Σε ένα σημαντικό εργαλείο παροχής ρευστότητας στην αγορά χωρίς να επιβαρυνθεί άλλο το χρέος, αλλά και δημιουργίας του δημοσιονομικού χώρου για πρόσθετες φορολογικές ελαφρύνσεις και μείωση των ασφαλιστικών εισφορών φέτος και το 2021, μπορεί να αναπτυχθεί η πρόταση Μέρκελ-Μακρόν για το Ταμείο Ανάκαμψης, αξίας τουλάχιστον 500 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι πρώτες εκτιμήσεις από στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης κάνουν λόγο για ένα ποσό που μπορεί να ξεπεράσει τα 10 δισ. ευρώ για τη χώρα μας, με το κατώτατο ύψος της αναλογίας να είναι, σε ένα δυσμενές σενάριο, στα 7 δισ. ευρώ.
Το εν λόγω πόσο, εξηγούν οι ίδιες πηγές, προστίθεται στο πακέτο επιδοτήσεων που διαπραγματεύονται τα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του επόμενου Πολυετούς Προϋπολογισμού της Ε.Ε. 2021-2027 (δηλαδή του Προϋπολογισμού από τον οποίο παρέχονται τα κονδύλια του ΕΣΠΑ) και, σύμφωνα με τις διαπραγματεύσεις που σταμάτησαν τον προηγούμενο Φεβρουάριο, έφτανε στο 1 τρισ. ευρώ ανά την Ε.Ε. ή στα 19-20 δισ. ευρώ για την Ελλάδα όλη την περίοδο 2021-2027.
Επίσης, τα εν λόγω κονδύλια προφανώς είναι επιπλέον των πρωτοβουλιών που έχουν ήδη αποφασιστεί. Δηλαδή του προγράμματος “SURE”, των δανείων της ETEπ, του δικαιώματος προσφυγής στον ESM (με την Κύπρο να κάνει ήδη το πρώτο αίτημα και πιθανόν και την Ισπανία να ακολουθεί), αλλά και των δυνατοτήτων ελαστικής χρήσης κονδυλίων του ΕΣΠΑ. Η Ελλάδα, από τα εν λόγω συμφωνημένα εργαλεία, όπως έγραφε το Capital.gr, δρομολογεί ποσό έως 15 δισ. ευρώ για τη στήριξη της οικονομίας.
Δημοσιονομική διέξοδος
Στη διαπραγμάτευση για το νέο Ταμείο Ανάκαμψης υπάρχει και μια δημοσιονομική διάσταση, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πήγες. Εξηγούν ότι επιχειρείται να αποφασιστεί από τώρα −έπειτα από γαλλική πρωτοβουλία− το δικαίωμα διατήρησης της ρήτρας διαφυγής τουλάχιστον και για το 2021. Δηλαδή το δικαίωμα να μην υπάρχουν δημοσιονομικοί κανόνες για όλα τα κράτη-μέλη. Για την Ελλάδα μια τέτοια απόφαση (η οποία, βεβαίως, ακόμη είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων), σε συνδυασμό με ένα σημαντικό ποσό από το Ταμείο Ανάκαμψης, θα διασφαλίσει τις δύο προϋποθέσεις που θέτει η κυβέρνηση και ανέφερε πρόσφατα και ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, για να μπορέσει να προχωρήσει στο πρόγραμμα μείωσης φόρων και ασφαλιστικών εισφορών που έχει εξαγγείλει. Δηλαδή, από τη μία πλευρά, σε αυτό το σενάριο, θα υπάρχει ανάγκη για δημοσιονομική ευελιξία, αλλά από την άλλη θα διασφαλίζονται και τα ταμειακά διαθέσιμα. Σημειώνεται πως ο ΥΠΟΙΚ ανέφερε ότι προτεραιότητα της κυβέρνησης ενδεχομένως να είναι η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, καθώς παρέχει ισχυρή στήριξη σε όλο τον επιχειρηματικό κόσμο στη “νέα οικονομία” που διαμορφώνεται στη μετά κορονοϊό εποχή, ενώ δεν απέκλεισε παράταση των μειώσεων των συντελεστών ΦΠΑ αλλά και την υλοποίηση των υπολοίπων δεσμεύσεων της κυβέρνησης για μείωση του ΕΝΦΙΑ, της φορολογίας στις επιχειρήσεις κ.λπ.
Η κρίσιμη διαπραγμάτευση
Προς το παρόν, όμως −όπως αναφέρουν διαπραγματευτικά στελέχη εντός και εκτός συνόρων−, τίποτα δεν έχει λήξει. Η πρόταση Μέρκελ-Μακρόν, που θεωρείται το καλό σενάριο, ξεκινά από μέτρα στήριξης 1,5 τρισ. ευρώ (μαζί με τον νέο Πολυετή Προϋπολογισμό), όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά πακέτο ανάκαμψης 2 τρισ. ευρώ (επιδοτήσεων κυρίως αλλά και δανείων) πέραν του Προϋπολογισμού.
Δηλαδή ζητά τουλάχιστον 3 τρισ. ευρώ…
Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η μάχη μεταξύ Βορρά και Νότου συνεχίζεται. Τα κράτη του Βορρά, με επίκεντρο τη Σουηδία και τη Δανία, δεν θέλουν να παράσχουν επιδοτήσεις, αλλά δάνεια, κάτι που θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο το χρέος της Ελλάδος.
Το πιο κρίσιμο ίσως σημείο στη διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι − όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές− το πού θα καταλήξει η συζήτηση αναφορικά το πώς θα διανεμηθούν τα τουλάχιστον 500 δισ. ευρώ της εν λόγω πρότασης. Ο γαλλογερμανικός άξονας ζητά να διανεμηθεί το ποσό μέσα από τον νέο Πολυετή Προϋπολογισμό για δημοσιονομικές δαπάνες προς “τους πιο πληττόμενους κλάδους και περιοχές της Ε.Ε.” από την υγειονομική κρίση.
Με άλλα λόγια, δεν είναι σαφές ποια θα είναι η αναλογία διανομής δαπανών σε κλάδους και περιοχές που έχουν δεχτεί καίριο πλήγμα λόγω μεγάλου αριθμού κρουσμάτων/θανάτων ή λόγω μεγάλης μείωσης του ΑΕΠ ή αύξησης ανεργίας (όπως δηλαδή ισχύει στην περίπτωση της Ελλάδας, που έλαβε έγκαιρα μέτρα, με αποτέλεσμα να έχει μικρό υγειονομικό πλήγμα, αλλά τεράστιο οικονομικό).
Σε κάθε περίπτωση, επειδή αναφέρεται ως πρόταση η διανομή μέσω του Πολυετούς Προϋπολογισμού, η “κλείδα” της Ελλάδας είναι τέτοια που δημιουργεί προσδοκίες για ένα ποσό που θα ξεκινά από τα 7-10 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι, αν ο τρόπος διανομής ήταν με βάση το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (όπως στην περίπτωση του δανείου του ESM), τότε το ποσό που θα αναλογούσε στη χώρα θα ήταν πολύ πιο χαμηλό.
Οι διαπραγματεύσεις σε διμερές και πολυμερές επίπεδο μεταξύ Βορρά και Νότου συνεχίζονται όλο και εντονότερα εν όψει των ανακοινώσεων από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί να γίνουν επί εδάφους Ευρωκοινοβουλίου την προσεχή Τετάρτη.
Από τις εν λόγω διαπραγματεύσεις μέχρι την τελική πολιτική απόφαση ο δρόμος αναμένεται να είναι μακρύς. Σε κάθε περίπτωση, στόχος είναι το σχέδιο να ενεργοποιηθεί από το δεύτερο εξάμηνο του 2020, ούτως ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία δανεισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τις αγορές, προκειμένου να διαμείνει τις επιδοτήσεις.
Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένας μόνο από τους άξονες του νέου πακέτου, αφού περιλαμβάνονται κι άλλα εργαλεία, όπως το ταμείο αφερεγγυότητας επιχειρήσεων. Επίσης μένει να ξεκαθαρίσουν για τον τρόπο με τον οποίο να λειτουργήσουν.
