Θέλω να πιστεύω ότι δεν είναι πια αμφιλεγόμενο να πεις ότι τα παιδιά δεν πρέπει να τα χτυπάμε. Θέλω να πιστεύω ότι είναι αυτονόητο. Αρκεί όμως αυτό; Το ζητούμενο είναι να τα σεβόμαστε και να τα μεγαλώνουμε με σχέδιο, όχι μόνο με το ένστικτό μας ή τη συναισθηματική μας κατάσταση κάθε φορά. Στην ελληνική οικογένεια, το συναίσθημα κυριαρχεί – συχνά χωρίς φρένο. Θυμός, φωνές, απειλές, συναισθηματική πίεση. Όμως αυτό δεν είναι σχέδιο. Γονείς χωρίς σχέδιο καταφεύγουν σε εκρήξεις. Γονείς με σχέδιο καλλιεργούν χαρακτήρες. Το άλλο ζητούμενο είναι να τα ακούμε, να τους δίνουμε όσο χώρο χρειάζονται για να μιλούν, να εκφράζονται, να μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν τη φωνή τους. Αν δεν το κάνουν με τους γονείς τους, στο πιο ασφαλές περιβάλλον που θα έχουν ποτέ, πού και πώς θα το μάθουν;
Αν θέλεις να μεγαλώσεις ενήλικες που θα διεκδικούν, θα λένε τη γνώμη τους, θα έχουν αυτοπεποίθηση, τότε πρέπει να τα μάθεις από μικρά να εκφράζονται. Αυτό σημαίνει ότι θα ακούσεις αρκετά «όχι», θα σου αντιμιλήσουν, θα δοκιμάσουν τα όριά σου. Και αυτό δεν είναι ασέβεια. Είναι μέρος της πρακτικής και της διαδικασίας εξέλιξης ενός ανθρώπου που χτίζει φωνή, ταυτότητα και εσωτερική δύναμη στο πιο ασφαλές περιβάλλον που λέγεται οικογένεια. Είναι η πρόβα για τη ζωή εκεί έξω.
Ένα παιδί δεν γεννιέται με ενσυναίσθηση, σεβασμό, αυτοσυγκράτηση, υπευθυνότητα. Όλα αυτά τα μαθαίνει, και τα μαθαίνει μέσα από σχέσεις. Ο γονιός χρειάζεται να είναι δάσκαλος, καθοδηγητής, πρότυπο. Όχι απλώς εκρηκτικός κριτής ή σιωπηλός τιμωρός. Το να πεις στο παιδί να καθαρίσει το δωμάτιό του και να σου πει «όχι» δεν σημαίνει πως σε απορρίπτει ή σε υποτιμά. Μπορεί να σημαίνει ότι δοκιμάζει τη φωνή του. Και φυσικά πρέπει να παρέμβεις – να βάλεις όρια, να διδάξεις υπευθυνότητα. Αλλά αυτό μπορεί να γίνει με σταθερότητα και όχι με βία. Με πείσμα αλλά και με αγάπη. Χωρίς να εκφοβίσεις. Χωρίς να κάνεις το παιδί να νιώθει ότι είναι «κακό» επειδή τόλμησε να εκφραστεί.
Έχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε τον σεβασμό με τον φόβο. Όμως δεν είναι το ίδιο. Δεν θέλουμε παιδιά που μας φοβούνται – θέλουμε παιδιά που μας εκτιμούν, μας εμπιστεύονται και νιώθουν καλά όταν μας κάνουν περήφανους. Παιδιά που κάνουν σωστές επιλογές γιατί νιώθουν καλά μέσα τους, όχι επειδή φοβούνται την αντίδρασή μας. Για να φτάσουν εκεί, πρέπει να μεγαλώσουν με καθοδήγηση, με όρια, αλλά και με φωνή. Θέλεις τα παιδιά σου να είναι ευγενικά αλλά όχι υποτακτικά. Να είναι συνεργάσιμα αλλά όχι άβουλα. Να μαθαίνουν ότι η άποψή τους μετράει. Ότι έχουν λόγο στη σχέση τους με τον κόσμο, ότι έχουν μια θέση στον κόσμο. Γιατί μόνο έτσι θα αποκτήσουν το θάρρος να βάλουν όρια σε άλλες σχέσεις, να προστατεύσουν τον εαυτό τους, να υπερασπιστούν τις αξίες τους.
Το να μεγαλώνεις ένα παιδί με φωνή είναι δύσκολο – γιατί σημαίνει ότι τις περισσότερες φορές θα είσαι εσύ ο αποδέκτης αυτής της φωνής. Αλλά είναι και το μεγαλύτερο δώρο που μπορείς να του κάνεις. Ένα παιδί που έμαθε να εκφράζεται με ασφάλεια, να ακούγεται, να διαφωνεί με σεβασμό, να έχει αξία μέσα στην οικογένεια, είναι ένα παιδί ελεύθερο που θα ξέρει να αντέχει, να επιλέγει, να βάζει όρια, να λέει «όχι» χωρίς να φοβάται.
Γιατί αν δεν μπορούν να πουν «όχι» σε σένα, πώς θα πουν «όχι» στον κόσμο εκεί έξω; Αν δεν μάθουν να υπερασπίζονται τη φωνή τους στο σπίτι, πώς θα πουν όχι στο bullying στο σχολείο, σε μια κακοποιητική σχέση αργότερα ή σε έναν εργοδότη που τα εκμεταλλεύεται;
Τα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση πριν αποκτήσουν σοφία. Πρώτα δοκιμάζουν, μετά μαθαίνουν. Ο ρόλος σου δεν είναι να τους κόψεις τα φτερά. Είναι να τα δυναμώσεις. Όχι, δεν θα αφήσεις το παιδί να σε αγνοεί. Αν σου πει «δεν θέλω να καθαρίσω το δωμάτιό μου», θα παρέμβεις. Θα θέσεις όρια. Θα του μάθεις ότι ο λόγος σου έχει βαρύτητα. Όμως δεν χρειάζεται να το χτυπήσεις. Δεν χρειάζεται να το ταπεινώσεις. Δεν χρειάζεται να ερμηνεύσεις το «όχι» του σαν ασέβεια – γιατί συχνά είναι απλώς ένα βήμα εξάσκησης της δικής του φωνής. Γιατί αν δεν μάθουν να λένε «όχι» σε σένα, πώς θα το πουν στον κόσμο;
zougla
