Φόνοι με Αλφαβητική Σειρά - Το αβάσταχτο βάρος της μελαγχολίας

του Ελισσαίου Βγενόπουλου σκηνοθέτη-συγγραφέα

Οι νέοι θέλουν αλλαγές, καινοτομίες και ανατροπές, οι γέροι συμφωνίες, επαναλήψεις και κανόνες, αλλά το πιο μεγάλο ζήτημα προκύπτει όταν καταφθάνει το γήρας χωρίς να συνοδεύεται από τη σοφία.

Η τηλεοπτική προσαρμογή του 2018 του βιβλίου της Αγκάθα Κρίστι «Φόνοι με Αλφαβητική Σειρά», που διαδραματίζεται το 1933 και προβάλλεται από το ERTFLIX προσφέρει μια βαθιά διαφορετική εκδοχή του εμβληματικού Βέλγου ντετέκτιβ, Ηρακλή Πουαρό. Σε αυτή την εκδοχή, ο Πουαρό (τον οποίο υποδύεται ο Τζον Μάλκοβιτς) είναι μεγαλύτερος, πιο κουρασμένος και σχεδόν αγνώριστος από τον σίγουρο, σχολαστικό ντετέκτιβ που γνωρίσαμε. Η σειρά επανεφευρίσκει τον κόσμο του χαρακτήρα και αμφισβητεί τη θέση του στην κοινωνία. Γερασμένος, εκτός εποχής και όχι πια σεβαστός, ο Πουαρό βρίσκεται απομονωμένος, τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά, καθώς ξεκινά μια ανατριχιαστική σειρά φόνων.

Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από μια μυστηριώδη σειρά δολοφονιών, κάθε μία από τις οποίες ακολουθεί ένα αλφαβητικό μοτίβο, με τον δολοφόνο να κοροϊδεύει τον Πουαρό στέλνοντάς του γράμματα με την υπογραφή «A.B.C.». Ο δολοφόνος ενεργεί με μεθοδική ακρίβεια, επιλέγοντας θύματα των οποίων τα ονόματα ταιριάζουν με τα γράμματα και αφήνοντας έναν οδηγό σιδηροδρόμου ABC σε κάθε τόπο εγκλήματος. Ο Πουαρό, κάποτε ο λαμπρός ντετέκτιβ που προκαλούσε σεβασμό, βρίσκει τον εαυτό του να παλεύει με το αίσθημα της εγκατάλειψης, καθώς οι περισσότεροι από τους παλιούς του συμμάχους στην αστυνομία έχουν συνταξιοδοτηθεί, πεθάνει ή μετακινηθεί. Με φόντο την αυξανόμενη ξενοφοβία στη Βρετανία, το παρελθόν, η ακεραιότητα και η ταυτότητα του Πουαρό τίθενται υπό αμφισβήτηση. Όμως, ένας φίλος από το παρελθόν του Πουαρό επεμβαίνει και τον προσλαμβάνει για να βάλει τέλος σε αυτή τη σφαγή. Η νέα γενιά, που εκπροσωπείται από τον επιθεωρητή Κρομ (τον οποίο υποδύεται ο Ρούπερτ Γκριντ), τον αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό και απορρίπτει τη συμμετοχή του.

Η πρώτη δολοφονία συμβαίνει στο Αντόβερ, όπου μια ηλικιωμένη γυναίκα ονόματι Άλις Άσερ  βρίσκεται χτυπημένη μέχρι θανάτου στο μικρό καπνοπωλείο της. Ο Πουαρό, ο οποίος είχε λάβει δυσοίωνες επιστολές πριν από το έγκλημα, συνειδητοποιεί ότι έχει να κάνει με έναν κατά συρροή δολοφόνο. Όμως η αστυνομία δεν πείθεται και δεν βλέπει καμία σχέση μεταξύ των επιστολών και της δολοφονίας. Ο Πουαρό, αποφασισμένος να λύσει την υπόθεση παρά την έλλειψη υποστήριξης, ξεκινά τη μοναχική του αναζήτηση για να ξεγελάσει τον δολοφόνο.

Το δεύτερο θύμα, η Μπέτι Μπάρναρντ, είναι μια νεαρή σερβιτόρα που βρέθηκε στραγγαλισμένη σε μια παραλία του Μπέξχιλ. Αυτό επιβεβαιώνει ακόμη περισσότερο τις υποψίες του Πουαρό για έναν δολοφόνο που δουλεύει μέσω του αλφαβήτου. Καθώς ο Πουαρό προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει το μυαλό του A.B.C., η αίσθηση του τρόμου κλιμακώνεται, με κάθε γράμμα και φόνο να τον φέρνει πιο κοντά στην αντιπαράθεση με τον δολοφόνο. Όσο περισσότερο όμως ο Πουαρό εμβαθύνει στην υπόθεση, τόσο περισσότερο έρχεται αντιμέτωπος με τις δικές του ανασφάλειες και ενοχές από το παρελθόν.

Καθ' όλη τη διάρκεια της σειράς, δίνεται μεγάλη έμφαση στην ψυχολογική κατάσταση του Πουαρό. Δεν είναι η αλάνθαστη φιγούρα των προηγούμενων διασκευών, αλλά ένας άνθρωπος που καταδιώκεται από τύψεις, ιδιαίτερα από το μυστηριώδες παρελθόν του ως ιερέας στο Βέλγιο κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτή η προϊστορία, μια σημαντική απόκλιση από τον αρχικό χαρακτηρισμό της Κρίστι, προσθέτει στρώματα στη σχέση του με την ταυτότητά του και την ευρύτερη βρετανική κοινωνία, η οποία έχει γίνει εχθρική και ξενοφοβική. 

Η ταυτότητα και τα κίνητρα του δολοφόνου αποκαλύπτονται σιγά-σιγά, ενώ η τελική αντιπαράθεση λαμβάνει χώρα σε μια συναρπαστική και συναισθηματικά φορτισμένη σεκάνς. Η ένταση μεταξύ του Πουαρό και του δολοφόνου δεν είναι μόνο διανοητική αλλά και βαθιά προσωπική. Ο  Αλεξάντρ Μποναπάρτε Κάστ, ένας πρώην πλανόδιος πωλητής με τραυματική εγκεφαλική βλάβη, αναδύεται ως μια τραγική και διαταραγμένη φιγούρα. Τα κίνητρά του, που χειραγωγούνται από έναν πιο σκοτεινό εγκέφαλο, μιλούν για θέματα χειραγώγησης, ψυχικής ασθένειας και εκδίκησης. Η τελική αποκάλυψη είναι πικρή: οι φόνοι δεν αφορούσαν τόσο τον Πουαρό όσο το παιχνίδι με την ευπάθεια και την επιθυμία του για λύτρωση.

Στους φόνους, ο Πουαρό δεν παλεύει μόνο με έναν πανούργο δολοφόνο αλλά και με τη φθίνουσα σημασία του σε έναν κόσμο που δεν τον εξυμνεί πια. Το ταξίδι του έχει να κάνει τόσο με την εξιχνίαση του εγκλήματος όσο και με το να αποδείξει στον εαυτό του και στους άλλους ότι εξακολουθεί να έχει σημασία, ακόμη και όταν όλα όσα ήξερε κάποτε, απομακρύνονται. Η σειρά συνδυάζει την ψυχολογική πολυπλοκότητα με τις χαρακτηριστικές ανατροπές της Κρίστι, προσφέροντας μια ζοφερή εκδοχή της δύσης του αγαπημένου ντετέκτιβ σε σενάριο της Σάρα Φελπς και σκηνοθεσία: Άλεξ Γκαμπάσι

Τελικά, το «Φόνοι με Αλφαβητική Σειρά» είναι ένας σκοτεινός διαλογισμός για τη γήρανση, την ταυτότητα και την απώλεια, παρουσιάζοντας έναν Ηρακλή Πουαρό που είναι τόσο ανθρώπινος όσο και πανέξυπνος - ελαττωματικός, ευάλωτος και παλεύει να κρατηθεί στο μεγαλείο που κάποτε τον χαρακτήριζε. Η σειρά εναλλάσσει  το ανάλαφρο μυστήριο των μυθιστορημάτων της Κρίστι με μια μελαγχολική ατμόσφαιρα αγωνίας και υπαρξιακής αμφιβολίας.

Δεν κάνουμε πια φιλόδοξες σκέψεις, σχέδια και όνειρα στα γεράματα. Έτσι κάθε απώλεια είναι ανεπανόρθωτη, γιατί δεν είναι η αδυναμία του σώματος, είναι η αδιαφορία της ψυχής που κατατρώγει τον άνθρωπο.