Το κάπνισμα θεωρείται ως μία σοβαρή εθιστική συνήθεια με πολλές και θανατηφόρες επιπτώσεις στην υγεία μας. Μία συνήθεια που ξεκινάει από τους Ινδιάνους της Αμερικής και μεταφέρεται στην Ευρώπη το 1556. Στην Ελλάδα ο καπνός έφτασε τον 17ο αιώνα.Από συνήθεια επίδειξης και κοινωνικής καταξίωσης εξελίχθηκε σε μέσο ανεπανόρθωτης βλάβης της υγείας μας.
Στο κάπνισμα οφείλεται το 50% των θανάτων που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί στους καπνιστές. Υπολογίζεται ότι κάθε τσιγάρο που καπνίζεται αφαιρεί περίπου 5 λεπτά από τη ζωή του καπνιστή και κάθε 6 δευτερόλεπτα πεθαίνει ένας άνθρωπος εξαιτίας του καπνίσματος και της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα. Περίπου 8.000.000 άτομα χάνουν τη ζωή τους ετησίως λόγω του καπνίσματος και 1.200.000 μη καπνιστές πεθαίνουν εξαιτίας του παθητικού καπνίσματος.
Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει τουλάχιστον 7.000 διαφορετικές ουσίες, εκ των οποίων τουλάχιστον 250 είναι τοξικές και 70 θεωρούνται καρκινογόνες. Η νικοτίνη είναι η ουσία που ευθύνεται για τη σωματική και ψυχική εξάρτηση και επιδρά στον εγκέφαλο σε λιγότερα από 10 δευτερόλεπτα. Έχει και διεγερτική και κατασταλτική δράση και είναι υπεύθυνη για τα συμπτώματα στέρησης όταν θα διακόψουμε το τσιγάρο. Εκτός, όμως, της νικοτίνης, που μάλλον έχει υπερεκτιμηθεί η τοξική της δράση, υπάρχουν ουσίες στον καπνό όπως φορμαλδεΰδη, βενζόλιο, πολώνιο, κάδμιο, αρσενικό, υδροκυάνιο, μόλυβδος, χρώμιο, μονοξείδιο του άνθρακα και πολλές ακόμη με επιβεβαιωμένη τοξική δράση.
Σοβαρές επιπτώσεις έχει το κάπνισμα στους πνεύμονες. Προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), επιβάρυνση άσθματος και νόσο EVALI (βλάβη του πνεύμονα που εμφανίσθηκε το 2019 ως αποτέλεσμα χρήσης ηλεκτρονικών τσιγάρων με συγκεκριμένες ουσίες στο υγρό αναπλήρωσης).
Καρκινογένεση έχουμε και εκτός των πνευμόνων. Έχει συσχετισθεί το κάπνισμα με καρκίνο στόματος, φάρυγγα, λάρυγγα, οισοφάγου, τραχείας, στομάχου, παγκρέατος, ουροδόχου κύστης, ήπατος, παχέος εντέρου, πρωκτού, μαστού, ενδομητρίου και νεφρών. Συνδέεται και με την εμφάνιση οξείας μυελοειδούς λευχαιμίας.
Η νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα προκαλούν αγγειοσύσπαση, ταχυκαρδία και αρτηριακή υπέρταση. Η αθηροσκλήρυνση, η δυσλειτουργία τουενδοθηλίου των αγγείων, καθώς και οι διαταραχές της αιμόστασης και της πηκτικότητας που προκαλούνται από το κάπνισμα αποτελούν την αιτία πολλών δυσμενών επιπτώσεων. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα όπως η στεφανιαία νόσος, το ανεύρυσμα της αορτής, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και η περιφερειακή αρτηριοπάθεια οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο κάπνισμα.
Άλλες παθήσεις όπως σακχαρώδης διαβήτης, αυτοάνοσα νοσήματα, οφθαλμικές παθήσεις, διαταραχές του δέρματος, των οστών και της στοματικής κοιλότητας καθώς και επιπλοκές της κύησης συνδέονται επίσης με το κάπνισμα.
Διάφοροι μέθοδοι απεξάρτησης και διακοπής του τσιγάρου έχουν χρησιμοποιηθεί. Συμβουλευτικές θεραπείες, απαγόρευση καπνίσματος και διαφήμισης, «ελαφρύ τσιγάρο» (είναι το ίδιο επιβλαβές με το κλασικό τσιγάρο), βελονισμός, θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη όπως τσίχλα, διαδερμικό επίθεμα και εισπνεόμενο νικοτίνης καθώς και φαρμακευτικά προϊόντα χωρίς νικοτίνη όπως βουβροπιόνη και βαρενικλίνη.
Τα τελευταία χρόνια εμφανίσθηκαν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα που δεν περιέχουν καπνό (θέρμανση διαλύματος με ή χωρίς νικοτίνη και δημιουργία αερολύματος) και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού (IQOS,glo, PloomTECH) που δημιουργούν αερόλυμα από τη θέρμανση και όχι από την καύση καπνού. Οι γνώσεις που έχουμε για τις συσκευές αυτές είναι περιορισμένες και απαιτούνται μακροχρόνιες έρευνες για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Φαίνεται ότι περιέχουν λιγότερες ουσίες από το τσιγάρο, αλλά όχι μη τοξικές.
Η διακοπή του τσιγάρου, είτε σταδιακά είτε απότομα είναι μονόδρομος αν θέλουμε να ζήσουμε περισσότερα και καλύτερα χρόνια. Ας σκεφτούμε όχι μόνο τον εαυτόν μας αλλά και τους άλλους που αγαπάμε.
*Ο Κωνσταντίνος Σβόλης είναι Ιατρός Καρδιολόγος, δημοτικός σύμβουλος της Παράταξης "Πάτρα Ενωμένη"
