Από τις πολύπλοκες σχέσεις της διεθνούς πολιτικής σκηνής, βρέθηκε υπεύθυνη για τον πολιτισμό στην πιο κρίσιμη στιγμή του στη χώρα μας. Η Σία Αναγνωστοπούλου όμως ποτέ δεν ήταν μαθημένη στα εύκολα.
Με εφόδια τη μεθοδικότητα και τη νηφαλιότητα με τις οποίες αναλύει τις κινήσεις τής διεθνούς σκακιέρας, την πολυετή πανεπιστημιακή θητεία αλλά και την εμπειρία του πολιτεύεσθαι στην πρώτη γραμμή της κεντρικής πολιτικής σκηνής, η νέα τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία μπαίνει δυναμικά στο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Σε θέση μάχης προκειμένου να αντιμετωπίσει τα τραγικά προβλήματα που βιώνει ο κόσμος του πολιτισμού εξαιτίας της πανδημίας και της κυβερνητικής αδιαλλαξίας, έτοιμη να διαβάσει «τη γραμματική της νέας εποχής που μας προσφέρουν οι άνθρωποι του πολιτισμού».
Με αφορμή τα νέα της καθήκοντα, μοιράζεται τον πρωινό καφέ τής Κυριακής μαζί μας, μιλάει για τα κρίσιμα και τα γοητευτικά του πολιτισμού, την κυβερνητική πολιτική απέναντι στους καλλιτέχνες, τους εργαζόμενούς του και τα μνημεία της χώρας, την Αριστερά στη σχέση της με τον πολιτισμό. «Όταν ασεβούμε απέναντι στους καλλιτέχνες, πυροβολούμε το μέλλον μας» διαπιστώνει και δηλώνει από τώρα παρούσα στις 7 και τις 21 Οκτωβρίου στα δικαστήρια, για τον Παύλο Φύσσα και τον Zακ Κωστόπουλο. «Γιατί η ζωή πρέπει να νικήσει τον φασισμό».
Ξαφνιαστήκατε όταν ο Αλέξης Τσίπρας σας ανέθεσε τον τομέα του Πολιτισμού;
Ήταν έκπληξη, μεγάλη πρόκληση και, βέβαια, τιμή. Τιμή να με εμπιστευτεί ο πρόεδρος και πάνω απ’ όλα τιμή να έχω την ευτυχία να συμπορευτώ με όλον αυτόν τον κόσμο που δίνει μελωδία, εικόνες, χρώμα, σκέψη και ποίηση στη ζωή μας. Δεν είμαι επαγγελματίας του πολιτισμού, αλλά πατάω σε βάσεις που έχει διαμορφώσει μια ολόκληρη αριστερή, προοδευτική συλλογικότητα. Έχω μία σίγουρη αποσκευή που κουβαλάω πάντα σ’ αυτή την Αριστερά, όπου μεγάλωσα και διαπαιδαγωγήθηκα: τον σεβασμό και τη σεμνότητα απέναντι στα «ανθρώπων έργα». Αυτό που μου ανατέθηκε είναι να συνεχίσει ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία ακόμα πιο εντατικά να θέτει τον πολιτισμό στο κέντρο της πολιτικής, εντέλει στο κέντρο της κοινωνίας. Δεν θέλουμε πολιτισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Θέλουμε αριστερή, προοδευτική πολιτιστική πολιτική που καλλιεργεί τη συμμετοχικότητα, τον πολιτισμό ως υπόθεση των πολλών. Εκεί βρίσκεται η καρδιά της καλλιέργειας της συνείδησης του δημοκρατικού πολίτη. Απέναντι στο δεξιό, νεοφιλελεύθερο σύστημα που αντιμετωπίζει τον πολιτισμό ως επίδειξη και διάκριση, με αδιαφορία και κυνισμό για τις ανάγκες των πολλών, για τις υλικές προϋποθέσεις παραγωγής πολιτισμού.
Εξωτερική πολιτική ή πολιτισμός;
Με την εξωτερική πολιτική ασχολούμαι μια ολόκληρη ζωή. Και θα συνεχίσω να το κάνω. Όμως η Αριστερά δεν ασκεί πολιτική με τους «ειδικούς» και τους «άριστους», αλλά με ανθρώπους που «επικοινωνούν» τις αξίες της, είτε στην εξωτερική πολιτική, είτε στον πολιτισμό, παντού. Αυτό που κρίνεται τελικά δεν είναι η προσωπική μου «αριστεία» στα πολιτιστικά θέματα, αλλά οι ετοιμότητές μας ως αριστερών ανθρώπων να «ακούμε» τους ανθρώπους του πολιτισμού και να διευρύνουμε το αξιακό οπλοστάσιο της Αριστεράς.
Μπήκατε αμέσως στα βαθιά νερά του πολιτισμού σε μια κρίσιμη περίοδο για τους ανθρώπους του. Ποιες είναι οι πρώτες διαπιστώσεις και οι πρώτες εντυπώσεις;
Δεν χρειαζόταν να γίνω τομεάρχης για να αντιληφθώ την αδιαφορία και τον κυνισμό αυτής της κυβέρνησης απέναντι στους δημιουργούς, τους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους. Η γκριμάτσα τής υπουργού στο άκουσμα του ονόματος του Σταύρου Ξαρχάκου με σόκαρε βαθιά. Όταν ασεβούμε απέναντι στους καλλιτέχνες, πυροβολούμε το μέλλον μας. Αν λοιπόν μια υπουργός αντιδρά έτσι απέναντι σε έναν Ξαρχάκο, πώς θα αντιληφθεί την αγωνία του «αόρατου κόσμου» που έχει στερηθεί επί τόσους μήνες τα υλικά μέσα για τη δημιουργία αλλά και για την επιβίωση; Πώς θα αντιληφθεί ότι ο πολιτισμός είναι η προϋπόθεση της κοινωνικής συνοχής και όχι το επικοινωνιακό σκηνικό ενός στατικού και ξεθωριασμένου αφηγήματος; Σε τελική ανάλυση, ο τρόπος αντιμετώπισης των πολλών εν μέσω κρίσης αποτελεί δείγμα πολιτισμού.
Η αντιμετώπιση των αρχαιοτήτων του μετρό Θεσσαλονίκης προκαλεί εθνικό σοκ
Το στερεότυπο ότι ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας αποδίδει το εύρος και το βάθος της συνθήκης του πολιτισμού;
Μίλησα για φθαρμένο και στατικό αφήγημα. Εξίσου φθαρμένη είναι κι αυτή η φράση, που απηχεί μια αντίληψη νεοφιλελεύθερης εκμετάλλευσης και ιδεολογικής εργαλειοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Εντέλει, έναν πολιτισμό που διαχειρίζονται οι λίγοι για τους λίγους, μακριά από τη ζωή της κοινωνίας. Ο πολιτισμός είναι πάνω απ’ όλα οι άνθρωποι και είναι συνθήκη ζωής, δημιουργίας, διαρκούς αναζήτησης, ελευθερίας και δημοκρατίας. Ο πολιτισμός είναι το μεγαλύτερο συμβολικό κεφάλαιο της χώρας, η ταυτότητα και το αναγνωρίσιμο πρόσωπό της. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της. Και μέσα από μια τέτοια προσέγγιση μόνο μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο για τη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου, που θα συνδυάζει την κοινωνική συνοχή με τη βιώσιμη ανάπτυξη, τον σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και το ανθρώπινο δυναμικό με τον τουρισμό και την οικολογία.
Πώς αντιμετωπίζει όμως η Δεξιά αυτή τη «βαριά βιομηχανία»; Η αντιμετώπιση των αρχαιοτήτων του μετρό Θεσσαλονίκης προκαλεί εθνικό σοκ, είναι εγκληματική, πολιτιστικά και αναπτυξιακά. Αντιαναπτυξιακός σχεδιασμός είναι να καθυστερεί ανεπίτρεπτα το μετρό της Θεσσαλονίκης και από την πόλη να ξεριζώνεται το ίχνος της Ιστορίας της. Αντιαναπτυξιακός σχεδιασμός είναι να δίνεται δώρο σε έναν υφυπουργό το Καστέλι Χανίων, προσβλητική είναι η αντιμετώπιση της Σαλαμίνας, κι ας τρέχει η κυβέρνηση να φωτογραφηθεί για τα 2.500 χρόνια από τη Ναυμαχία, απειλητική είναι η μετατροπή των μουσείων σε ΝΠΔΔ. Εθνική προσβολή είναι η ταύτιση του εμβληματικότερου μνημείου της χώρας με έναν χορηγό, εθνικά προσβλητική είναι εντέλει η υλική ακύρωση των ανθρώπων του πολιτισμού. Αυτό δεν είναι βαριά βιομηχανία. Αυτό είναι μια «άδεια περικεφαλαία».
Όμως αυτή τη στιγμή οι άνθρωποι του σύγχρονου πολιτισμού δεινοπαθούν.
Μίλησα στην αρχή για αδιαφορία και κυνισμό. Είμαστε στο δεύτερο κύμα της πανδημίας, παραμονές έναρξης της χειμερινής σεζόν, και δεν υπάρχει στοιχειώδης προγραμματισμός για τον τρόπο λειτουργίας των χώρων θεάματος και ακροάματος. Έχουμε ζητήσει την κοινή σύγκλιση των αρμόδιων κοινοβουλευτικών επιτροπών όπου η υπουργός Πολιτισμού, ο υπουργός Υγείας και ένας ειδικός επιστήμονας θα διαβουλευτούν με τους βουλευτές για τα υγειονομικά πρωτόκολλα που πρέπει να ισχύσουν, αντίστοιχα με αυτά που ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Άλλωστε, επικοινώνησα τηλεφωνικά με την υπουργό, ζήτησα με επιστολή και από τους δύο να επισπεύσουν τις διαδικασίες. Αναμένω απάντηση.
Στο μεταξύ, σε αντίθεση με την πλειονότητα των ευρωπαϊκών κρατών, εδώ ο κόσμος του πολιτισμού βρίσκεται σε απόγνωση, αφού τα μέτρα στήριξης είναι ελλιπή, αποσπασματικά, με κριτήρια που αγνοούν την πραγματικότητα των εργασιακών σχέσεων στον χώρο του πολιτισμού. Η φράση ότι οι καλλιτέχνες «κινούνται στη μαύρη αγορά» συμπυκνώνει την αντίληψη όλης της κυβέρνησης για τους εργαζόμενους. Φταίει ο εργαζόμενος και όχι ο εργοδότης, και όχι η κυβέρνηση που υποβάθμισε το ΣΕΠΕ. Αυτός ευθύνεται για τη μαύρη οικονομία, αυτός λοιπόν στο πυρ το εξώτερον. Θεωρώ ότι η κυβέρνηση, με αφορμή την πανδημία, λειτουργεί τελικά παραδειγματικά και για τον κόσμο του πολιτισμού: όσοι είναι δικοί μας θα επιβιώνουν.
Πώς πρέπει να χειρονομεί η Αριστερά στον πολιτισμό στον 21ο αιώνα;
Θα απαντήσω με ένα παράδειγμα. Όταν για πρώτη φορά σε αγγείο της κλασικής Αθήνας απεικονίστηκε ένα δύσμορφο πρόσωπο ανφάς, σπάζοντας την αρμονία και την ομορφιά του προφίλ, αυτό το δύσμορφο πρόσωπο του Διόνυσου ήταν η αποτύπωση της δημοκρατίας στην Αθήνα, στον ανθρώπινο πολιτισμό. Η τέχνη έδωσε πρόσωπο στη δημοκρατία και τη φιλοτέχνησε με όρους διαφορετικότητας, συμπερίληψης, διάρρηξης των ορίων. Για την Αριστερά αυτό είναι πολιτισμός. Σε πολυπολιτισμικές παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες η Αριστερά οφείλει να λειτουργεί ως προωθητική δύναμη της πολιτισμικής δημοκρατίας. Του πολιτισμού που ανοίγει διαρκώς ρωγμές, που λειτουργεί συμπεριληπτικά, που αμβλύνει τις ταξικές ανισότητες, τις φυλετικές, τις έμφυλες, τις ταυτοτικές διακρίσεις και κάθε είδους αποκλεισμούς.
Αν ήσασταν στη θέση της κ. Μενδώνη, τι θα κάνατε;
Δεν θα ήμουνα ποτέ στη θέση της. Το επείγον των καιρών επιβάλλει δραστικές λύσεις. Τα μέτρα στήριξης για τον πολιτισμό που πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία στα προγράμματα «Μένουμε Όρθιοι» Ι και ΙΙ είναι μία από αυτές τις λύσεις. Η άλλη λύση ωστόσο είναι η συστράτευση του κόσμου του πολιτισμού και όλου του αριστερού δημοκρατικού κόσμου απέναντι σε μια κυβέρνηση που στον νεοφιλελεύθερο ορίζοντά της δεν υπάρχουν ούτε άνθρωποι του πολιτισμού, αλλά ούτε ο ίδιος ο πολιτισμός.
Πέρα από το επείγον ωστόσο, για τον πολιτισμό ως αριστεροί οφείλουμε να ανανεώνουμε διαρκώς τα εργαλεία μας για να κατανοήσουμε τη «γραμματική» τής νέας εποχής που μας προσφέρουν οι νέοι και λιγότερο νέοι άνθρωποι του πολιτισμού. Να κάνουμε δηλαδή ό,τι έκανε πάντα η Αριστερά, αλλά στο πλαίσιο νέας θεσμικής στρατηγικής. Πολιτισμικές κοινότητες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, δημιουργική σύζευξη αρχαίας πολιτισμικής κληρονομιάς με τον σύγχρονο πολιτισμό, δημοκρατικό και όχι ολιγαρχικό πολιτισμό.
Στις 7 και στις 21 Οκτωβρίου θα είστε στο Εφετείο και στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο της Αθήνας αντίστοιχα;
Εννοείται! Ό,τι είπα παραπάνω για την Αριστερά και τον πολιτισμό κορυφώνεται σ’ αυτές τις δύο ημερομηνίες. Ένας νέος καλλιτέχνης, ο Παύλος Φύσσας, με την τέχνη του έδωσε μια γερή γροθιά στο αποκρουστικό πρόσωπο της εγκληματικής ναζιστικής οργάνωσης. Το πλήρωσε με τη ζωή του. Κάθε αριστερός προοδευτικός άνθρωπος στέκεται στο πλευρό της Μάγδας Φύσσα, που με τη στάση της έφτιαξε πολιτισμό. Ένας άλλος νέος, ο ακτιβιστής Ζακ Κωστόπουλος, με τη δική του τέχνη, έδωσε κι αυτός γερή γροθιά στο ανοικοκύρευτο πρόσωπο της ακροδεξιάς δυσανεξίας στη διαφορετικότητα. Κι εκεί οφείλουμε να δώσουμε το «παρών» όλοι οι δημοκράτες Έλληνες. Γιατί η ζωή πρέπει να νικήσει τον φασισμό.
Πηγη: avgi.gr
