Η διπρόσωπη προσέγγιση της νέας τραπεζικής κρίσης

Κατά έναν ειρωνικό τρόπο ή κρίση της Deutsche Bank αναδεικνύει  τις  παθογένειες στην λειτουργία του τραπεζικού συστήματος εδώ και δύο δεκαετίες τουλάχιστον. Κατά πολλούς το bailin που επιβλήθηκε ως «Ευρωπαϊκό μοντέλο» στην ουσία από την ίδια χώρα που σήμερα καλείται να λύσει το εσωτερικό της πρόβλημα πρέπει να αποτελεί την ισόρροπη και δίκαιη λύση. Ακόμα δε και η περίπτωση παράκαμψης αυτής της υποχρέωσης τόσο από την Ιταλία σε πρώτο βαθμό, όσο και από την Γερμανία από μόνη της χαρακτηρίζει το βάθος της παθογένειας.  Γιατί άραγε δεν παρακάμφθηκαν τα «συμφωνηθέντα» στην περίπτωση της Ελλάδας;
 
Οι στρεβλότητες αυτές όμως αποτελούν πλέον χαρακτηριστικό του Ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Αναδεικνύοντας μία νέα συνολική τραπεζική κρίση στην Ιταλία, Πορτογαλία, Γαλλία, Γερμανία και όχι μόνον. Ανεξάρτητα από την τελική δυνατότητα των Γερμανικών τραπεζών να ξεπεράσουν την δική τους κρίση, θα ήταν μεγάλο λάθος να θεωρηθεί πως αυτή «επιβλήθηκε» εξαιτίας του προστίμου από τις αρχές των ΗΠΑ. Μία κρίση που αν συνδυασθεί με τις πολιτικές εξελίξεις ( Brexit, ανάδειξη αποσχιστικών ακροδεξιών τάσεων και εκλογές σε Γερμανία και Γαλλία) μας οδηγεί στην ανάγκη όχι μόνον επαναπροσδιορισμού του ρόλου και ύφους της Ευρωπαικής πολιτικής, αλλά σε πρώτη φάση της διαμορφούμενης –με λάθος τρόπο μέχρι σήμερα- τραπεζικής ενοποίησης. 
 
Από τις εξελίξεις φαίνεται πως το τραπεζικό σύστημα Πανευρωπαϊκά θα χρειασθεί πολλά χρόνια να εξυγιανθεί. Όσο δε επιλέγονται ενδιάμεσες λύσεις επιβαλλόμενες από πολιτικές σκοπιμότητες, τόσο η αποκατάσταση δεν θα προκύψει ομαλά παρά μόνον μέσα από μία μεγάλη συστημική κρίση. Αρχίζει έντονα δε να αναδεικνύεται η ανάγκη μίας νέας στρατηγικής για τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
 
Απαιτείται αφ ενός η συνολική ομογενοποίηση και κοινή αντιμετώπιση του συνόλου των κόκκινων δανείων, αφετέρου η σταδιακή ανάπτυξη ενός νέου δευτερογενούς συστημικού τραπεζικού ή χρηματοδοτικού συστήματος υπό την μορφή είτε ειδικών χρηματοδοτικών σχημάτων, είτε συνεταιριστικών τραπεζών στις χώρες που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα.   Παρά τις μέχρι σήμερα αντιρρήσεις θεσμών και φορέων συνολικά για την ανάδειξη μίας τέτοιας μορφής παράλληλου υγιούς χρηματοδοτικού συστήματος για λόγους ανταγωνιστικότητας με τις υπό διάσωση τράπεζες, η εκτίμησή μου είναι πως αυτή ακριβώς η ανταγωνιστικότητα και ανάγκη επιβίωσης είναι που θα οδηγούσε στην ταχύτερη συνολική ανάταξη και εξυγίανση.
 
Η περιγραφή του συνολικού προβλήματος όπως αυτό οριοθετείται από χαμηλά επιτόκια, «κόκκινα δάνεια», έλλειψη σαφήνειας σχετικά με το μελλοντικό κανονιστικό πλαίσιο, οικονομική στασιμότητα και πολιτική, καθιστά επιτακτική την ανάγκη άμεσων παρεμβάσεων. Συνολική απόσυρση «κόκκινων» δανείων από την ΕΚΤ μέσω ενός Πανευρωπαϊκού μηχανισμού. Στόχος η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος και η επαναφορά κοινωνικής ισορροπίας με την ταυτόχρονη οριοθέτηση στοχευμένης αναπτυξιακής πολιτικής χρηματοδοτούμενης από ένα νέου τύπο Ευρωομολόγο. Αναγκαία προϋπόθεση η αναδιαμόρφωση της πολιτικής δημοσίων επενδύσεων εκ παραλλήλου με την ενίσχυση της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. Μία ισορροπία μεταξύ απόδοσης κεφαλαίου αλλά και δημιουργίας βάσης για μελλοντικό «κοινωνικό μέρισμα».   
 
Μία τέτοια συνολική και συντονισμένη προσέγγιση όμως, απαιτεί υπερβάσεις της μορφής που έχει ανάγκη ο Ευρωπαϊκός Νότος και που δειλά –δειλά αναφέρονται. Με βάση τις σημερινές πολιτικές ισορροπίες όμως και την «θεσμοθετημένη» δύναμη των αγορών δύσκολα μπορεί να γίνουν αποδεκτές άμεσα: α) Την έκδοση ενός ειδικού τύπου Ευρωομολόγου για την συνολική χρηματοδότηση δημόσιων επενδύσεων και απόσυρση «κόκκινων δανείων», σε δεύτερη δε φάση δημόσιου χρέους. β) Την καλύτερη κατανομή βαρών κατά την διάρκεια περιόδων οικονομικής προσαρμογής με τις χώρες που εμφανίζουν πλεόνασμα στο ισοζύγιο πληρωμών και γ)  Την ενθάρρυνση πολιτικών ενίσχυσης της βιομηχανικής παραγωγής με στόχο να καλυφθεί το κενό που χωρίζει τις πιο αδύναμες οικονομίες.
 
Η πολιτική παράμετρος των αγκυλώσεων πρέπει να ξεπερασθεί άμεσα. Τυχόν καθυστερήσεις θα εντείνουν την κυοφορία μίας νέας οικονομικής κρίσης. Εντονότερα όμως, πολιτικής με απρόβλεπτες εξελίξεις. Δυστυχώς, στην Ευρώπη της «ισορροπητικής πολιτικής», ο Βορράς στραγγαλίζει οικονομικά τον Νότο, ενώ οι αποσχιστικές τάσεις ακροδεξιών κομμάτων εντείνονται. Το δυστύχημα για την χώρα μας θα είναι η παράταση της κρίσης και η αποσάθρωση της οικονομίας να συνοδευθούν από μία νέα Πανευρωπαική κρίση. Ίσως τότε οι φωνές που «στοίχειωναν» το 2015 περί επανόδου στην δραχμή να μην ηχούν μόνον ως υπόκωφο βουητό, η δε πιθανότητα ακόμα μίας εξόδου από το Ευρώ να μην ακούγεται ως απλά μία υπόθεση εργασίας.