Πολλοί γονείς αντιλαμβάνονται την επιβλαβή επίδραση της φυσικής ή λεκτικής τιμωρίας. Κατανοούν ότι οι φωνές, η υστερία και τα χαστούκια, δεν διδάσκουν τίποτα άλλο, παρά βία και χαμηλή αυτοεκτίμηση και δημιουργούν ανθρώπους θυμωμένους και επιθετικούς.
Χρησιμοποιώντας τέτοιες βίαιες πρακτικές, η σχέση σας με τα παιδιά, αν δεν καταρρεύσει, αργά ή γρήγορα σίγουρα θα χαλάσει.
Είναι λοιπόν λογικό, οι σύγχρονοι γονείς να αναζητούν εναλλακτικές μεθόδους νουθεσίας των παιδιών. Γνωρίζουν τι δεν πρέπει να κάνουν, αλλά αναρωτιούνται τι πρέπει. Πολύ συνηθισμένες είναι οι μέθοδοι του time out και της στέρησης κάποιων προνομίων.
Ωστόσο, αυτές οι πρακτικές, δεν διαφοροποιούνται ιδιαίτερα από την άσκηση σωματικής τιμωρίας, αφού περνούν το ίδιο μήνυμα: οι γονείς κάνουν χρήση της εξουσίας τους επί των παιδιών και αδιαφορούν για τις ανικανοποίητες ανάγκες τους.
Υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι για να «συμμορφώσετε» το παιδί, χωρίς να αμφισβητήσει την αγάπη σας και βοηθώντας το να μάθει από τα λάθη του σε ένα υγιές, θετικό και ήρεμο κλίμα.
1. Προσπαθήστε να παρέχετε ασφαλές, φιλικό προς το παιδί περιβάλλον. Δεν έχει νόημα να το μαλώνετε επειδή κατέστρεψε το πολύτιμο βάζο που σας χάρισε η γιαγιά σας. Αποθηκεύστε το κάπου, μέχρι το παιδί να μεγαλώσει αρκετά.
2. Σκεφτείτε τον Χρυσό Κανόνα: πώς θα θέλατε να σας συμπεριφερθεί κάποιος αν ήσασταν εσείς στη θέση του παιδιού; Η ηλικία δεν έχει σημασία, όλοι χρειαζόμαστε αγάπη, ενθάρρυνση και ηρεμία.
3. Δείξτε κατανόηση στα αισθήματα του παιδιού. Αν η συμπεριφορά του φαίνεται παράλογη σε ‘σας, οι αιτίες που την προκαλούν έχουν τεράστια σημασία για το ίδιο. Πείτε «φαίνεσαι στενοχωρημένος. Γιατί;», για να δείξετε ότι είστε μαζί του, όχι απέναντί του.
4. Επικυρώστε την «ορθότητα» των συναισθημάτων του. Πείτε του «Όταν ήμουν μικρή, κι εμένα με τρόμαζε/ δε μου άρεσε/ με εκνεύριζε αυτό», ώστε να καταλάβει ότι δεν το απορρίπτετε ή το υποτιμάτε.
5. Προσπαθήστε να κατανοήσετε την υποβόσκουσα ανάγκη που οδηγεί στην κακή συμπεριφορά, ούτως ώστε να προλάβετε ανεπιθύμητες καταστάσεις. Η τιμωρία αυτή καθ’ αυτήν δεν θα λύσει το πρόβλημα. Ρωτήστε το παιδί: «Συμπεριφέρεσαι έτσι γιατί έλειπα όλο το απόγευμα; Μήπως θέλεις να πάμε μια βόλτα μαζί;».
6. Όποτε είναι δυνατό, βρείτε μια λύση που θα βγάλει κερδισμένες και τις δύο πλευρές. Επιτρέψτε του να δει λίγη τηλεόραση, αν πρώτα μαζέψει το δωμάτιό του.
7. Διαβεβαιώστε το παιδί ότι το αγαπάτε και το εκτιμάτε. Η «κακή συμπεριφορά» που χρίζει τιμωρίας είναι συνήθως έκφραση της ανάγκης για προσοχή και αγάπη. Αν μπορούσε να εξωτερικεύσει τις ανάγκες του με περισσότερη ωριμότητα, θα το έκανε.
8. Όταν η κατάσταση αρχίσει να γίνεται αρκετά δυσάρεστη, δοκιμάστε να στρέψετε την προσοχή του αλλού. Προτείνετε να σταματήσει ό,τι κάνει και ρωτήστε το τι προτιμά να κάνει.
9. Δώστε τα τρία πράγματα που γεμίζουν συναισθηματικά το παιδί: οπτική επαφή, απαλά χάδια και αναπόσπαστη προσοχή.
10. Εφαρμόστε την τακτική του time out παραλλαγμένη: μην απομονώσετε απλά το παιδί στο δωμάτιό του για 5, 10 λεπτά. Πηγαίνετε μαζί του.
11. Δοκιμάστε να ψιθυρίσετε. Αν οι τόνοι έχουν ανέβει, ο ψίθυρος θα τους ρίξει.
12. Αν το παιδί δεν συνεργάζεται, δώστε του χρόνο. Αν πείτε «Πες μου όταν είσαι έτοιμος να πλύνεις τα δόντια σου/βάλεις το μπουφάν σου», του δίνετε μια αίσθηση αυτονομίας που θα λειτουργήσει υπέρ της συνεργασίας σας.
13. Δώστε χρόνο στον εαυτό σας. Μετρήστε μέχρι το 10 σιωπηλά ή ζητήστε ξεκάθαρα λίγο χρόνο να σκεφτείτε με ποιον τρόπο θα διαχειριστείτε τη συμπεριφορά του.
14. Θυμηθείτε: τα παιδιά, οπτικοποιούν τα λόγια σας. Προτιμείστε το «χαμήλωσε ταχύτητα/τρέξε λίγο πιο σιγά» απ’ το «σταμάτα να τρέχεις!». Στη δεύτερη περίπτωση, το παιδί αντιλαμβάνεται άμεση απαγόρευση αυτού που το διασκεδάζει, αφού το «σταμάτα» είναι πολύ ισχυρό.
15. Δώστε μια συγκεκριμένη εντολή. Πείτε του «Σε παρακαλώ άσε το ποτήρι», όχι «Πρόσεχε!».
16. Αναρωτηθείτε: «Θα το σκέφτομαι και θα γελάω σε μερικές μέρες;». Αν ναι, τότε γιατί να μη γελάσετε τώρα; Φτιάξτε αναμνήσεις χωρίς θυμό, φωνές και τιμωρίες.