Σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 2019, 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι -και ανάμεσα τους το 14% του πληθυσμού των παιδιών και των εφήβων- έπασχαν από ψυχιατρικές διαταραχές. Παγκοσμίως ο ένας στους 100 θανάτους οφειλόταν σε αυτοκτονία και το 58% των αυτοκτονιών καταγράφονταν σε ηλικίες κάτω των 50 ετών.
Τα ψυχικά νοσήματα διεθνώς αποτελούν την πρώτη αιτία αναπηρίας κι ευθύνονται για τον έναν στους έξι χρόνους ζωής με αναπηρία που καταγράφονται σε όλα τα κράτη. Οι άνθρωποι με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές πεθαίνουν 10 έως 20 χρόνια νωρίτερα σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό και οι περισσότεροι θάνατοι οφείλονται σε παθήσεις, που μπορούν να προληφθούν. Η σεξουαλική κακοποίηση κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας και η θυματοποίηση σε περιστατικά bullying αποτελούν τις κύριες αιτίες εμφάνισης κατάθλιψης. Οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, οι επείγουσες καταστάσεις δημόσιας υγείας όπως είναι η πανδημία, οι πόλεμοι και η κλιματική αλλαγή αποτελούν τις βασικές απειλές για την ψυχική υγεία, με τις έρευνες να δείχνουν ότι η κατάθλιψη και η αγχώδης διαταραχή αυξήθηκαν περισσότερο από 25% μέσα στον πρώτο χρόνο της πανδημίας του κορονοϊού.
Το στίγμα, οι διακρίσεις, και οι καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ανθρώπους με ψυχικές διαταραχές είναι πολύ διαδεδομένα φαινόμενα στη κοινωνία και παρατηρούνται ακόμα και στο πλαίσιο των συστημάτων υγείας. Σε 20 χώρες μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η απόπειρα αυτοκτονίας ακόμα στις ημέρες μας ποινικοποιείται. Σε όλες τις χώρες, οι φτωχότερες και πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο για να εμφανίσουν ψυχικά νοσήματα ενώ ταυτόχρονα είναι κι εκείνες που κινδυνεύουν περισσότερο να λάβουν ανεπαρκή περίθαλψη.
Ακόμα και πριν από την πανδημία του κορονοϊού, μικρό ποσοστό των πολιτών με ψυχικά νοσήματα είχαν πρόσβαση σε επαρκή και ποιοτική φροντίδα υγείας. Στα κράτη με υψηλό μέσο εισόδημα, το 71% των ασθενών με ψύχωση λαμβάνει ιατρική περίθαλψη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στα κράτη με χαμηλό εισόδημα δεν ξεπερνά το 12%. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα ευρήματα ακόμα και στις χώρες υψηλού εισοδήματος μόνο το 30% των ατόμων με κλινική κατάθλιψη λαμβάνουν την πρέπουσα φροντίδα ψυχικής υγείας και κατά μέσο η ενδεικνυόμενη θεραπεία για την κατάθλιψη χορηγείται στο 23% των ασθενών στις εύπορες κοινωνίες, ποσοστό που δεν ξεπερνά το 3% στα φτωχότερα κράτη.
Τα δεδομένα που συνέλεξε ο ΠΟΥ δείχνουν πού και γιατί χρειάζεται να επέλθουν αλλαγές καθώς και πώς αυτές θα επιτευχθούν, με το να δοθεί έμφαση στην ψυχική υγεία, να γίνουν παρεμβάσεις στα περιβάλλοντα που επηρεάζουν την ψυχική υγεία και να ενδυναμωθούν τα συστήματα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Ο Γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus επισημαίνει πως καλή ψυχική υγεία σημαίνει καλή σωματική υγεία και πως η επένδυση στην ψυχική υγεία είναι μια επένδυση για καλύτερη ζωή και ένα καλύτερο μέλλον για όλους. Και τα 194 κράτη μέλη του ΠΟΥ υπέγραψαν το Σχέδιο Δράσης για την ψυχική Υγεία 2013-2030 και τα μικρά βήματα προόδου που πραγματοποιήθηκαν τη τελευταία 10ετία αποδεικνύουν πως η αλλαγή είναι εφικτή. Ωστόσο η αλλαγή δεν επέρχεται όσο γρήγορα θα θέλαμε με ελλιπή χρηματοδότηση και το 60% των ελάχιστων πόρων να απορροφώνται από τα ψυχιατρικά νοσοκομεία αντί για τις κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας που θα βοηθούσαν πολύ περισσότερο τους ασθενείς. Για πολλές δεκαετίες η ψυχική υγεία παρέμενε ο πιο παραμελημένος τομέας της Δημόσιας Υγείας με χρηματοδότηση…ψίχουλα μπροστά στους πόρους που επενδύονταν σε άλλους τομείς.
ΠΗΓΗ ENIKOS
