Η αλλαγή δραστηριοτήτων ή τοποθεσίας είναι συχνά ένα έναυσμα για συμπεριφορές όπως γκρίνια, παράπονα ή εκρήξεις θυμού. Ενώ οι συμπεριφορές που προκαλούν οι αλλαγές μπορεί να φαίνονται ίδιες, οι λόγοι γι’ αυτές τις συμπεριφορές μπορεί να διαφέρουν πολύ.
Οι άνθρωποι είναι πλάσματα της συνήθειας. Ακόμη κι όταν την καλωσορίζουμε, η αλλαγή απαιτεί περισσότερη ενέργεια. Ίσως λοιπόν να μην προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα παιδιά συχνά δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τις μεταβάσεις μεταξύ δραστηριοτήτων, τόπων και αντικειμένων προσοχής. Αυτές οι αλλαγές αποτελούν συχνά ένα έναυσμα για συμπεριφορές όπως γκρίνια, παράπονα ή εκρήξεις θυμού. Αλλά, ενώ οι συμπεριφορές που προκαλούν οι αλλαγές μπορεί να φαίνονται ίδιες, οι λόγοι γι’ αυτές τις συμπεριφορές μπορεί να διαφέρουν πολύ.
Πώς εκδηλώνεται ένα παιδί που δυσκολεύεται με τις μεταβάσεις;
Η δυσκολία με τις μεταβάσεις μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους ανάλογα με το παιδί και το περιβάλλον. Μπορεί να πάρει τη μορφή αντίστασης, αποφυγής, απόσπασης της προσοχής, διαπραγμάτευσης ή πλήρους κατάρρευσης. Μερικές από αυτές τις αντιδράσεις είναι το αποτέλεσμα των παιδιών που κατακλύζονται από τα συναισθήματά τους. Και μερικές είναι αυτές που έμαθαν ότι λειτουργούν όταν θέλουν να καθυστερήσουν την αλλαγή ή να την αποφύγουν.
Ένα παιδί που του είπαν ότι ήρθε η ώρα να φύγει από την παιδική χαρά μπορεί να αντιδράσει με οργή αρχικά, επειδή δεν μπορεί να διαχειριστεί τον θυμό ή την απογοήτευσή του, αλλά αν διαπιστώσει ότι αυτό σας κάνει να καθυστερείτε ή να αναβάλλετε την αναχώρηση από το πάρκο, το πιθανότερο είναι να το ξανακάνει. Σε μεγάλο βαθμό, δηλαδή, η αντίδραση του παιδιού εξαρτάται από το πώς εσείς ως γονείς ανταποκρίνεστε στις φωνές και το κλάμα. Άλλα παιδιά μπορεί να μην εκρήγνηνται, αλλά αντιθέτως κατακτούν την τέχνη της γκρίνιας, της απόσπασης προσοχής ή της διαπραγμάτευσης με τους ενήλικες στη ζωή τους.
Τι κρύβεται πίσω από τα προβλήματα μετάβασης;
Ενώ οι αλλαγές αποτελούν ερεθίσματα για πολλά παιδιά – ποιος γονέας δεν έχει συναντήσει αντίσταση από ένα παιδί που του ζητήθηκε να σταματήσει να παίζει ένα βιντεοπαιχνίδι και να κάτσει στο τραπέζι για φαγητό. Κι ενώ οι συμπεριφορές στις αλλαγές μπορεί να είναι ίδιες, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι λόγοι πίσω από μια συμπεριφορά είναι διαφορετικοί για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν διαφορετικές προκλήσεις – όπως ΔΕΠΥ, άγχος, αυτισμό και προβλήματα αισθητηριακής επεξεργασίας:
ΔΕΠΥ
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να αλλάξουν την προσοχή τους από το ένα πράγμα στο άλλο. Είναι λογικό, λοιπόν, να αναστατώνονται κατά τις μεταβάσεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν χρειάζεται να σταματήσουν να κάνουν κάτι που τους ανταμείβει ιδιαίτερα, καθώς ο εγκέφαλός τους αντιδρά έντονα στις ανταμοιβές.
Αυτισμός
Τα παιδιά με αυτισμό δυσκολεύονται να μεταβούν από το ένα πράγμα στο άλλο επειδή προτιμούν τη ρουτίνα και την προβλεψιμότητα. Οτιδήποτε τους βγάζει από τη ρουτίνα τους μπορεί να τους προκαλεί συντριπτικά συναισθήματα. Το ίδιο συμβαίνει με τα παιδιά με προκλήσεις αισθητηριακής επεξεργασίας. Ο κόσμος συχνά τους φαίνεται υπερβολικός, οπότε το να χειριστούν κάτι νέο μπορεί να είναι ακόμα πιο δύσκολο.
Άγχος
Για τα παιδιά με άγχος, πίσω από τα προβλήματα με τις μεταβάσεις μπορεί να βρίσκεται ο φόβος τους. Μπορεί να φοβούνται αυτό που ακολουθεί, όπως η κοινωνικοποίηση ή ο χωρισμός από τους γονείς ή ένα θέμα με το οποίο έχουν πρόβλημα. Ομοίως, τα παιδιά με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να αισθάνονται άγχος αν δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τέλεια αυτό που κάνουν. Εάν μια μετάβαση διακόψει μια ψυχαναγκαστική συμπεριφορά (όπως να βάλουν όλα τα παιχνίδια τους στη σειρά), μπορεί να αναστατωθούν πολύ.
Όποια και αν είναι η αιτία, η κατανόηση του γιατί οι αλλαγές είναι δύσκολες για το παιδί σας είναι το πρώτο βήμα για να τις διευκολύνετε.
