H Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σταδιακά προς τη μείωση του επιπέδου προστασίας του λύκου, κάτι που προκάλεσε αντιδράσεις, ειδικά από την πλευρά της Ισπανίας. Η πλειοψηφία των κρατών-μελών της ΕΕ υποστήριξε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αλλαγή του καθεστώτος προστασίας του λύκου από «αυστηρά προστατευόμενο» σε «προστατευόμενο». Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες θα έχουν τη δυνατότητα να διαχειρίζονται πιο ευέλικτα τους πληθυσμούς λύκων, συμπεριλαμβανομένης της επαναφοράς του κυνηγιού σε ορισμένες περιπτώσεις, εάν οι πληθυσμοί των λύκων προκαλούν ζημιές στη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Η πρόταση αυτή προκάλεσε ικανοποίηση σε οργανώσεις κτηνοτρόφων και αγροτών που υποστηρίζουν ότι οι λύκοι αποτελούν απειλή για τα κοπάδια τους. Ωστόσο, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η WWF, οι οποίες κατηγόρησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι υποχωρεί μπροστά στις πιέσεις και παραβλέπει τα επιστημονικά δεδομένα που στηρίζουν την ανάγκη για αυστηρή προστασία των λύκων. Η Ισπανία, που φιλοξενεί περίπου 2.800 λύκους, ήταν μία από τις χώρες που αντιτάχθηκαν στην πρόταση, μαζί με την Ιρλανδία, ενώ χώρες όπως η Γερμανία άλλαξαν στάση και υποστήριξαν την αλλαγή.
Τι προβλέπει η απόφαση της ΕΕ
Η απόφαση της Τετάρτης υιοθετήθηκε στη συνάντηση των πρεσβευτών των χωρών μελών (Coreper). Για να είναι νομικά αποτελεσματικό, αυτό το μέτρο πρέπει με τη σειρά του να εγκριθεί επίσημα από τους υπουργούς σε Συμβούλιο (αναμενόμενα αυτήν την Πέμπτη), αλλά το γεγονός ότι οι αρμόδιοι έχουν ήδη δώσει το πράσινο φως προϋποθέτει ότι θα εγκριθεί επίσημα. Η έγκριση κατέστη δυνατή χάρη στην αλλαγή θέσης της Γερμανίας, η οποία μέχρι τώρα απείχε σε αυτή τη συζήτηση και η οποία τελικά ψήφισε υπέρ. Η Ισπανία και η Ιρλανδία αντιτάχθηκαν στην πρόταση, ενώ η Σλοβενία, η Κύπρος, η Μάλτα και το Βέλγιο απείχαν.
Εάν η απόφαση επικυρωθεί από τους υπουργούς των είκοσι επτά στο Συμβούλιο, το επόμενο βήμα θα είναι η υποβολή της πρότασης στη Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης που έχει προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο, μια διεθνής συνθήκη που περιλαμβάνει συνολικά 50 χώρες. Αν δοθεί κι εκεί το πράσινο φως εδώ (χρειάζονται τα 2/3 των ψήφων), αργότερα θα έρθει η σειρά της Οδηγίας για τους οικοτόπους, που προστατεύει τον λύκο στην ΕΕ. Η απόφαση αυτή αναμένεται να συζητηθεί περαιτέρω στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Δεκέμβριο, όπου η τελική έγκριση θα δοθεί μέσω της Συνθήκης της Βέρνης.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Το 2023, υπήρχαν αναπαραγωγικά κοπάδια λύκων σε 23 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τον συνολικό πληθυσμό να εκτιμάται σε περίπου 20.300. Αυτοί οι λύκοι έχουν όλο και συχνότερες επαφές με τους ανθρώπους λόγω της αύξησης των πληθυσμών τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι λύκοι σκοτώνουν τουλάχιστον 65.500 κεφαλές ζώων ετησίως στην ΕΕ, με το 73% αυτών να είναι πρόβατα και κατσίκες, το 19% αγελάδες και το 6% άλογα και γαϊδούρια. Οι μεγαλύτερες ζημιές στο ζωικό κεφάλαιο καταγράφονται στην Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, με 14.000 έως 10.000 κεφαλές να χάνονται ετησίως σε κάθε χώρα. Συνολικά, καταβάλλονται περίπου 18,7 εκατομμύρια ευρώ ετησίως σε αποζημιώσεις για τις ζημιές που προκαλούνται από τους λύκους.
Η προσαρμογή του καθεστώτος προστασίας των λύκων θεωρείται από την Επιτροπή ως ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν από την αύξηση των πληθυσμών τους, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκεται να διατηρηθεί ένας ευνοϊκός βαθμός διατήρησης για το είδος. Ωστόσο, πολλές οικολογικές οργανώσεις κατηγορούν την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ότι εκδικείται τους λύκους, καθώς το πόνι της, η Ντόλι, έπεσε θύμα επίθεσης λύκων το 2022. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι η πρόεδρος χρησιμοποίησε την επιρροή της για να αλλάξει τη νομοθεσία της ΕΕ μέσω μυστικών συμφωνιών.
Ένα σαρκοφάγο σε αύξηση σε 19 χώρες
Μετά από σχεδόν εξαφάνιση από την Ευρωπαϊκή Ένωση τον 19ο αιώνα, η ανάκαμψη των λύκων ξεκίνησε το 1970 και τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει επιταχυνθεί. Σύμφωνα με μια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2023 υπήρχαν ήδη λύκοι σε όλα τα κράτη μέλη, εκτός από την Ιρλανδία, την Κύπρο και τη Μάλτα, και η τάση αυξάνεται σε 19 χώρες. Το 2012 υπήρχαν περίπου 11.193 λύκοι, ενώ το 2023 ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στους 20.300.
Ωστόσο, ομάδες προστασίας όπως το WWF επισημαίνουν ότι οι λύκοι είναι ένα βασικό είδος για την υγεία των οικοσυστημάτων και τη βιοποικιλότητα σε όλη την Ευρώπη. «Πρόκειται για μια επαίσχυντη απόφαση όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γυρίζει την πλάτη της στην επιστήμη και ενδίδει στις πιέσεις των πιο αντιδραστικών κομμάτων και τομέων στην Ευρώπη», δήλωσε ο Χουάν Κάρλος ντελ Όλμο, γενικός γραμματέας της WWF Ισπανίας. Αυτές οι οργανώσεις φοβούνται ότι η αλλαγή στην προστασία των λύκων θα μειώσει τον πληθυσμό των λύκων και, επιπλέον, θα ανοίξει ένα κουτί της Πανδώρας ενάντια στα μεγάλα σαρκοφάγα στην ΕΕ, αποφάσεις που θα καταλήξουν να επηρεάσουν και τις αρκούδες.