Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) θα αχρηστεύσει, όπως διαβάζουμε, πολλά επαγγέλματα. Αναρωτήθηκα λοιπόν, απολαμβάνοντας τις διακοπές μου, αν θα μπορούσε να βγάλει στη σύνταξη δημοσιολογούντες, όπως ο γράφων, ειδικούς επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής, αλλά και γιατί όχι, διπλωμάτες. Αποφάσισα να κάνω ένα τεστ. Της έθεσα το ερώτημα: ποια θα ήταν η καλύτερη λύση στα προβλήματα Ελλάδας και Τουρκίας. Εντάξει, να το αποδεχθούμε, με την απαραίτητη δόση χιούμορ. Από λύση Τραμπ, ωστόσο, μπορεί η ΑΙ να αποδειχθεί σοφότερη.
Η αρχική αντίδραση ήταν ενθαρρυντική. Η απάντηση, με ενημέρωσε, παίρνει λίγο χρόνο ώστε η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) να μπορέσει να σκεφτεί καλύτερα το πρόβλημα. Της πήρε 23 ολόκληρα δευτερόλεπτα. Το αποτέλεσμα ήταν μια προσέγγιση «του χαμηλότερου ρίσκου», με έξι συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες «σύμφωνα με πολλούς ειδικούς» θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια ανθεκτική στον χρόνο λύση. Ήταν ένα μάλλον τεχνικό κείμενο, περίπου 500 λέξεων, κάτι σαν περίληψη, executive summary θα το ονόμαζαν οι ειδικοί, μιας πιο ολοκληρωμένης πρότασης. Κατέληγε δε στην επισήμανση πως «αν το επιθυμείτε» μπορώ να σας ετοιμάσω ένα δείγμα συμφωνίας με συγκεκριμένα ορόσημα σε βάθος ενός έτους. Θα το δούμε κι αυτό, συμφωνίες κορυφής made by AI.
Οι προτάσεις σε γενικές γραμμές γνωστές. Σε μεγάλο βαθμό δικαιώνουν την ελληνική προσέγγιση, αλλά και την πολιτική της φιλίας που ακολουθούν οι δύο χώρες τα τελευταία χρόνια. Προτείνει μάλιστα τη θεσμοθέτησή της σε μόνιμη βάση, ένα είδος ομπρέλας για όλες τις διπλωματικές πρωτοβουλίες. Δίνει βάρος στη συμφωνημένη αποφυγή προκλήσεων και εκπλήξεων -εδώ θα έβαζα και το ζήτημα του καλωδίου που απειλεί να ναρκοθετήσει σήμερα το κλίμα- καθώς και στους μηχανισμούς αποκλιμάκωσης της έντασης. Ακόμα εισηγείται θετικές πρωτοβουλίες, στον πολιτισμό, την εκπαίδευση ή την οικονομία – για παράδειγμα την αύξηση των εμπορικών συναλλαγών στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Ξεχώρισα, ωστόσο, δύο προτάσεις, τις οποίες βρίσκω ενδιαφέρουσες.
Στην πραγματικότητα το ΑΙ λέει ότι θα προκύψει κάποιος συμβιβασμός μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, αλλά δεν πρόκειται να γίνουν δεκτές στο σύνολο τους οι ελληνικές θέσεις
Η πρώτη είναι η υιοθέτηση ουσιαστικά της ελληνικής πρότασης για παραπομπή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στη διαιτησία. Όπως σημειώνεται, η Τουρκία θέλει να περιληφθούν και άλλα ζητήματα προς διευθέτηση όπως ο εναέριος χώρος, η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και οι γκρίζες ζώνες. Αυτά όμως, τονίζεται, θα οδηγούσαν τη διαδικασία σε εκτροχιασμό. Έτσι προτείνεται να παραπεμφθεί μόνο η οριοθέτηση είτε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είτε στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας. Αναφέρονται ανάλογες περιπτώσεις τις οποίες έχει κρίνει το δικαστήριο, ενώ σημειώνεται, με έμμεση αναφορά στο Καστελλόριζο, ότι στο παρελθόν έχει αναγνωριστεί πλήρης επήρεια σε μεγάλα νησιά και περιορισμένη επήρεια σε μικρότερα. Στην πραγματικότητα, δηλαδή, λέει ότι θα προκύψει κάποιος συμβιβασμός, αλλά δεν πρόκειται να γίνουν δεκτές στο σύνολο τους οι ελληνικές θέσεις.
Η δεύτερη πρόταση ίσως έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς αποτελεί ένα θέμα ταμπού για την Ελλάδα. Προτείνεται, λοιπόν, η συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, η συνεργασία για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη θάλασσα καθώς και κοινές πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος (τα θαλάσσια πάρκα ήταν μια καλή ευκαιρία). Όπως σημειώνεται, τα κέρδη από τη συνεκμετάλλευση μπορεί να μοιραστούν 50-50, ή να συμφωνηθεί κάποιο άλλο ποσοστό με μεγαλύτερο μερίδιο στο παράκτιο κράτος, ή πάλι να υπάρξει ένας κοινός λογαρισμος (escrow) και η κατανομή να γίνει μετά την τελική κρίση του δικαστηρίου.
