Τα επιτραπέζια παιχνίδια έχουν κάνει επιστρέψει δυναμικά την τελευταία δεκαετία, και οι ερευνητές ανακαλύπτουν ότι δεν είναι μόνο διασκεδαστικά, αλλά μπορούν επίσης να επωφελήσουν την υγεία του εγκεφάλου μας, ειδικά καθώς γινόμαστε μεγαλύτεροι.
Η παγκόσμια αγορά επιτραπέζιων παιχνιδιών εκτιμάται ότι έχει αξία 18,53 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία μάλιστα προβλέπεται να αυξηθεί κατά 5,17 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2029, σύμφωνα με την Washington Post.
ADVERTISING
Κλασικά παιχνίδια όπως το σκάκι, η Monopoly, το Scrabble και το Go παραμένουν δημοφιλή, αλλά και καινούργια παιχνίδια όπως το Ticket to Ride, το Pandemic και το Wingspan έχουν αγαπηθεί πολύ από το κοινό.
Από την αρχαιότητα — το senet, ένα παιχνίδι που παίζονταν στην αρχαία Αίγυπτο και χρονολογείται γύρω στο 3100 π.Χ. — οι παίκτες απολαμβάνουν την κοινή εμπειρία, τον υγιή ανταγωνισμό και την ψυχαγωγία των επιτραπέζιων παιχνιδιών.
Το να παίζεις επιτραπέζια παιχνίδια έχει συνδεθεί με βελτιωμένη γνωστική λειτουργία, καλύτερη ποιότητα ζωής και χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας για τους ηλικιωμένους. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι μερικά από τα θετικά αποτελέσματα μπορούν να εξηγηθούν από τον κοινωνικό τους χαρακτήρα.
Μερικές έρευνες υποστηρίζουν ότι το να παίζεις πρόσωπο με πρόσωπο μπορεί να έχει ένα επιπλέον πλεονέκτημα σε σχέση με το να παίζεις μόνος σου. Οι δραστηριότητες όπως τα επιτραπέζια παιχνίδια, πιστεύεται ότι ενισχύουν τη γνωστική εφεδρεία, δηλαδή την ικανότητα του εγκεφάλου να λειτουργεί παρά τη γήρανση, τους τραυματισμούς ή τις ασθένειες.
«Ακόμη και τα απλά επιτραπέζια παιχνίδια διαθέτουν μια ορισμένη πολυπλοκότητα, καθώς η κατανόηση του πώς λειτουργεί το παιχνίδι απαιτεί γνωστικές δεξιότητες», δήλωσε η Carla Sousa, ερευνήτρια παιχνιδιών στο Κέντρο Έρευνας Εφαρμοσμένης Επικοινωνίας, Πολιτισμού και Νέων Τεχνολογιών (CICANT) του Πανεπιστημίου Lusófona. «Τα αναλογικά παιχνίδια, γενικά, είναι επίσης πολύ πιο κοινωνικά από τα ψηφιακά παιχνίδια».
Παιχνίδια για την ενίσχυση του εγκεφάλου
Έρευνες των τελευταίων δύο δεκαετιών έχουν διαπιστώσει σημαντικές συνδέσεις μεταξύ των επιτραπέζιων παιχνιδιών και της βελτίωσης των λειτουργιών του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Σε μια μελέτη, από 17 γνωστικές και σωματικές δραστηριότητες, μόνο τα επιτραπέζια παιχνίδια, η ανάγνωση, ο χορός και το παίξιμο μουσικών οργάνων συσχετίστηκαν με χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας σε ενήλικες άνω των 75 ετών.
Σε μια άλλη μελέτη σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, οι παίκτες επιτραπέζιων παιχνιδιών είχαν 15% χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας από τους μη παίκτες, ακόμη και μετά την προσαρμογή για παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο και η εκπαίδευση.
Πιο πρόσφατα, μια δοκιμή του 2025 έδειξε ότι μια ομάδα κατοίκων γηροκομείων που συμμετείχαν σε συνεδρίες επιτραπέζιων παιχνιδιών δύο φορές την εβδομάδα, με τη βοήθεια εκπαιδευμένων επαγγελματιών, παρουσίασαν βελτιώσεις στη γνωστική λειτουργία, σε τομείς δεξιοτήτων όπως η κατανόηση, η μνήμη και η προσοχή, ενώ η ομάδα ελέγχου δεν παρουσίασε βελτιώσεις.
Βελτίωση της ποιότητας ζωής
Οι ένοικοι του γηροκομείου παρουσίασαν επίσης βελτίωση της ποιότητας ζωής, με αναφερόμενη αύξηση σε τομείς όπως η συναισθηματική ευημερία, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η προσωπική ανάπτυξη και η κοινωνική ένταξη.
«Η αξία που έχουν τα επιτραπέζια παιχνίδια για τους ηλικιωμένους είναι διαφορετική από την αξία που έχουν για τους νέους», δήλωσε ο Federico Emanuele Pozzi, κλινικός νευρολόγος στην Κλινική Μνήμης της Fondazione IRCCS San Gerardo dei Tintori. «Στους νέους, αυτά μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου μέσω της αναγνώρισης προτύπων και άλλων δεξιοτήτων. Αλλά στους ηλικιωμένους, η αξία των παιχνιδιών συνδέεται περισσότερο με την κοινωνική συμμετοχή».
Ο Pozzi και οι συνεργάτες του πραγματοποίησαν μια ανάλυση το 2023 σε 15 μελέτες που έδειξαν διάφορα γνωστικά οφέλη από τα παραδοσιακά επιτραπέζια παιχνίδια, όπως το σκάκι, το Go και το Mahjong. Στις μελέτες συμμετείχαν άτομα άνω των 60 ετών που διατρέχαν κίνδυνο ή πάσχουν από άνοια και έλαβαν μέρος σε μια παρέμβαση βασισμένη σε επιτραπέζια παιχνίδια που διήρκεσε από τρεις έως έξι μήνες.
Η μετα-ανάλυση αποκάλυψε ότι το να παίζεις επιτραπέζια παιχνίδια φαίνεται να βελτιώνει τη νοητική λειτουργία, όπως μετρήθηκε από γνωστικές δοκιμασίες που αξιολογούν τη μνήμη, την προσοχή, τη συγκέντρωση και άλλες δεξιότητες. Οι παίκτες σκακιού ανέφεραν βελτίωση της ποιότητας ζωής, σύμφωνα με την κλίμακα ποιότητας ζωής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ενώ οι παίκτες Mahjong παρουσίασαν μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης.
«Τελικά, θέλουμε να βρούμε χώρους και δραστηριότητες στους οποίους οι ηλικιωμένοι να αισθάνονται ότι η ζωή τους είναι ευχάριστη και έχει νόημα», είπε ο Pozzi. «Και αν υπάρχει μια προσέγγιση που είναι ταυτόχρονα διεγερτική, από γνωστική άποψη, και κοινωνικά ελκυστική — όπως τα επιτραπέζια παιχνίδια — τότε έχουμε μια “win-win” κατάσταση».
«Το πιο εκπληκτικό πράγμα όταν παίζεις επιτραπέζια παιχνίδια είναι ότι κοινωνικοποιείσαι», δήλωσε ο Jorge Moya-Higueras, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Lleida. «Και σε αυτές τις εποχές, όπου ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των ηλικιωμένων είναι η μοναξιά, τα επιτραπέζια παιχνίδια θα μπορούσαν να είναι ένας καλός τρόπος για να μην αισθάνονται μόνοι».
