O Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που είχε αναφερθεί στις ασθένειες των νεφρών αλλά η Νεφρολογία ως ειδικός κλάδος της Εσωτερικής Παθολογίας αναπτύχθηκε πολύ αργότερα στα μέσα του 20ου αιώνα.
Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ιατρικής κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ήταν η υποκατάσταση της νεφρικής λειτουργίας σε ανθρώπους με σοβαρού βαθμού χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή σε περιπτώσεις βαριάς οξείας νεφρικής ανεπάρκειας. Αυτό έγινε εφικτό χάρη στην αιμοκάθαρση, η ανακάλυψη, η εδραίωση και η συνεχής βελτίωση της οποίας, εξασφάλισε τη συνέχιση της ζωής σε ασθενείς που –σε παλαιότερες εποχές– ήταν καταδικασμένοι. Η ανάπτυξη της αιμοκάθαρσης στηρίχτηκε αφενός μεν στην εξέλιξη της νεφρολογίας ως ξεχωριστού κλάδου της παθολογίας, αφετέρου δε στην τεχνολογική πρόοδο που αφορά κυρίως την ανάπτυξη μηχανημάτων και ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθώς και την τεχνολογία των πολυμερών από τα οποία σχηματίζονται οι μεμβράνες των φίλτρων. Αξίζει να τονιστεί ότι όλα τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στις διάφορες μονάδες χρόνιας αιμοκάθαρσης είναι τελευταίας τεχνολογίας-ασφαλή και έχουν ακριβώς τις ίδιες δυνατότητες με κάποιες όμως διαφοροποιήσεις και όποιος υποστηρίζει το αντίθετο ψεύδεται.
Την τελευταία δεκαετία ή επιστημονική έρευνα έχει στραφεί προς τον φορητό τεχνητό νεφρό, ενώ το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στον εμφυτεύσιμο τεχνητό νεφρό (bioartificial kidney). Πρόκειται για μια μικροσυσκευή η οποία εμφυτεύεται στην κοιλιακή χώρα και έχει την δυνατότητα να προσομοιάζει την νεφρική λειτουργία. Έχουν δαπανηθεί τα τελευταία χρόνια πολύ υψηλά κονδύλια προς αυτή την κατεύθυνση και ελπίζω και εύχομαι σε μερικά χρόνια να είναι εφικτή η χρήση του.
Παράλληλα με την εφαρμογή της αιμοκάθαρσης στα μέσα του 20ου αιώνα αναπτύχθηκε και μια άλλη μέθοδος υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας η περιτοναϊκή κάθαρση. Στην περιτοναϊκή κάθαρση, το περιτόναιο (η εσωτερική μεμβράνη της κοιλιάς) χρησιμοποιείται σαν φυσικό φίλτρο που θα καθαρίσει τα άχρηστα προϊόντα και τα επιπλέον υγρά από το σώμα και θα ρυθμίσει τους ηλεκτρολύτες στα φυσιολογικά επίπεδα. Ο περιτοναϊκός καθετήρας κάθαρσης τοποθετείται στην κοιλιά του ασθενή πριν ξεκινήσει την κάθαρση. Πρόκειται για έναν εύκαμπτο σωλήνα σιλικόνης (Tenckhoff) δια του οποίου διοχευτεύεται υγρό διάλυμα με θρεπτικές ουσίες (γλυκόζη και άλατα) στην κοιλιά. Το αίμα καθαρίζεται αποβάλλοντας τις τοξίνες του μεταβολισμού στο διάλυμα ενώ ταυτόχρονα εμπλουτίζεται με θρεπτικά συστατικά που παίρνει από το διάλυμα. Στη συνέχεια το διάλυμα αποχετεύεται έξω από την κοιλιά συμπαρασύροντας τις άχρηστες ουσίες.
H µεταµόσχευση νεφρού είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Νεφρολογίας και έχει καθιερωθεί ως θεραπεία επιλογής για επιλεγμένους ασθενείς µε τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια. Οι λήπτες νεφρού µπορούν να έχουν µια πιο βελτιωµένη ποιότητα ζωής και έχουν μακράν την καλύτερη επιβίωση. Ωστόσο, η επιτυχία της µεταµόσχευσης περιορίζεται από τη διαφορά µεταξύ της συνεχούς αυξανόμενης ανάγκης σε όργανα και της ανεπαρκούς προσφοράς µοσχευµάτων. Λόγω της έλλειψης νεφρικών μοσχευμάτων η επιστήμη έχει στραφεί προς την θεραπεία με βλαστοκύτταρα με τελικό στόχο ‘’παραγωγή’’ νεφρικών μοσχευμάτων έτσι ώστε να καλυφθεί η έλλειψη .
Στην συνέχεια δόθηκε μεγάλη προσοχή στην κατανόηση των μηχανισμών νεφρικής ίνωσης που οδηγούν στην εγκατάσταση της χρόνιας νεφρικής νόσου έτσι ώστε να αναπτυχθούν νέοι βιοδείκτες οι οποίοι θα μας βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου και θα μας επιτρέψουν να παρέμβουμε θεραπευτικά. Παράλληλα, γίνονται μεγάλα βήματα όσο αφορά την σημασία διαφόρων κομβικών σημείων στην εξέλιξη της νεφρικής βλάβης έτσι ώστε να παρέμβουμε θεραπευτικά και να σταματήσουμε την εξέλιξη της νεφρικής βλάβης .
Καταλήγοντας το ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΑΣ στρέφεται προς α) την ανάδειξη νέων βιοδεικτών διάγνωσης της νόσου στα αρχικά στάδια β) την στοχευμένη θεραπεία διαφόρων μονοπατιών που εμπλέκονται στην εξέλιξη της νόσου γ) στην εφαρμογή της τεχνολογίας με βλαστοκύτταρα έτσι ώστε να ‘’φτιάξουμε ‘’ νεφρικά μοσχεύματα και να καλύψουμε την έλλειψη μοσχευμάτων και τέλος δ) στην εφαρμογή και τελειοποίηση του φορητού τεχνητού νεφρού (bioartificial kidney), οτιδήποτε άλλο στρέφεται προς άλλη κατεύθυνση δεν αντιπροσωπεύει το μέλλον και είναι άκρως παραπλανητικό.
Εμφυτεύσιμος τεχνητός νεφρός (bioartificial kidney)
Φορητός τεχνητός νεφρός
*Περικλής Δουζδαμπάνης
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πατρών
Επιστημονικός Υπεύθυνος Νεφρολόγος ‘’ΜΧΑ Κυανούς Σταυρός Πατρών ΑΕ’’
Πρόεδρος Ιατρικής Εταιρείας Δυτικής Ελλάδας & Πελοποννήσου
