Στη μια όχθη έχουμε τα «μπράβο» του Economist, τα εύσημα των Οίκων Αξιολόγησης και τα μετρημένα αλλά θετικά σχόλια της προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) κυρίας Κριστίνα Λαγκάρντ. Όλα αυτά είναι θετικά και χωρίς καμμιά αντίρρηση, αναβαθμίζουν τη διεθνή εικόνα της χώρας.
Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τη διεθνή γεωπολιτική της θέσης στους κόλπους της Ατλαντικής Συμμαχίας, στην οποία η Ελλάδα δεν θεωρείται πλέον «αδύναμος κρίκος». Ακριβώς το αντίθετο ισχύει για την Τουρκία, παρά τα λεγόμενα κάποιων απόστρατων αξιωματικών και ομότιμων καθηγητών. Ο ρόλος της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ενισχυμένος και μπορεί να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο. Αυτό το κεφάλαιο όμως δεν αφορά το παρόν άρθρο μας.
Στην παρούσα ανάλυση θα θέλαμε να παραθέσουμε κάποιες σκέψεις, οι οποίες αν μη τι άλλο θα έπρεπε να κάνουν πιο προσεκτικούς τους πανηγυρισμούς. Πρόκειται για την άλλη όχθη της οικονομίας.
Για παράδειγμα, όπως επισημαίνει ο έγκριτος οικονομολόγος – αναλυτής κ.Θεοδόσης Μπουντουράκης, κάτω από την κορυφή του παγόβουνου, που είναι ορατή, υπάρχει και η κρυφή πλευρά, που περιέχει τεράστιο όγκο προβληματικών θεμάτων.
Και από αυτά τα τελευταία, το πιο σημαντικό είναι το τεράστιο ύψος του ελληνικού δημοσίου χρέους το οποίον αισίως ανέρχεται στα 355 δισ ή στο 170% του ΑΕΠ. Αν στο δημόσιο χρέος προσθέσουμε και το ιδιωτικό και μάλιστα μόνο το ληξιπρόθεσμο (κόκκινο) μέρος αυτού, δηλ. το ληξιπρόθεσμο χρέος ιδιωτών προς τράπεζες Δημόσιο και διάφορα funds, το οποίον εκτιμάται γύρω στα 260 δισ. τότε τα νούμερα καθίστανται εφιαλτικά. Και όλα αυτά αφού είχε προηγηθεί το 2012 η μεγαλύτερη διαγραφή χρέους στην Ιστορία.
Βέβαια το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι ως γνωστόν ρυθμισμένο μέχρι το 2032, και μέχρι τότε το ελληνικό Δημόσιο πρέπει να πληρώνει μόνο τους τόκους, και μάλιστα με ένα πολύ ευνοϊκό επιτόκιο της τάξεως του 1%, και όχι τις δόσεις αποπληρωμής κεφαλαίου. Οπότε μέχρι τότε μπορούμε να στήσουμε ένα ωραίο καταναλωτικό και επιδοματικό party και γαία πυρί μειχθήτω!
Δυστυχώς όμως, το πάρτυ αυτό έχει ήδη πικρή γεύση, όταν μαθαίνουμε ότι στην Ελλάδα του 2024, κάπου 2 εκατ. Έλληνες έχουν κατασχεμένους από την Ανεξάρτητη Αρχή δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) λογαριασμούς, ενώ κάπου 600.000 φορολογούμενοι έχουν κατασχέσεις εις χείρας τρίτων και στην ουσία δεν μπορούν να εισπράξουν χρήματα υπηρεσίες για παράδειγμα που παρέχουν επισήμως.
Από την άλλη, η πρωτοφανής παγκόσμια ρευστότητα η οποία προέκυψε από τις αλλεπάλληλες μειώσεις επιτοκίων των Κεντρικών Τραπεζών, και από την ακατάσχετη επιδοματική πολιτική όλων των χωρών λόγω της πανδημίας, διοχετεύεται στις αγορές και στην κατανάλωση, με αποτέλεσμα τα χρηματιστήρια να οργιάζουν, τα ακίνητα να έχουν εκτοξευθεί στα ουράνια και ο πληθωρισμός να καλπάζει. Κατόπιν αυτού οι Κεντρικές Τράπεζες ξεκίνησαν μία ταχύτατη και βίαιη αύξηση των επιτοκίων με σκοπό να φρενάρουν την καταναλωτική και επενδυτική φρενίτιδα.
Εν τω μεταξύ όμως το παγκόσμιο χρέος έφτασε στο 300% του παγκοσμίου ΑΕΠ, οι δε ΗΠΑ μόνες τους έχουν δημόσιο χρέος ύφους 34 τρισ. δολ. ή 120% του ΑΕΠ.
Αυτά είναι ιστορικώς ιλιγγιώδη νούμερα τα οποία έφτασαν σε αυτά τα επίπεδα απότομα τα τελευταία 2-3 χρόνια. Επειδή ακριβώς αυτή η υπερβάλλουσα ρευστότητα είναι αποτέλεσμα ανεξέλεγκτου και απότομου δανεισμού είναι και πολύ «νευρική», μπορεί δηλ. να αλλάζει προορισμό μαζικά και γρήγορα. Η αύξηση των αποτιμήσεων μετοχών και ακινήτων είναι πλασματική, καθότι προέρχεται από δανεικά χρήματα, η δε παγκόσμια ζήτηση είναι συγκυριακή και έτσι αυξήθηκε αντίστοιχα και η ζήτηση των ελληνικών εξαγωγών και του ελληνικού τουρισμού. Αποτέλεσμα είναι το party να μεταφέρεται και εντός Ελλάδος, οι τιμές να εκτοξεύονται και η παραοικονομία να ανεβαίνει.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι πώς θα διατηρηθεί η σταθερότης του συστήματος,ώστε τα πράγματα να αποθερμανθούν αργά και σταθερά και να μη σκάσει απότομα η φούσκα.
Είναι αυτό που ονομάζεται soft landing, δηλ. προσγείωση της οικονομίας και των χρηματιστηρίων κατά ομαλό και ελεγχόμενο τρόπο. Όμως με τα τόσα δυσοίωνα που συμβαίνουν διεθνώς, τις διεθνείς εντάσεις και τις επερχόμενες προβληματικές εκλογές στις ΗΠΑ, το απρόοπτο παραμονεύει και μπορεί να είναι οτιδήποτε. Από κάτι σημαντικό μέχρι κάτι ασήμαντο. Όσο πιο ασταθές είναι το σύστημα τόσο και τα πιο ασήμαντα μπορούν να το πανικοβάλλουν.
Επανερχόμενος λοιπόν στα καθ' ημάς, λογικό είναι σήμερα να γιορτάζουμε και να πανηγυρίζουμε την επενδυτική βαθμίδα, αλλά ας θυμόμαστε ότι ένα μικρό αεράκι μπορεί πολύ εύκολα να μετατραπεί σε τυφώνα και να μας πάρει και να μας σηκώσει.
Αλλά έτσι είναι αυτά τα πράγματα. Η ζωή κινείται σε κύκλους, η πτώση πάντα διαδέχεται την άνοδο, η δε αισιοδοξία μετατρέπεται σε πανικό και δώσ' του πάλι απ' την αρχή.
Δυστυχώς, η μνήμη είναι κοντή η δε απληστία μεγάλη και μας οδηγεί πάντα να ξεχνάμε, λέει με δόση φιλοσοφίας ο κ.Θεοδόσης Μπουντουράκης και σίγουρα δεν κάνει λάθος. Εξάλλου, η οικονομία σπάνια ψεύδεται.
