Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους ένα παιδί μπορεί να εμφανίσει πεισματάρικη συμπεριφορά. Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αιτίες; Πώς μπορούμε να το διαχειριστούμε πιο αποτελεσματικά;
Τα παιδιά αναπτύσσουν σταδιακά την αίσθηση του εαυτού τους και την ανάγκη να νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο των καταστάσεων γύρω τους. Όταν δεν γίνεται να ικανοποιηθούν οι επιθυμίες τους ή όταν δεν μπορούν να διαχειριστούν μια κατάσταση, μπορεί να εκφράσουν πείσμα ή αντίσταση. Καθώς μεγαλώνουν, αρχίζουν επίσης να διεκδικούν περισσότερη ανεξαρτησία. Αυτό μπορεί να εκδηλώνεται με πεισματάρικη συμπεριφορά, για παράδειγμα, προσπαθούν να επιλέγουν πράγματα μόνα τους ή να επιβάλουν τη θέλησή τους. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, κάθε παιδί περνά από διάφορες αναπτυξιακές φάσεις, κατά τις οποίες η αυτονομία και η ανάγκη για αναγνώριση είναι ιδιαίτερα έντονες. Οι αντιδράσεις με πείσμα είναι συνήθως ένα φυσικό επακόλουθο, μια προσπάθεια να δοκιμάσουν τα όριά μας και να καταλάβουν ποια είναι τα δικά τους.
Επιπλέον, τα παιδιά, μιμούνται τις συμπεριφορές των ενηλίκων γύρω τους. Αν το παιδί εκτίθεται σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από πείσμα, τότε είναι πιθανό να ακολουθήσει αυτό το παράδειγμα.
Περίοδοι άγχους ή αλλαγών
Άλλος ένας λόγος που το παιδί εκδηλώνει πεισματάρικη συμπεριφορά ενδέχεται να είναι οι αλλαγές στη ζωή του (όπως μια μετακόμιση, η αλλαγή σχολείου, το διαζύγιο των γονιών) ή το άγχος για κάτι νέο (όπως νέες υποχρεώσεις). Αυτός είναι ο τρόπος του να διαχειριστεί το άγνωστο…
«Άδικοι» κανόνες
Αν το παιδί δεν κατανοεί ή δεν συμφωνεί με τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονιών ή των δασκάλων του, μπορεί να αντιδράσει πεισματάρικα. Αν αισθάνεται ότι οι κανόνες είναι άδικοι ή περιοριστικοί, πιθανότατα θα προσπαθήσει να τους αμφισβητήσει με αυτήν τη συμπεριφορά.
Έντονη προσωπικότητα
Κάποια παιδιά έχουν εκ φύσεως πιο έντονες προσωπικότητες και μια τάση να αντιδρούν σε τακτική βάση. Όπως και να έχει, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι το πείσμα είναι συνήθως μια φυσιολογική φάση της ανάπτυξης και ότι, με τον σωστό χειρισμό και την καθοδήγηση, μπορεί να μετατραπεί σε ένα θετικό χαρακτηριστικό, όπως αυτό της αποφασιστικότητας. Τα πεισματάρικα παιδιά συνήθως έχουν μεγάλες δυνατότητες κι αν αξιοποιηθούν σωστά, η επιμονή τους μπορεί να τα οδηγήσει σε μεγάλες επιτυχίες στο μέλλον.
Πώς διαχειριζόμαστε ένα πεισματάρικο παιδί
Υπομονή και συνέπεια
Το παιδί πρέπει να κατανοήσει ότι οι κανόνες είναι σταθεροί και ότι οι αντιδράσεις στις συμπεριφορές του είναι συνεπείς. Αν δείξετε ότι είστε αποφασισμένοι και δεν κάνετε εκπτώσεις στις προσδοκίες σας, το παιδί θα μάθει ότι το πείσμα δεν θα φέρει τα αποτελέσματα που επιθυμεί.
Κατανόηση
Τα πεισματάρικα παιδιά συχνά νιώθουν ότι δεν τους δίνεται επαρκής προσοχή ή ότι δεν τα καταλαβαίνουν. Είναι σημαντικό σε κάθε περίπτωση να ακούτε το παιδί, να δείχνετε κατανόηση και του δίνετε τη δυνατότητα να εκφράσει τα συναισθήματά του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να ενδώσετε σε όλα.
Μην ανταποδίδετε με θυμό
Ο θυμός μπορεί να κλιμακώσει την κατάσταση. Προσπαθήστε να παραμείνετε ήρεμοι. Η ψυχραιμία σας μπορεί να βοηθήσει το παιδί να ηρεμήσει και να κατανοήσει ότι το να επιμένει δεν είναι η λύση.
Προσφέρετε επιλογές, αλλά μέσα σε λογικά πλαίσια
Τα παιδιά θέλουν να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο. Αντί να τους λέμε απλά: «Κάνε αυτό», είναι προτιμότερο να τους δίνουμε 2-3 επιλογές, ώστε να αισθάνονται ότι έχουν λόγο στις αποφάσεις. Για παράδειγμα: «Θα πας να καθαρίσεις το δωμάτιό σου τώρα ή σε 10 λεπτά;». Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί διατηρεί το αίσθημα της επιλογής, ενώ παραμένει εντός ορίων.
Αναγνώριση και ενίσχυση θετικής συμπεριφοράς
Όταν το παιδί ακολουθεί τους κανόνες και συνεργάζεται, να το επιβραβεύετε. Η θετική ενίσχυση είναι πολύ πιο αποτελεσματική από την τιμωρία. Για παράδειγμα, «Μου αρέσει πολύ που έκανες αυτό που σου ζήτησα χωρίς να χρειαστεί να σου το ξαναπώ» ή «Ήταν πολύ καλό που ανέλαβες την ευθύνη για το δωμάτιό σου».
Καθοδήγηση μέσω παραδειγμάτων
Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα πώς να συμπεριφέρονται μέσω των πράξεων των γονιών ή άλλων σημαντικών προσώπων στη ζωή τους. Αν επιδεικνύετε επιμονή, σεβασμό, και υπομονή, είναι πιο πιθανό να μιμηθούν αυτές τις συμπεριφορές.
Μην υποχωρείτε εύκολα
Το παιδί μπορεί να προσπαθήσει να σας «δοκιμάσει», αλλά αν υποχωρείτε σε κάθε πεισματάρικη αντίδραση, θα μάθει ότι το πείσμα λειτουργεί ως εργαλείο για να πάρει αυτό που θέλει. Αντίθετα, είναι καλύτερο, όπως προαναφέρθηκε, να παραμένετε σταθεροί στις αποφάσεις σας και να εξηγείτε με ηρεμία τις συνέπειες της συμπεριφοράς του.
Επιλέξτε τις μάχες σας…
Δεν χρειάζεται να αντιδράτε σε κάθε μικρό πείσμα. Αν το παιδί αντιστέκεται σε κάτι που δεν έχει μεγάλη σημασία, ίσως να είναι καλύτερα να το αφήσετε να του περάσει και να εξηγήσετε το γιατί υπάρχουν κάποια πράγματα που δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Πολλές φορές, η υπομονή και η ευελιξία μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικές από την αυστηρότητα.
Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων
Διδάσκοντας στο παιδί πώς να εκφράζει τα συναισθήματά του και να διαχειρίζεται την απογοήτευση με υγιείς τρόπους (όπως να ζητάει αυτό που θέλει με λόγια, να εκφράζει τη δυσαρέσκειά του χωρίς να φωνάζει), βοηθά στο να εκδηλώνει λιγότερες πεισματάρικες συμπεριφορές.
iMommy Team