του Θόδωρου Ξούλου, Οικονομολόγου
Μόνο ένας στους τρεις Έλληνες (ποσοστό 34,1%) ηλικίας 50 έως 74 ετών είναι σήμερα συνταξιούχος, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat. Πρόκειται για το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τη στιγμή που ο μέσος όρος στην Ε.Ε. αγγίζει το 45,1%. Το χαμηλό αυτό ποσοστό στην Ελλάδα δεν αποτελεί τυχαίο φαινόμενο. Συνδέεται άμεσα τόσο με τα χαμηλά ποσοστά απασχόλησης του πληθυσμού όσο και με τις ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις της τελευταίας δεκαπενταετίας, οι οποίες οδήγησαν σε βίαιη και απότομη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Ταυτόχρονα, η εικόνα που αποτυπώνεται από τα επίσημα στοιχεία του Ενιαίου Συστήματος Ελέγχου και Πληρωμών Συντάξεων «Ήλιος» για τον μήνα Απρίλιο είναι αποκαλυπτική: Ο μέσος όρος των αποδοχών των νέων συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα ανέρχεται μόλις στα 774,18 ευρώ μηνιαίως. Η πλειονότητα των κύριων συντάξεων κυμαίνεται μεταξύ 500 και 1.000 ευρώ, ενώ 6 στις 10 κύριες συντάξεις παραμένουν κάτω από τα 1.000 ευρώ και περίπου το 15% των συνταξιούχων λαμβάνει σύνταξη κάτω από 500 ευρώ.
Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι ένας εργαζόμενος που συνταξιοδοτείται με 40 έτη ασφάλισης στα 62 του χρόνια, καταλήγει να ζει με εισόδημα που δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες διαβίωσης, μετά τις συνεχείς αυξήσεις των τιμών στα αγαθά πρώτης ανάγκης εξαιτίας του πληθωρισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο, καθίσταται σαφές ότι η συζήτηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιστρέφεται γύρω από νέα αύξηση των ορίων ηλικίας – είτε άμεση είτε έμμεση. Η Ελλάδα έχει ήδη από τα υψηλότερα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στην Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα καταβάλλει από τις χαμηλότερες συντάξεις. Οποιαδήποτε σκέψη για περαιτέρω επιβάρυνση των εργαζομένων και μελλοντικών συνταξιούχων οφείλει να εγκαταλειφθεί οριστικά.
Αντιθέτως, είναι καιρός να τεθεί στο επίκεντρο η ουσιαστική και άμεση ενίσχυση των συνταξιούχων. Αυτό σημαίνει:
– Επαναφορά της 13ης και 14ης σύνταξης, ως βασικό μέτρο οικονομικής και κοινωνικής ανακούφισης.
– Κατάργηση της προσωπικής διαφοράς, ώστε όλοι οι συνταξιούχοι να μπορούν να λαμβάνουν τις αυξήσεις που δικαιούνται.
– Θεσμοθέτηση ενός νέου τύπου ΕΚΑΣ, για την ουσιαστική στήριξη των πλέον ευάλωτων κοινωνικών ομάδων που πλήττονται σφοδρότερα από την ακρίβεια.
Απαιτείται η αξιοποίηση του υφιστάμενου δημοσιονομικού περιθωρίου, τόσο από την πλευρά των δαπανών (μέσω στοχευμένων αυξήσεων στις συντάξεις), όσο και από την πλευρά των εσόδων (μέσω φοροελαφρύνσεων για τη μεσαία τάξη και τους χαμηλοσυνταξιούχους).
Εξίσου αναγκαία είναι η θέσπιση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου ενίσχυσης του ασφαλιστικού συστήματος, το οποίο θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα των ταμείων χωρίς να μετακυλύει το βάρος στις επόμενες γενιές.
Μέρος αυτού του σχεδίου πρέπει να αποτελεί και η ενίσχυση των μισθών μέσω των συλλογικών διαπραγματεύσεων, καθώς η αύξηση των αμοιβών οδηγεί άμεσα σε αύξηση των εσόδων του ασφαλιστικού συστήματος μέσω της είσπραξης μεγαλύτερων ασφαλιστικών εισφορών. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η χρηματοδοτική του σταθερότητα με κοινωνικά δίκαιο και βιώσιμο τρόπο, χωρίς να απαιτούνται νέες θυσίες από εργαζόμενους και συνταξιούχους.
Η ενίσχυση της συνταξιοδοτικής ασφάλειας δεν είναι απλώς οικονομικό ζήτημα. Είναι υπόθεση κοινωνικής δικαιοσύνης κι αξιοπρέπειας.
