Κύμα έντονων αντιδράσεων έχει ξεσπάσει στις ΗΠΑ, μετά την είδηση ότι το Ανώτατο Δικαστήριο φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο να ανατρέψει την απόφαση-ορόσημο «Ρόου κατά Γουέιντ» σχετικά με το δικαίωμα στην άμβλωση.
Εάν ισχύσει, η άμβλωση δεν θα θεωρείται πλέον συνταγματικό δικαίωμα στις ΗΠΑ και κάθε πολιτεία θα είναι ελεύθερη να καθορίσει τη νομιμότητα της διαδικασίας.
Το 1973, το «Ρόου κατά Γουέιντ» έδωσε στις γυναίκες στις ΗΠΑ απόλυτο δικαίωμα στην άμβλωση κατά τους πρώτους τρεις μήνες της εγκυμοσύνης και περιορισμένα δικαιώματα πέρα από αυτό.
Ενώ η άμβλωση είναι νόμιμη με κάποια μορφή σε κάθε πολιτεία υπό την απόφαση, η πρόσβαση στην άμβλωση έχει περιοριστεί τα τελευταία χρόνια σε περισσότερες από δώδεκα πολιτείες. Το Τέξας, για παράδειγμα, ψήφισε νόμο το 2021 που επιτρέπει στους κατοίκους να μηνύσουν κλινικές και γιατρούς επειδή πραγματοποιούσαν αμβλώσεις μετά από έξι εβδομάδες κύησης. Στο Μισισιπή – την πολιτεία που βρίσκεται στο επίκεντρο της υπόθεσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου – οι περισσότερες αμβλώσεις απαγορεύονται μετά από 15 εβδομάδες κύησης.
Η υποχώρηση στο δικαίωμα στην άμβλωση στις ΗΠΑ έχει αντικατοπτριστεί σε πολλά άλλα έθνη παγκοσμίως, όπου η άνοδος των κινημάτων «υπέρ της ζωής» συνέπεσε με ριζοσπαστικές πολιτικές ή πολιτιστικές αλλαγές. Σε άλλες χώρες, οι ακτιβιστές για το δικαίωμα στην άμβλωση κατάφεραν να πιέσουν για λιγότερο περιοριστικούς νόμους ως μέρος ενός ευρύτερου αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών.
Χώρες όπου απαγορεύεται η άμβλωση
Σύμφωνα με το Κέντρο για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα, έναν παγκόσμιο οργανισμό νομικής υπεράσπισης, υπάρχουν 24 χώρες στον κόσμο όπου η άμβλωση απαγορεύεται πλήρως. Αυτές περιλαμβάνουν την Ανδόρα και τη Μάλτα στην Ευρώπη, το Ελ Σαλβαδόρ και την Ονδούρα στην Κεντρική Αμερική, τη Σενεγάλη και την Αίγυπτο στην Αφρική και τις Φιλιππίνες και το Λάος στην Ασία. Περίπου 90 εκατομμύρια (5%) γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας ζουν σε χώρες που απαγορεύουν εντελώς την άμβλωση.
Ακτιβιστές σε πολλές από αυτές τις χώρες συνεχίζουν να αγωνίζονται για τη χαλάρωση των περιορισμών στις αμβλώσεις. Οι σκληροπυρηνικοί νόμοι στο Ελ Σαλβαδόρ, οι οποίοι εισήχθησαν το 1998 μετά από εκστρατεία από συντηρητικούς της Καθολικής Εκκλησίας, έχουν οδηγήσει δεκάδες γυναίκες να κριθούν ένοχες για «επιβαρυντική ανθρωποκτονία», ακόμη και σε περιπτώσεις αποβολής. Τον Μάρτιο, χιλιάδες γυναίκες από το Σαλβαδόρ πραγματοποίησαν πορεία ζητώντας να χαλαρώσει η απαγόρευση για να επιτρέπονται οι αμβλώσεις σε περιπτώσεις βιασμού, όταν το έμβρυο δεν είναι βιώσιμο ή εάν η ζωή της γυναίκας κινδυνεύει.
Χώρες με περιορισμούς
Περισσότερες από 50 χώρες και περιοχές επιτρέπουν τις αμβλώσεις μόνο όταν κινδυνεύει η υγεία της γυναίκας. Μερικοί αναφέρονται μόνο στη σωματική υγεία, ενώ άλλοι περιλαμβάνουν την ψυχική υγεία. Αυτές περιλαμβάνουν τη Λιβύη, το Ιράν, την Ινδονησία, τη Βενεζουέλα και τη Νιγηρία. Άλλοι έχουν εξαιρέσεις για περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή εμβρυϊκής ανωμαλίας.
Στη Βραζιλία, για παράδειγμα, η άμβλωση είναι παράνομη, εκτός από περιπτώσεις βιασμού, κινδύνους για τη ζωή της μητέρας ή όταν το έμβρυο έχει ανεγκεφαλία — έλλειψη τμήματος του εγκεφάλου ή του κρανίου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η γυναίκα χρειάζεται έγκριση από γιατρό και τουλάχιστον άλλους τρεις κλινικούς ειδικούς. Τον Αύγουστο του 2020, υπό την ακροδεξιά κυβέρνηση του προέδρου Μπολσονάρο, εισήχθη ένας κανονισμός του υπουργείου Υγείας που απαιτούσε από τους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα να συλλέγουν στοιχεία και να αναφέρουν στην αστυνομία οποιονδήποτε επιδιώκει νόμιμο τερματισμό της εγκυμοσύνης μετά από βιασμό – κάτι που σύμφωνα με την Human Rights Watch έχει σκοπό να αποθαρρύνει τους επιζώντες/ώσες βιασμού.
Τον Ιανουάριο του 2021, εισήχθη στην Πολωνία μια σχεδόν πλήρης απαγόρευση των αμβλώσεων, επιτρέποντας τη διαδικασία μόνο σε περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή όταν η ζωή της μητέρας κινδυνεύει. Η απαγόρευση αφαίρεσε την εξαίρεση για την άμβλωση σε περιπτώσεις σοβαρών και μη αναστρέψιμων εμβρυϊκών ανωμαλιών – οι λόγοι για τους οποίους το 98% των αμβλώσεων στην Πολωνία πραγματοποιήθηκαν το 2019. Μαζικές διαδηλώσεις ξέσπασαν στην Πολωνία τον Νοέμβριο του 2021 μετά τον θάνατο μιας γυναίκας από σήψη που ήταν 22 μηνών έγκυος, καθώς όπως είπε η οικογένειά της είπε ότι η σωτήρια θεραπεία καθυστέρησε λόγω της απαγόρευσης.
Χώρες με ευρύτερη πρόσβαση στις αμβλώσεις
Σύμφωνα με το Κέντρο για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα, σε χώρες από την Ιαπωνία έως την Ινδία και τον Καναδά, καθώς και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και των ΗΠΑ, περισσότερες από τις μισές γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία μπορούν να έχουν ασφαλή πρόσβαση στην άμβλωση είτε κατόπιν αιτήματος είτε βάσει γενικών κοινωνικών ή οικονομικών λόγων.
Εβδομήντα δύο χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, επιτρέπουν την άμβλωση όμως θέτουν όρια στον χρόνο κύησης— το πιο συνηθισμένο είναι οι 12 εβδομάδες. Ακόμη και σε αυτές τις χώρες, συχνά υπάρχουν διάφορες εξαιρέσεις που επιτρέπουν τις αμβλώσεις να πραγματοποιηθούν αργότερα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, υπάρχει όριο 24 εβδομάδων για την άμβλωση, αλλά εάν το έμβρυο έχει κάποια αναπηρία όπως το σύνδρομο Down, η εγκυμοσύνη μπορεί να διακοπεί μέχρι τη γέννηση.
Τον Οκτώβριο του 2019, η γειτονική Βόρεια Ιρλανδία έγινε η τελευταία χώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο που αποποινικοποίησε τις αμβλώσεις. Παρά το γεγονός ότι η διαδικασία είναι πλέον νόμιμη, κατόπιν αιτήματος έως τις 12 εβδομάδες στις περισσότερες περιπτώσεις και έως και 24 εβδομάδες εάν η εγκυμοσύνη αποτελεί απειλή για την υγεία της μητέρας, η χώρα δεν έχει ακόμη δημιουργήσει επαρκείς κρατικές υπηρεσίες αμβλώσεων. Η πλειοψηφία αυτών που υπάρχουν σήμερα παρέχονται από φιλανθρωπικά ιδρύματα. Αυτό σημαίνει ότι οι γυναίκες που είναι έγκυες άνω των 10 εβδομάδων πρέπει να ταξιδέψουν αλλού στο Ηνωμένο Βασίλειο για τη διαδικασία και, παρόλο που το κόστος του ταξιδιού καλύπτεται από το κράτος, η πανδημία έχει καταστήσει πιο δύσκολο για αυτές τις γυναίκες να ταξιδέψουν.
Το 2020, η Νέα Ζηλανδία αποποινικοποίησε τις αμβλώσεις. Πριν από αυτό, δύο γιατροί έπρεπε να εγκρίνουν μια άμβλωση – και θα το έκαναν μόνο εάν υπήρχε «σοβαρός κίνδυνος» για την υγεία της γυναίκας.
Με πληροφορίες από το Time.