Τα πλασματοκύτταρα, είναι κύτταρα που υπό φυσιολογικές συνθήκες παράγουν τα αντισώματα, δηλαδή πρωτεΐνες (ανοσοσφαιρίνες) που είναι ειδικευμένες για την εξουδετέρωση των παθολογικών αντιγόνων.
Στην περίπτωση όμως, του πολλαπλού μυελώματος, τα πλασματοκύτταρα έχουν υποστεί κακοήθη εξαλλαγή και παράγουν αντισώματα που ονομάζονται παραπρωτεϊνες. Οι παραπρωτεϊνες παράγονται από έναν κλώνο πλασματοκυττάρων και έτσι λέγονται μονοκλωνικές πρωτεΐνες, γιατί όλα τα πλασματοκύτταρα παράγουν την ίδια παραπρωτεΐνη.
Η αναπαραγωγή αυτών των κακοήθων πλασματοκύτταρων μέσα στον μυελό των οστών καταστέλλει την λειτουργία του φυσιολογικού μυελού των οστών δηλαδή την ανάπτυξη και ωρίμανση των αιμοτοποιητικών κυττάρων και έτσι έχουμε την εμφάνιση αναιμίας ή χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων (θρομβοπενία).
Παράλληλα έχουμε την ενεργοποίηση μιας ειδικής κατηγορίας οστικών κυττάρων των οστεοκλαστών. Οι οστεοκλάστες είναι κύτταρα τα οποία διασπούν την οστέινη ουσία των οστών (απορροφούν το οστό) και αυξάνεται η δραστηριότητα τους από ουσίες που εκκρίνονται από τα κακοήθη πλασματοκύτταρα. Οι οστεοβλάστες είναι τα κύτταρα εκείνα που αναδομούν («κτίζουν») το οστό και καταστέλλονται από ουσίες που παράγουν τα πλασματοκύτταρα.
Στο πολλαπλό μυέλωμα διαταράσσεται ο φυσιολογικός μεταβολισμός του οστού με αποτέλεσμα την μεγάλη απώλεια της οστικής μάζας και την εμφάνιση διαφόρων βλαβών στα οστά, που μπορούν να προκαλέσουν κατάγματα και πόνους. Η καταστροφή του οστικού ιστού απελευθερώνει αυξανόμενες ποσότητες ασβεστίου. Η αύξηση της συγκέντρωσης ασβεστίου στο αίμα (υπερασβεστιαιμία) μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπλοκές, όπως βλάβες των νεφρών, κόπωση, σύγχυση, καρδιακές αρρυθμίες, ναυτία και έμετο.
Η νεφρική βλάβη μπορεί να εκδηλωθεί είτε ως οξεία νεφρική ανεπάρκεια δηλαδή αιφνίδια απώλεια της νεφρικής λειτουργίας είτε ως χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
Υπολογίζεται ότι το περίπου 20% των ασθενών έχουν ήδη νεφρική ανεπάρκεια κατά την στιγμή της διάγνωσης, ενώ το 60-70% έχουν και αναιμία.
Συχνά η νεφρική ανεπάρκεια αποτελεί το πρώτο εύρημα για την διάγνωση του πολλαπλού μυελώματος.
Ουσιαστικά κάθε ανατομική περιοχή του νεφρού (σπείραμα, σωληνάριο, διάμεσος νεφρικός χώρος αλλά και νεφρικά αγγεία) μπορεί να προσβληθεί. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η νεφρική βλάβη προκαλείται από τις παθολογικές ανοσοσφαιρίνες και κυρίως από τις ελαφρές αλύσους που παράγονται (παθολογικές πρωτεΐνες του αίματος).
Πολλές φορές η διάγνωση της νεφροπάθειας στα πλαίσια της νόσου του πολλαπλού μυελώματος μπορεί να είναι δύσκολη και να διαφεύγει της προσοχής μας. Επίσης κάποιες φορές απαιτείται για την διάγνωση βιοψία νεφρού η οποία θα μας αναδείξει το είδος της νεφρικής βλάβης. Η θεραπεία διαφέρει ανάλογα με το είδος της νεφρικής βλάβης. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε κάποιες περιπτώσεις η ανταπόκριση στην θεραπεία κατά του πολλαπλού μυελώματος μπορεί να επιφέρει την αποκατάσταση της νεφρικής βλάβης.
Το πολλαπλούν μυέλωμα εκτός από την χημειοθεραπεία, αντιμετωπίζεται και με τα νεότερα θεραπευτικά σχήματα, όπως είναι τα ανοσοτροποποιητικά και οι αναστολείς πρωτεασώματος (μονοκλωνικά αντισώματα) αλλά κάποιες φορές μπορεί να αντιμετωπιστεί και με αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Όταν το πολλαπλό μυέλωμα εκδηλώνεται μαζί με νεφρική ανεπάρκεια και υπάρχει ανάγκη υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας με αιμοκάθαρση η πρόγνωση είναι ιδιαίτερα πτωχή και το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των ασθενών θα καταλήξει από κάποιο είδος λοίμωξης (κυρίως του αναπνευστικού συστήματος) εντός 6 μηνών.
Παρόλα αυτά από την πολυετή εμπειρία μας στην Μονάδα Χρόνιας Αιμοκάθαρσης ‘’Κυανούς Σταυρός Πατρών ΑΕ’’ έχουμε διαπιστώσει ότι ένας ικανοποιητικός αριθμός αιμοκαθαιρόμενων ασθενών με πολλαπλό μυέλωμα με την κατάλληλη ιατρική φροντίδα καταφέρνει να ξεπεράσει το προσδόκιμο και να διατηρήσει μια καλή ποιότητα ζωής.
‘’ΜΟΝΑΔΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗΣ ΚΥΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΤΡΩΝ Α.Ε’’
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΙ Η ΓΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΠΑΘΗ
*Περικλής Δουζδαμπάνης
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πατρών
Νεφρολόγος, Διευθυντής Μονάδα Χρόνιας Αιμοκάθαρσης ‘’Κυανούς Σταυρός Πατρών ΑΕ’’
Πρόεδρος Ιατρικής Εταιρείας Δυτικής Ελλάδας & Πελοποννήσου
