του Διονύσης Γράψας, ιστορικού
Η εφηβεία, μια περίοδος έντονων αλλαγών και αναζητήσεων, αποτελεί μια κρίσιμη φάση στη ζωή κάθε ανθρώπου. Ωστόσο στη σύγχρονη εποχή, παρατηρούμε όλο και συχνότερα ότι οι έφηβοι δείχνουν να βιάζονται να "μεγαλώσουν". Μια από τις πιο χαρακτηριστικές εκδηλώσεις αυτής της τάσης είναι η πρώιμη σεξουαλικότητα. Η επιρροή του Τικ Τοκ, οι πόζες στο Ίνσταγκραμ και η εντύπωση που πρέπει να κάνουμε στη Σαββατιάτικη έξοδο διαμορφώνουν ένα άλλο σκηνικό στο εφηβικό ταξίδι.
Από την μία , τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας των εφήβων. Τα πρότυπα που προβάλλονται συχνά, παρουσιάζουν την ενήλικη ζωή ως πιο "ελκυστική" και "ιδανική", συνδέοντας την ωριμότητα με την εξωτερική εμφάνιση και τη σεξουαλικότητα. Οι σειρές, οι διαφημίσεις και τα viral trends συχνά εξιδανικεύουν τη σεξουαλική ελευθερία και τις σχέσεις, δημιουργώντας πίεση στους εφήβους να υιοθετήσουν ανάλογες συμπεριφορές πριν να είναι έτοιμοι. Η εφηβεία συμπιέζεται ως κάτι αχρείαστο και χρησιμοθηρικά κενό.
Από την άλλη, στην εφηβεία, η ανάγκη για αποδοχή από την ομάδα συνομηλίκων είναι ιδιαίτερα έντονη. Η σεξουαλικότητα γίνεται πολλές φορές εργαλείο ένταξης ή απόδειξης "ωριμότητας" για να ενισχυθεί η κοινωνική θέση του ατόμου. Οι έφηβοι επηρεάζονται από φίλους, αλλά και από δημοφιλή είδωλα που συχνά παρουσιάζουν μια εξιδανικευμένη εικόνα του έρωτα και της σχέσης.
Την ίδια στιγμή, οι γονείς είτε αποφεύγουν να μιλήσουν ανοιχτά για το θέμα της σεξουαλικότητας είτε αδυνατούν να παρέχουν σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι έφηβοι στρέφονται στο διαδίκτυο ή στους συνομηλίκους τους για απαντήσεις, γεγονός που τους εκθέτει σε πληροφορίες που δεν είναι πάντα αξιόπιστες. Και είναι μάλλον αποπροσανατολιστικές.
Κανείς βέβαια δεν θα πρέπει να ξεχνάει πως η βιομηχανία της μόδας και της ομορφιάς προωθεί προϊόντα που στοχεύουν τους εφήβους, συχνά με τρόπο που ενισχύει την έμφαση στη σεξουαλική έλξη. Από τις τάσεις του μακιγιάζ έως τα ρούχα που προορίζονται για ενήλικες αλλά απευθύνονται σε εφήβους, το μήνυμα είναι σαφές: γίνεσαι κάποιος αν είσαι «μούρη».
Η αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτεί συνεργασία από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Ειδικότερα η οικογένεια και οι εκπαιδευτικοί μηχανισμοί οφείλουν να αποτελέσουν ανάχωμα σε αυτήν την τάση. Αναδεικνύοντας την αξία των ηθικών προτύπων και την σημασία της οικοδόμησης μιας προσωπικότητας βασισμένης σε αρχές και αξίες.
Η εφηβεία δεν είναι ένας αγώνας δρόμου για την ενηλικίωση, αλλά ένα πολύτιμο ταξίδι διαμόρφωσης της προσωπικότητας. Με κατανόηση και σωστή καθοδήγηση, μπορούμε να βοηθήσουμε τους εφήβους να βρουν την ισορροπία που χρειάζονται για να μεγαλώσουν υγιείς και ευτυχισμένοι.