Ο εξυπνακισμός και ο λαϊκισμός που οδηγούν τους Βρεταννούς εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) θα έχουν υψηλό κόστος –όπως κάθε ανορθόλογη απόφαση που λαμβάνεται ερήμην της πραγματικότητας. Όλα αυτά, βέβαια, δεν έχουν πια μεγάλη σημασία. Αυτό που προέχει είναι να υπάρξει μία ομαλή διαδικασία αποχώρησης, η οποία προϋποθέτει τρία πράγματα: διαχείριση της πολιτικής αβεβαιότητας, επανένωση των βαθειά διχασμένων Βρεταννών και διασφάλιση ότι η Βρεταννία, προσερχόμενη σε διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, θα αισθάνεται ως επί το πλείστον οικονομικά ισχυρή παρά αδύναμη.
Θα χρειαστούν μήνες, πιθανώς, πριν ξεκινήσουν οι συνομιλίες για το πώς η Βρεταννία θα συναλλάσσεται πλέον με τα υπόλοιπα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Στο μεσοδιάστημα, πολλά μπορούν να συμβούν –με πρώτο, έναν ανασχηματισμό στην κυβέρνηση.
Ίσως να αναλάμβανε πρωθυπουργός στην θέση του Ντέηβιντ Κάμερον –ο οποίος δήλωσε ότι θα παραιτηθεί έως τον Οκτώβριο– ο Μπόρις Τζόνσον, πρώην δήμαρχος του Λονδίνου. Βέβαια αυτός, ένα ηγετικό στέλεχος της εκστρατείας υπέρ της εξόδου, δεν μπορεί να εναρμονιστεί με το 48% των Βρεταννών που ψήφισαν την παραμονή στην Ένωση. Η νέα κυβέρνηση ίσως να έχει μικρή πλειοψηφία και να αποδειχθεί ασταθής.
Δεύτερο θέμα είναι η βραχυπρόθεσμη ευημερία της Βρεταννίας. Αυτό έχει σημασία επειδή οι υπέρμαχοι της αποχώρησης ισχυρίζονταν ότι αυτή η προοπτική δεν θα πλήξει την οικονομία. Ακόμα και αν οι άμεσες επιπτώσεις εξανεμιστούν συν τω χρόνω, οι συνθήκες μετά το δημοψήφισμα θα καθορίσουν το εάν οι Βρεταννοί θέλουν οι ηγέτες τους να κατευθυνθούν στην Ευρώπη με αίτημα ένα διαζύγιο, ή να συνδιαλαγούν με τους εταίρους τουςγια μία συμφωνία. Εάν ό,τι ακολουθήσει είναι ιδιαζόντως τραυματικό, η νίκη με βραχεία κεφαλή των υπέρμαχων του Brexit στο δημοψήφισμα αφήνει περιθώριο στον νέο πρωθυπουργό να μην πατήσει το κουμπί ενεργοποίησής του.
Ενδεχομένως, οι επενδύσεις στην Βρεταννία να διαμορφώσουν την νέα ισορροπία, δεδομένου ότι οι μισές από αυτές προέρχονται από την ΕΕ. Γιατί να αγοράσει κανείς περιουσιακά στοιχεία σε μία χώρα η οποία απέρριψε την πρόσβασή της στην μεγαλύτερη εξαγωγική της αγορά και είναι διχασμένη; Αυτό, με την σειρά του, μπορεί να επηρεάσει την απασχόληση. Τα έργα που χρηματοδότησαν ξένοι επενδυτές το 2015 δημιούργησαν 42.336 θέσεις εργασίας στην Βρεταννία, σύμφωνα με την Ernst & Young. Ίσως προσφέρει μια κάποια παρηγοριά το γεγονός ότι η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, σύμφωνα με τις μετρήσεις της εταιρείας ερευνών GfK, υπερβαίνει κατά πολύ τα επίπεδα των τελευταίων σχεδόν δέκα ετών, αν και με αρνητικό πρόσημο.
Πιθανόν η Τράπεζα της Αγγλίας να περιορίσει την βλάβη. Η μείωση των επιτοκίων ενδέχεται να αναζωογονήσει την καταναλωτική εμπιστοσύνη και τις επενδύσεις. Δεν αποκλείεται, όμως, η ίδια κίνηση να επιδεινώσει τις επιπτώσεις από την υποχώρηση της στερλίνας. Σε μία τέτοια εξέλιξη η Τράπεζα θα πρέπει να αναλάβει να την στηρίξει, αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα. Ο διοικητής της, Μαρκ Κάρνεϊ, τάχθηκε υπέρ της παραμονής της Βρεταννίας στην ΕΕ. Ο μισός πληθυσμός και πλέον διαφωνεί εμφανώς μαζί του.
Τέλος, υποτίθεται ότι με το Brexit οι Βρεταννοί θα ανακτήσουν τον έλεγχο της χώρας τους. Σήμερα φαίνεται ότι οι επόμενοι πολιτικοί ηγέτες κληρονομούν μία χώρα θεμελιωδώς διαιρεμένη, η οποία εισέρχεται σε περίοδο παρατεταμένης αβεβαιότητας. Αβεβαιότητα που δείχνει ότι η επιταγή που εκδόθηκε από τους υπέρ του Brexit πολίτες είναι ακάλυπτη –με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομική τους υγεία.
* Αρθρογράφος στο Reuter’s
