα κινδυνεύει μέσα σε αυστηρά συστήματα. Πίστευε ότι η αληθινή μάθηση ανθίζει μέσα από τη χαρά, την περιέργεια και την ανεξάρτητη σκέψη. Σε ένα γράμμα προς τον γιο του, τον συμβούλεψε να παίζει τα κομμάτια πιάνου που του άρεσαν περισσότερο, ακόμη κι αν ο δάσκαλος δεν του τα είχε αναθέσει, γιατί αυτός ήταν ο καλύτερος τρόπος να μάθει περισσότερα όταν διασκεδάζει.
Πώς γίνονται τα παιδιά πιο έξυπνα με τα παραμύθια;
Τα παραμύθια λειτουργούν σαν ένα μικρό «εργαστήριο φαντασίας», όπου το παιδί μαθαίνει να οραματίζεται, να συνδέει ιδέες και να σκέφτεται δημιουργικά. Με απλές ιστορίες που μετατρέπουν το αδύνατο σε δυνατό, καλλιεργούν τη γλωσσική ανάπτυξη, τη συναισθηματική νοημοσύνη και τη διάθεση για εξερεύνηση.
Παράλληλα, βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν βασικές δεξιότητες που στηρίζουν την επιστημονική σκέψη: συγκέντρωση, μνήμη, πρόβλεψη και κριτική ανάλυση. Κάθε φορά που ένα παιδί προσπαθεί να μαντέψει την εξέλιξη μιας ιστορίας, κάνει μικρά «νοητικά άλματα», την ίδια διαδικασία που απαιτείται για να κατανοήσει κανείς νέες ιδέες και να χτίσει την ευφυΐα του.
Συμπέρασμα
Τελικά, το μήνυμα του Αϊνστάιν παραμένει πιο επίκαιρο από ποτέ: η γνώση δεν ανθίζει μέσα στον φόβο, την πίεση και την αποστήθιση, αλλά εκεί όπου υπάρχει περιέργεια, χαρά και ελευθερία σκέψης. Τα παραμύθια, όσο απλά κι αν φαίνονται, ανοίγουν δρόμους που τα σχολικά βιβλία συχνά δεν τολμούν. Αν θέλουμε παιδιά πραγματικά έξυπνα, δημιουργικά και έτοιμα να φανταστούν έναν καλύτερο κόσμο, ίσως πρέπει να ξεκινήσουμε από το πιο απλό: λίγη περισσότερη μαγεία πριν τον ύπνο.
