Ο ιός έχει χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα σε πολλές χώρες για να συνθλίψειτην διαφορετική άποψη και να ποινικοποιήσει τις ελευθερίες.
Από την έναρξη της πανδημίας Covid-19 σχεδόν πριν από ένα χρόνο, ήταν σαφές ότι ο κόσμος αντιμετώπιζε κάτι πολύ περισσότερο από μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία. Η μεγαλύτερη υγειονομική κρίση εδώ και δεκαετίες μετατράπηκε γρήγορα σε οικονομική και κοινωνική κρίση. Ένα χρόνο μετά, ένα άλλο έντονο γεγονός είναι έκδηλα φανερό: ο κόσμος μας αντιμετωπίζει πανδημία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Covid-19 έχει εμβαθύνει τα προϋπάρχοντα χάσματα και τις ανισότητες και προκάλεσε νέες ρωγμές, συμπεριλαμβανομένων των παραβιάσεων και καταπατήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η πανδημία αποκάλυψε το πλήρες φάσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: αστικά, πολιτιστικά, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά. Όταν κάποιο από αυτά τα δικαιώματα δέχεται επίθεση, την ίδια στιγμή άλλα κινδυνεύουν.
Ο ιός έχει κυριαρχήσει επειδή η φτώχεια, οι διακρίσεις, η καταστροφή του φυσικού μας περιβάλλοντος και άλλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν δημιουργήσει τρωτά σημεία στις κοινωνίες μας. Οι ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων οικογενειών έχουν αναποδογυριστείκαι αυτό που παρατηρούμε καθημερινά είναι χαμένες θέσεις εργασίας, διόγκωση του χρέους και απότομες μεταβολές στο εισόδημα.
Τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκεςκαι οι μειονότητες έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Συγκεκριμένα, μέσα σε λίγους μήνες η πρόοδος στην ισότητα των δυο φύλων έχει πάει πίσω αρκετές δεκαετίες. Οι γυναίκες απασχολούνται πιο συχνά σε τομείς που πλήττονται από τα lockdownsκαι ταυτόχρονα δέχονται μεγαλύτερη πίεση για να συνεισφέρουν στην τηλεκπαίδευση των παιδιών και την φροντίδα των ηλικιωμένων στο σπίτι καθώς πολλές δομές έχουν κλείσει λόγω του ιού.Η βία κατά των γυναικών από την άλλη σε όλες τις μορφές έχει εκτοξευθεί και εκτείνεται από την διαδικτυακή κακοποίηση έως την ενδοοικογενειακή βία, την εμπορία καιτην σεξουαλική εκμετάλλευση.
Η ακραία φτώχεια αυξάνεται για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες. Οι νέοι και οι νέεςαγωνίζονται για μάθηση και εκπαίδευση εκτός σχολείουσυχνά μάλιστα με περιορισμένη πρόσβαση στην τεχνολογία.
Το τελευταίο ηθικό ατόπημα ήρθε με τη διανομή των εμβολίων. Δέκα χώρες έχουν εξασφαλίσει περισσότερο από το 75% των δόσεων. Πάνω από 130 χώρες δεν έχουν λάβει ούτε ένα εμβόλιο. Εάν ο ιός εξαπλωθεί σε αυτές τις χώρες τότε θα επιστρέψει δριμύτερος με νέες μεταλάξεις, ίσως πιο μεταδοτικές και πιο θανατηφόρες. Αυτό θα παρατείνει την πανδημία και φυσικά την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο ιός μολύνει επίσης πολιτικά και αστικά δικαιώματασυρρικνώνοντας περαιτέρω τον πολιτικό χώρο. Με πρόσχημα την πανδημία ως πρόσχημα, οι αρχές σε ορισμένες χώρες έχουν ενθαρρύνει τις δυνάμεις καταστολής να ασκούν υπέρμετρη βία και εφαρμόζουν μέτρα έκτακτης ανάγκης για να συντρίψουν όποια άποψη τους εναντιώνεται, να ποινικοποιήσουν τις βασικές ελευθερίες, να καταπνίξουν ανεξάρτητες φωνές και να περιορίσουν τις δραστηριότητες μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι δημοσιογράφοι, οι δικηγόροι, οι πολιτικοί ακτιβιστές – ακόμη και οι επαγγελματίες του ιατρικού τομέα – έχουν τεθεί υπό κράτηση, διώκονται και υφίστανται εκφοβισμό όταν κάνουν κριτική στον τρόπο διαχείρισης της πανδημίας αποό την εκάστοτε εξουσία. Οι περιορισμοί που σχετίζονται με την πανδημία έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανατροπή των εκλογικών διαδικασιών και την αποδυνάμωση της αντίθετης άποψης.
Οι εξτρεμιστές και οι νεοναζί εκμεταλλεύτηκαν την πανδημία και το έμφυτο αίσθημα της επιβίωσης των ανθρώπων για να ενισχύσουν και να αυξήσουν το ακροατήριο τους μέσω κοινωνικής πόλωσης και καλλιέργιας φόβου για αυτή την άγνωστη απειλή.
Η αντίδραση απέναντι στην πανδημία οφείλει να είναι η αλληλεγγύη κ η συνεργασία. Οι διχαστικές προσεγγίσεις, ο αυταρχισμός και ο εθνικισμός δεν έχουν κανένα νόημα απέναντι σε μια παγκόσμια απειλή.
Η επερχόμενη ανάκαμψη ας μετατραπεί σε ευκαιρία για να μπούνε στο προσκήνιο θέματα όπως η ισότητα των δυο φύλων, η υγειονομική περίθαλψη για όλους, ο σεβασμός στα δικαιώματα των επόμενων γενιών ενισχύοντας τις δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, η ενθάρρυνση της ενασχόλησης των πολιτών με τα κοινά και η δημιουργία δημοκρατικής και προοδευτικής πολιτικής συνείδησης.
Ο ιός μας απειλεί όλους. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Σεβόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα θα βγούμε από αυτή την κρίση με πιο δυνατούς κοινωνικούς δεσμούς με φόντο την ανάκαμψη του αύριο.
Είμαι πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρουμε αν είμαστε αποφασισμένοι και συνεργαστούμε.
*Ιδιωτικός υπάλληλος, πρ. Γραμματέας Τοπικής Πάτρας Κινήματος Αλλαγής
