Ένα σφιγμένο σαγόνι, ανακάτεμα στο στομάχι αλλά και βράδια που δεν περνάνε με τίποτα, μπορεί να μαρτυρούν ότι κάποιος μπορεί να μάχεται με το χρόνιο στρες.
Όλοι οι άνθρωποι γνωρίζουν πώς είναι το άγχος και το έχουν βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή τους. Κάποιες φορές αποδεικνύεται δημιουργικό και κάποιος άλλες καταστροφικό: Ένα τροχαίο ατύχημα που αποφεύχθηκε τελευταία στιγμή, ένα πολύ σημαντικό διαγώνισμα, η παρουσίαση εργασίας την τελευταία στιγμή στο Πανεπιστήμιο είναι κάποια ενδεικτικά παραδείγματα που μπορεί να το προκαλέσουν.
Ένα έντονο στρεσογόνο συμβάν πυροδοτεί την αντίδραση του νευρικού μας συστήματος, γνωστή και ως «fight or flight».
Ειδικοί που εργάζονται σε κλινική στο Ρότσεστερ στης Μινεσότα εξηγούν: «Όταν ο εγκέφαλός έρχεται σε επαφή με κάποια μορφή απειλής, δίνει σήμα στο σώμα ώστε να απελευθερώσει ορμόνες που αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό αλλά και την αρτηριακή πίεση με αποτέλεσμα είτε «να μάχεται είτε να φεύγει», όταν νιώσει απειλή».
Ωστόσο, ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί διαφορετικά στους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν χρόνιο στρες.
Άγχος ή χρόνιο στρες;
Ο Δρ Τζέσι Γκόλντ, Ψυχίατρος και Επίκουρος Καθηγητής και Διευθυντής Ευεξίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις διευκρινίζει την διαφορά ανάμεσα στο απλό άγχος και το χρόνιο στρες.
«Σε αντίθεση με το απλό άγχος, το οποίο είναι μια αντίδραση σε ένα συγκεκριμένο γεγονός, το χρόνιο στρες είναι ένα σταθερό αίσθημα πίεσης ή καταπίεσης που διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα», σημειώνει.
Οπότε, συμπερασματικά, είναι απολύτως φυσιολογικό να αγχώνεται κανείς για έναν συγκεκριμένο λόγο, ωστόσο, το χρόνιο στρες σίγουρα δεν αποτελεί μία υγιή αντίδραση του οργανισμού.
«Το σώμα μας είναι φτιαγμένο να αντιδρά όταν αντιμετωπίζουμε μια απειλή, είναι φτιαγμένο να αντιδρά είτε με “fight” είτε με “flight”», λέει ο Gold και συνεχίζει: «Ωστόσο, εάν η απειλή δεν λέει να φύγει ποτέ, τότε μονίμως είτε βρισκόμαστε σε φυγή είτε πολεμάμε, χωρίς να υπάρχουν περιθώρια χαλάρωσης. Το συναίσθημα αυτό μπορεί να μοιάζει δίχως τέλος δημιουργώντας ένα αίσθημα απελπισίας ταυτόχρονα με σοβαρές συνέπειες όχι μόνο στην ψυχική αλλά και την σωματική υγεία. Κανείς δεν μπορεί να παλεύει διαρκώς ούτε να τρέχει μακριά για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα».
Τι προκαλεί χρόνιο στρες;
Οι αιτίες του χρόνιου στρες μπορεί να είναι περίπλοκες.
Ο Gold εξηγεί: «Υπάρχουν πολλά περιβάλλοντα που μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνιο στρες, από έναν τοξικό χώρο εργασίας μέχρι ένα κακοποιητικό σχολικό περιβάλλον».
Και συμπληρώνει: «Αυτά τα περιβάλλοντα μπορεί να έχουν διακρίσεις, εκφοβισμό ή παρενόχληση, κάτι που μπορεί να τα κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Ένας άλλος παράγοντας που προκαλεί χρόνιο στρες μπορεί να πηγάζει από έναν γάμο ή μία αποτυχημένη σχέση. Κάποιος μπορεί, επίσης, να βιώνει μακροχρόνιο χρόνιο στρες όταν μεγαλώνει σε συνθήκες φτώχειας ή όταν έχει εκτεθεί σε παιδικό ή άλλο ψυχικό τραύμα».
Τα συμπτώματα
Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά στο χρόνιο στρες, ωστόσο, ο Gold υποστηρίζει ότι υπάρχουν κοινά συμπτώματα, όπως:
Μυϊκός πόνος
Πονοκέφαλοι
Δυσκολία στο φαγητό
Τρίξιμο στα δόντια
Αυπνία
Κούραση
Λήθη
Απόσπαση προσοχής
«Τα συμπτώματα του χρόνιου στρες είναι εμφανή τόσο στον εγκέφαλο όσο και στο σώμα, ενώ πολύ συχνά είναι αλληλένδετα», εξηγεί ο Gold και στη συνέχεια συμπληρώνει: «To άτομο πολύ συχνά γίνεται ευέξαπτο και αυτό μπορεί να το οδηγήσει σε παρορμητικές συμπεριφορές όπως για παράδειγμα να σταματήσει να απαντά σε μηνύματα ή να ακυρώνει σχέδια. Μάλιστα, δεν αποκλείεται να στραφεί στη χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών για να ανταπεξέλθει».
Σύμφωνα πάντα με τον Gold, το χρόνιο στρες μπορεί να είναι πρόδρομος σοβαρών ψυχικών διαταραχών που συνδέονται με την διάθεση, τον ύπνο και το σώμα. Τονίζει μάλιστα ότι, ενώ δεν πρόκειται για ψυχική ασθένεια θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και, ιδανικά, να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται εγκαίρως.
Οι αλλαγές που προκαλεί
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα υψηλά επίπεδα στρες μπορούν ακόμη και να συρρικνώσουν τα μέρη του εγκεφάλου σας που σχετίζονται με τη μνήμη, εκείνα που ρυθμίζουν τα συναισθήματα αλλά και αυτά που είναι υπεύθυνα για τη λήψη αποφάσεων.
Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Yale το χρόνιο στρες σχετίζεται και με άλλες παθήσεις όπως η υπέρταση, οι καρδιακές παθήσεις, η παχυσαρκία, ο κακός μεταβολισμός, ο διαβήτης και η αρθρίτιδα.
Πώς μπορεί να υποχωρήσει;
Την ώρα που οι στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να έρχονται και να φεύγουν, υπάρχουν ενέργειες που μπορείτε να κάνετε για να ελαχιστοποιήσετε το αίσθημα του χρόνιου στρες.
«Όσο δύσκολο κι αν είναι, το να προσπαθεί κανείς να βρει χρόνο – έστω και για πέντε λεπτά – με τον εαυτό του και να κάνει κάτι που του αρέσει, μπορεί να είναι η λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά. Ταυτόχρονα σημαντικό είναι η τήρηση ενός σταθερού προγράμματος που εστιάζει στην ποιότητα του ύπνου και του φαγητού», αναφέρει ο Gold.
Τέλος, ο ίδιος προτείνει σε όσους πάσχουν χρόνια από στρες να συμβουλευτούν ειδικό ψυχικής υγείας που θα τους βοηθήσει να το καταπολεμήσουν.
