Εύληπτο, καλογραμμένο, τεκμηριωμένο και εξόχως περιγραφικό, το βιβλίο του Γιάννη Παπαδογιάννη με τίτλο «Από το Μεγάλο Πάρτη στην Χρεοκοπία» (εκδ. Παπαδόπουλος) είναι στην ουσία η σχολαστική περιγραφή μίας πτωχεύσεως –αυτής της χώρας μας και του υπεύθυνου πολιτικού συστήματος. Συνεργάτης της Καθημερινής από το 1999, ο Γιάννης Παπαδογιάννης έζησε πολλά γεγονότα και ως εκ της ιδιότητάς του γνωρίζει τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν την χώρα στον γκρεμό. Και τα τελευταία δεν είναι άλλα από την πολιτική ανευθυνότητα, τον άκρατο λαϊκισμό, τον μαφιόζικο κρατισμό και τις διεφθαρμένες διασυνδέσεις του και, βεβαίως, την άγνοια και τον παιδισμό ενός λαού που θεωρεί τις φαντασιώσεις του πραγματικότητα.
«Υπήρχε μία εποχή χωρίς εκροές καταθέσεων, χωρίς πιστωτικά γεγονότα, χωρίς ELA, χωρίς spreads, χωρίς ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών, χωρίς συστημικές τράπεζες, χωρίς capital controls. Μία εποχή χωρίς αγωνία για το αν το χρέος είναι ή όχι βιώσιμο.
»Υπήρχε μία εποχή που δεν ανησυχούσαμε και τόσο για το αν θα έχουμε δουλειά. Που το να μειωθούν οι μισθοί και οι συντάξεις ήταν κάτι το αδιανόητο. Που δεν είχαμε κάποιο συγγενή, φίλο, γνωστό, χωρίς δουλειά ή που να δουλεύει χωρίς να πληρώνεται. Που οι φόροι (για όσους πληρώνουμε) δεν ήταν δυσβάσταχτοι.
»Υπήρχε μία εποχή που όταν βγαίναμε τα βράδια δεν συζητούσαμε για την οικονομία, την χρεοκοπία, τα τελεσίγραφα, τα μνημόνια, τους αντιμνημονιακούς, την διαπραγμάτευση, το δημοψήφισμα, το τί πήγε στραβά, το ποιος έφταιξε, αν ποτέ θα σωθούμε και αν πρέπει να φύγουμε από την χώρα!
»Για πολλά χρόνια η ζωή στην Ελλάδα κυλούσε αμέριμνα. Ή σχεδόν αμέριμνα.
»Και μετά, το 2009, ούτε δέκα χρόνια μετά την θριαμβευτική ένταξή μας στην πανίσχυρη ευρωζώνη, ήρθε η κρίση. Ή τουλάχιστον αυτό νομίζαμε στην αρχή. Όμως, αυτό που ακολούθησε δεν ήταν απλώς μία οικονομική κρίση ή έστω μία πολύ βαθειά ύφεση. Ήταν κάτι πολύ, πολύ χειρότερο. Η Ελλάδα βρέθηκε εκτός ελέγχου.
»Χώρες όπως η Ιρλανδία, η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ισπανία επίσης δοκιμάστηκαν σκληρά από τις επιπτώσεις της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. Ωστόσο, ενώ στις παραπάνω χώρες η συρρίκνωση του ΑΕΠ διαμορφώθηκε κοντά στο 8%, στην Ελλάδα η πτώση ξεπέρασε το 25%! Όλες κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν την κρίση και να επανέλθουν σε ανοδική πορεία –εκτός από την χώρα μας, που εφτά χρόνια τώρα πελαγοδρομεί και βυθίζεται όλο και βαθύτερα στην ύφεση.
»Η χώρα μας βίωσε και βιώνει μία κοινωνικοοικονομική κατάρρευση, το μέγεθος και το εύρος των επιπτώσεων της οποίας ξεπερνούν κατά πολύ οποιαδήποτε οικονομική κρίση ξέσπασε στην Ευρώπη ή την Αμερική μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο!
»Τί ακριβώς συνέβη; Πώς φτάσαμε στο αδιέξοδο; Γιατί δεν μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε την κρίση; Γιατί οι άλλες χώρες της Ευρώπης λίγο-πολύ τα κατάφεραν; Γιατί, παρά την συμμετοχή της χώρας μας στην πανίσχυρη ευρωζώνη, η κατάσταση βρέθηκε εκτός ελέγχου; Ήταν αναπόδραστη η μεγάλη κρίση που μάς ταλαιπωρεί εδώ και 7 χρόνια;».
Κατά τον Γιάννη Παπαδογιάννη, η απάντηση είναι και ναι και όχι. Ναι, ήταν αναπόφευκτο η χώρα να δοκιμαστεί από τις επιπτώσεις μιας πολύ βαθειάς διαρθρωτικής κρίσης. Όμως όχι, η κατάρρευση που ακολούθησε δεν ήταν καθόλου αναπόφευκτη. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να την αποφύγουμε, αρκεί το πολιτικό σύστημα να έδειχνε μία στοιχειώδη ωριμότητα. Αυτό όμως που επικράτησε μετά το 2009 ήταν ένα παραλήρημα λαϊκισμού και δημαγωγίας, που έρριξε τον τόπο στα βράχια.
«Η ελληνική οικονομία ήταν αναπόδραστο να δοκιμαστεί από μία βαθειά διαρθρωτική κρίση, δηλαδή κάτι διαφορετικό και σοβαρότερο από τις συνηθισμένες πτωτικές φάσεις που πλήττουν τις οικονομίες μετά από μία περίοδο ανόδου και ανάπτυξης. Ήταν αναπόφευκτο εξαιτίας της κακοδιαχείρισης, του υψηλού δημόσιου χρέους, των μεγάλων δομικών προβλημάτων και της αναξιοπιστίας της χώρας. Ωστόσο, θα περίμενε κανείς ότι το αδιέξοδο του 2010, το φάσμα της χρεοκοπίας και η ταπεινωτική διάσωση της χώρας μας από την ΕΕ θα προκαλούσαν ένα ισχυρό σοκ, αφυπνίζοντας τα κόμματα και τις ηγεσίες, ενεργοποιώντας το ένστικτο της επιβίωσης.
»Η κρίση στην Ελλάδα θα μπορούσε να τεθεί υπό έλεγχο το 2010, το 2011 και το 2012 και η οικονομία, με ισχυρότερες βάσεις, να επανέλθει σε ανοδική τροχιά. Αρκεί το πολιτικό προσωπικό, τα κόμματα και οι ηγεσίες να μπορούσαν να συζητήσουν, να βάλουν την χώρα πάνω από τα μικροπολιτικά οφέλη και να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Να συναινέσουν σε ζητήματα αυτονόητα για μία ευρωπαϊκή δημοκρατία –κάτι που κανονικά θα έπρεπε να έχουν κάνει εδώ και δεκαετίες. Αυτό όμως δεν έγινε. Η συναίνεση αποδείχθηκε άπιαστο όνειρο. Η αβεβαιότητα και η αστάθεια κυριάρχησαν, η οικονομία αφέθηκε στην τύχη της, με αποτέλεσμα η κρίση να εξελιχθεί ανεμπόδιστα και, μέσα από συνεχείς αναζωπυρώσεις, να λάβει πολύ μεγάλες διαστάσεις.
»Δυστυχώς, η Ελλάδα μετά το 2009 δεν βρέθηκε αντιμέτωπη μόνον με την ύφεση και τον υψηλότατο λογαριασμό που δημιούργησε η κακοδιαχείριση της μεταπολίτευσης. Η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με μία άνευ προηγουμένου δημαγωγία εκ μέρους του πολιτικού προσωπικού.
»Η κρίση, αντί να προκαλέσει μία μεγάλη ευκαιρία για να διορθωθούν συλλογικά λάθη και αμαρτίες του πολιτικού συστήματος ώστε να προχωρήσει η χώρα εμπρός, μετατράπηκε σε ένα μικροκομματικό παίγνιο αρπαγής της εξουσίας. Η λογική ο θάνατός σου η ζωή μου στο κυνικό κομματικό παιχνίδι ήταν αυτό που έσπρωξε την χώρα στον γκρεμό.
»Η χώρα βυθιζόταν στην δίνη μίας πρωτοφανούς κρίσης, η κοινωνία διαλυόταν και μία χούφτα καιροσκόπων πολιτικών συνέχιζαν αμέριμνα να παίζουν το παιχνίδι τού ποιος θα αρπάξει την εξουσία. Μεγάλα λόγια, μεγάλες υποσχέσεις και άφθονες εύκολες λύσεις για μία μαγική επιστροφή στην προ κρίσης εποχή. Κατά το διάστημα 2009-2015 έγιναν πέντε φορές πρόωρες εκλογές σχεδόν κάθε χρόνο και την διακυβέρνηση της χώρας ανέλαβαν έξι πρωθυπουργοί!
»Έτσι, από το μνημειώδες λεφτά υπάρχουν του Γιώργου Παπανδρέου το 2009, περάσαμε στην ηρωική αντιμνημονιακή διετία 2010-2011 του Αντώνη Σαμαρά με το δεν συναινώ στο λάθος και την καταψήφιση του μνημονίου, συνεχίσαμε με την βιαστική ανατροπή της κυβέρνησης συνεργασίας του Λουκά Παπαδήμου και τις πρόωρες εκλογές του 2012, για να καταλήξουμε το 2015 στα χέρια του Αλέξη Τσίπρα και τις μεγαλόστομες εξαγγελίες για το σκίσιμο των μνημονίων, την ακύρωση των μνημονιακών νόμων με έναν νόμο, ένα άρθρο, την διαγραφή του χρέους, τον τερματισμό της λιτότητας, την αλλαγή πολιτικής της Ευρώπης, κ.α.
»Εφτά χρόνια αδυναμίας κατανόησης των συνθηκών, εφτά χρόνια άρνησης της πραγματικότητας, εφτά χρόνια μεγάλων υποσχέσεων, εφτά χρόνια δημαγωγίας και λαϊκισμού που έφεραν την Ελλάδα ένα βήμα πριν την ταπεινωτική εκδίωξή της από την Ευρώπη.
»Η κατάρρευση την περίοδο 2009-2015 –η οποία κινδυνεύει να εξοντώσει μία ολόκληρη γενιά– είναι το τίμημα της δημαγωγίας και του λαϊκισμού, που κυριάρχησαν στον τόπο πριν και μετά την κρίση».
Σε αυτές τις απόλυτα ρεαλιστικές θέσεις και καταγραφές του Γιάννη Παπαδογιάννη θα πρέπει να προστεθεί και ο φαυλοκρατικός συντεχνιασμός μίας κοινωνίας που πεισματικά αρνείται τον ορθό λόγο και ως εκ τούτου ρέπει προς μυθοπλασίες και άλλες γελοίες συνωμοτικές θεωρήσεις του πραγματικού. Ίσως δε σήμερα αυτή η διάσταση της λαϊκής συμπεριφοράς να είναι και ο αποφασιστικός παράγοντας για το αν η χώρα θα βγει από την κρίση της ή όχι. Ας μην ξεχνάμε ότι η άρνηση της εκλογίκευσης προκαλεί αγιάτρευτη ασυνεννοησία.
