Πολλά ακούγονται την τελευταία περίοδο για την "έκθεση Πισσαρίδη" και τον βασικό ρόλο της μείωσης των φόρων ως αναπτυξιακού εργαλείου. Ακόμα περισσότερα για την ανάγκη προώθησης μίας νέας κουλτούρας λειτουργίας της οικονομίας. Βέβαια, τα ίδια έχουν λεχθεί κατά το παρελθόν ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Όμως, όσο δυναμικά οι πολιτικοί τα αναδείκνυαν, άλλο τόσο δυναμικά τοποθετούντο στις "καλένδες" της αδράνειας. Μία επαναλαμβανόμενη ιστορία που μέχρι σήμερα έχει καταστήσει εμάς τους οικονομολόγους ως γραφικούς "Δονκιχότες" μίας ατέρμονης συζήτησης.
Κατά έναν ειρωνικό τρόπο όμως, η πανδημία και η ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης των επιπτώσεών της, μπορεί να σηματοδοτεί μία πραγματική διάθεση για προώθηση αλλαγών. Αρκεί η φιλοσοφία ανάδειξης των πολιτικών αυτών σε κεντρικό επίπεδο να λαμβάνει υπόψη το γεγονός πως η οικονομία της χώρας μας έχει ιδιαιτερότητες που δεν ξεπερνιούνται με γενικά οικονομικά αφηγήματα.
Στα κίνητρα φορολογικά και επενδυτικά στηρίζεται το βασικό πλαίσιο προτάσεων της επιτροπής Πισσαρίδη. Όταν συντάχθηκε όμως η πρόταση, δεν υπήρχε εικόνα ως προς τον αντίκτυπο της πανδημίας στην οικονομία. Σίγουρα δε δεν υπήρχε εκτίμηση για το γεγονός ότι το δεύτερο "απαγορευτικό" κινδυνεύει να απαξιώσει σημαντικές δραστηριότητες του παραγωγικού ιστού. Σε σημαντικό βαθμό δε τις ικανότητες και δεξιότητες εργαζομένων και μικρών επιχειρήσεων. Ειδικά σε "φθίνουσες" περιοχές όπως η Αχαΐα. Σε μία περιοχή με ιστορική διαδρομή αποβιομηχάνισης και υπερβολική βαρύτητα στον τουρισμό και στην εστίαση.
Όταν το 30% του ΑΕΠ της χώρας βασίζεται στον τουρισμό και τα περιφερειακά επαγγέλματα, ενώ εξίσου μεγάλο ποσοστό βασίζεται στη δραστηριότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η βραχυπρόθεσμη υλοποίηση κάθε προγράμματος και σχεδιασμού που στοχεύει μονοδιάστατα στη διαμόρφωση πεδίου παραγωγής των "μεγάλων" αποτελεί εγχείρημα ανάδειξης μίας νέας στρεβλότητας. Τουλάχιστον στην πρώτη φάση. Ειδικά δε όταν η κρίση της πανδημίας έχει κυριολεκτικά διαλύσει τις βασικές παραμέτρους του –στρεβλά δομημένου – παραγωγικού ιστού των "μικρομεσαίων" της χώρας.
Αναδεικνύεται κατά συνέπεια άμεσα η αναγκαιότητα μίας κεντρικά σχεδιασμένης αναπτυξιακής πολιτικής με στόχευση στη δημιουργία υποστηρικτικού "μαξιλαριού" για τον μέχρι σήμερα πυρήνα του υφιστάμενου παραγωγικού ιστού. Στόχος να κερδηθεί χρόνος για να υπάρξει μία υγιής αναδιάταξη και όχι να βρουν ευκαιρία τα μεγάλα σχήματα να εξαφανίζουν τις "μικρές" δραστηριότητες που πολλοί χαρακτηρίζουν ως αντιπαραγωγικές.
Οι προσπάθειες των Περιφερειών να λειτουργήσουν προς την κατεύθυνση αυτή –καλύπτοντας παλαιότερες αδυναμίες –σίγουρα αναδεικνύουν μία βασική υποστηρικτική δομή. Αν όμως η κατεύθυνση, καθώς και οι παράμετροι διευκολύνσεων δεν δοθούν με κεντρική "εντολή", οι προσπάθειες δεν θα αποδώσουν. Λαμβάνοντας δε υπόψη πως το 2021 θα είναι εξίσου δύσκολο με το 2020 –παρά τις κάπως αισιόδοξες προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος και του Προϋπολογισμού– επί της ουσίας η έμφαση πρέπει να δοθεί σε εξειδικευμένη πολιτική για τις "φθίνουσες" περιοχές.
Για τις περιοχές αυτές, η ανάπτυξη αναδεικνύεται μέσα από τη διάθεση να καινοτομήσουμε τόσο στις προσεγγίσεις και την ανάδειξη λύσεων για τα μεγάλα προβλήματα των "φτωχών Νομών" όπως της Αχαΐας, όσο και να ξεφύγουμε από την εύκολη πεπατημένη ότι ανάπτυξη είναι δρόμοι, τουρισμός και αγροτοδιατροφή. Να καινοτομήσουμε στο πώς υλοποιούμε νέες ιδέες. Να καινοτομήσουμε στο πώς να ξεπερνάμε παθογένειες του παρελθόντος μέσα από υπερβάσεις προσωπικές αλλά και πολιτικές εν γένει. Να καινοτομήσουμε στο πώς αναζητούμε χρηματοδότηση για το επιχειρείν και πώς την χρησιμοποιούμε παραγωγικά.
Σε ιδιαίτερες ορεινές περιοχές, οι πολιτικοί πρέπει να αναζητήσουν λύσεις έξω από την πεπατημένη, καθώς αυτής της μορφής οι προσεγγίσεις δεν αναδεικνύουν τίποτα περισσότερο από συνεχή ανάδειξη των υφισταμένων στρεβλοτήτων. Αντίθετα, θα έπρεπε να αναδεικνύονται οι ιδιαιτερότητες κάθε περιφέρειας γενικώς αλλά και κάθε περιοχής των Νομών ειδικότερα.
Αυτό που δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής όλων όμως, είναι το γεγονός ότι η ουσιαστική "κοινωνική στήριξη" των πολιτών πριν και μετά την πανδημία αποτελεί τη βάση της αναπτυξιακής προσπάθειας της επόμενης ημέρας με αξιακά κριτήρια. Ας μην ξεχνάμε πως χώρες με μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές στρεβλότητες όπως η Ελλάδα, δύσκολα ανακάμπτουν από κρίσεις. Αν δε τα αναμενόμενα κονδύλια από την Ε.Ε. χρησιμοποιηθούν με ευκαιριακή στόχευση, το όποιο θετικό αποτύπωμα θα είναι μόνον βραχυπρόθεσμο.
* Ο κ. Ηρακλής Ρούπας είναι Οικονομολόγος
