Χαμόγελο πότε θλιμμένο ,πότε μυστηριώδες ,ερωτικό, στοργικό, άλλοτε ψεύτικο και άλλοτε αληθινό.
Το χαμόγελο είναι «μεταδοτικό», καθώς σχεδόν αντανακλαστικά προκαλεί την ανταπόδοση από τον δέκτη στο πομπό αποτελώντας τον σημαντικότερο και πιο απλό κώδικα επικοινωνίας χωρίς λόγια..
Το ρήμα χαμογελώ είναι σύνθετο από «χάμω+ γελώ» . Το επίρρημα χάμω αποκτά λειτουργία συναισθηματικής σμίκρυνσης και σημαίνει ελαφρώς ,λίγο, δηλαδή ένα «μικρό γέλιο»
Σύγχρονες απεικονιστικές τεχνικές δείχνουν ότι το χαμόγελο αρχίζει από τη μήτρα αλλά παραμένει αξέχαστο το «πρώτο χαμόγελο» ενός μωρού στην κανονική ζωή του.. Αν και το χαμόγελο εξαρτάται από την κοινωνική αλληλεπίδραση το πρώιμο αυτό χαμόγελο εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και των μεταβάσεων μεταξύ ύπνου και ξυπνήματος ,»βλέπει αγγελάκια» όπως λέγον οι παλιοί.. Θεωρείται ότι είναι γενετικά προγραμματισμένο είναι δώρο από τη φύση που βοηθά τον γονέα να δεθεί συναισθηματικά με το μωρό του.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι χαμόγελου το ειλικρινές, πραγματικό και αυθόρμητο αλλά και το βεβιασμένο, τυπικό υποκριτικό η και ψεύτικο.
Στη διαδικασία της πρώτης κατηγορίας εμπλέκονται 12 διαφορετικοί μύες του προσώπου με κυριότερους τους ζυγωματικούς που προκαλούν το ανασήκωμα των χειλιών στο πλάι, καθώς και οι μύες γύρω από τα μάτια ,η σύσπαση των οποίων δημιουργεί μικροσκοπικές ρυτίδες έκφρασης γύρω από αυτά.
Στη δεύτερη κατηγορία λειτουργούν μονό οι ζυγωματικοί μύες οι όποιοι ελέγχονται από τη θέληση ενώ οι υπόλοιποι που κινητοποιούνται από το συναίσθημα μένουν αδρανείς.
Όπως είπαμε προηγουμένως το χαμόγελο είναι αποτέλεσμα κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Πως αντιδρούμε όταν γινόμαστε δέκτες ενός ειλικρινούς η προσποιητού χαμόγελου?
Ο εγκέφαλος μας μπορεί να ξεχωρίσει πολύ εύκολα ποιο είναι το αληθινό από το ψεύτικο.
Αν είναι αληθινό ο εγκέφαλος συγκρίνοντας τη γεωμετρία του προσώπου του πομπού ενεργοποιεί τις ίδιες περιοχές με αυτόν ενώ σε αντίθετη περίπτωση ενεργοποιούνται άλλες περιοχές.
Το νόημα του χαμόγελου είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις πολιτισμικές νόρμες που υπαγορεύουν τους κανόνες αποδεκτής συμπεριφοράς σε μια κοινωνία.
Το χαμόγελο σαν έκφραση της ψυχοσύνθεσης των ανθρώπων ανά τους αιώνες έχει σχέση με τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν ανά τους αιώνες
Στον μεσαίωνα και στο μεγαλύτερο διάστημα της αναγέννησης θεωρείται«κατακριτέο».Όπως επισημαίνει ο N.Jeeves «στην Ευρώπη τον 17ο αιώνα ήταν διαδεδομένη η άποψη ότι αυτοί που χαμογελούσαν πλατιά ήταν οι φτωχοί ,οι έκφυλοι ,οι μεθυσμένοι και όσοι ήταν στο χώρο της διασκέδασης”
Η «επανάσταση» του χαμόγελου πραγματοποιείται τον 18ο αιώνα κάτω από το πρίσμα του διαφωτισμού αλλά μετά την γαλλική επανάσταση «πολιτικοποιείται» και πάλι . Με την αποκατάσταση της μοναρχίας και τον θρίαμβο του πουριτανισμού η αυστηρότητα επιστρέφει στα πρόσωπα των ανθρώπων.
Αυτή η μαγική καμπύλη έχει υμνηθεί και εκφραστεί ποικιλοτρόπως από όλους τους παραγωγούς της τέχνης
Από «αρχαϊκό μειδίαμα» των κούρων της αρχαϊκής περιόδου ,το αινιγματικό χαμόγελο της Μονα Λίζα , από τα εκστατικά «υστερικά χαμόγελα του Γιουε Μιντζουν, από το θλιμμένο χαμόγελο της ποίησης του Καρυωτάκη, από το γέλιο – πνοή ζωής – στην ερωτική ποίηση του Νερουδα, από το χαμόγελο ελπίδας του Μπελογιάννη στο έργο του Πικάσο ,από τη ποίηση του Ρίτσου ως πράξη αντίστασης και ηθικής ανάτασης για έναν καλύτερο κόσμο.
Το χαμόγελο αποτελεί τον σημαντικότερο και πιο απλό τρόπο έκφρασης χωρίς λόγια . Χαμογελάμε όταν είμαστε χαρούμενοι ,κάποιες φόρες για να γίνουμε συμπαθείς ,κι άλλες φορές για να ανταποκριθούμε στο χαμόγελο των άλλων.
Τελικά νομίζω ότι είναι μια απλή ανθρώπινη πράξη όμορφα πολύπλοκη.
