Η παγκόσμια εξάπλωση της πανδημίας του ιού covid 19 απειλεί όλη την ανθρωπότητα και εκτός από το ανυπολόγιστο ανθρώπινο κόστος ταράζει συθέμελα τη διατήρηση του κοινωνικού ιστού.
Στην πατρίδα μας τα έγκαιρα περιοριστικά μέτρα της Κυβέρνησης ευελπιστούμε πως μπορούν να αποδειχτούν σωτήρια και να κρατήσουν όρθια τη χώρα μας σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία. Τα σχολεία, ωστόσο, για μακρύ χρονικό διάστημα παραμένουν και θα παραμείνουν κλειστά, ως αντίδοτο στη διασπορά του ιού στην κοινότητα. Η σχολική πραγματικότητα διαμορφώνεται από ένα πεδίο εντελώς πρωτόγνωρο, εφόσον ο φυσικός χώρος της εκπαίδευσης και αγωγής των μαθητών είναι το σχολείο. Το Υπουργείο Παιδείας προσπαθεί με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση να κρατήσει ζωντανή την επαφή και τον ενδιαφέρον των μαθητών για την εκπαιδευτική διαδικασία και να περιορίσει το κόστος της απώλειας του χαμένου διδακτικού χρόνου.
Ωστόσο, αποτελεί κοινή παραδοχή πως το έργο του σχολείου δεν μπορεί να υποκατασταθεί από κανένα εξ αποστάσεως εγχείρημα. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν εγγενείς αδυναμίες, παθογένειες και παραλείψεις δεκαετιών καθιστούν μια τέτοια πρωτοβουλία δύσκολη στην εφαρμογή της για το σύνολο των μαθητών της πρώτης βαθμίδας της εκπαίδευσης. Από τις πρώτες ημέρες εφαρμογής της παρατηρούνται ποικίλα προβλήματα, όπως: έλλειψη υπολογιστών σε πολλές οικογένειες, μη πρόσβαση στο διαδίκτυο αρκετών μαθητών, έλλειψη υπολογιστών σε αρκετούς εκπαιδευτικούς, χρήση υπολογιστών παλαιότερης τεχνολογίας που δεν υποστηρίζουν σύγχρονα προγράμματα, αδυναμία ενίοτε των σχολείων να στηρίξουν τους εκπαιδευτικούς και να τους παρέχουν υλικό λόγω παλαιών και ξεπερασμένων δυνατοτήτων πολλών εργαστηρίων, υπερφόρτωση του σχολικού δικτύου, αδυναμία σύνδεσης στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες κ.λπ.
Επιπλέον, οι μικροί μαθητές, ιδιαίτερα των πρώτων τάξεων του Δημοτικού σχολείου, δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν σε αυτό το επίπεδο επικοινωνίας και στη χρήση νέων τεχνολογιών χωρίς τη βοήθεια των γονέων τους, εφόσον βέβαια και αυτοί έχουν ορισμένες γνώσεις. Φυσικά, έχουν ξεχαστεί και τα νηπιόπαιδα, εφόσον για αυτά ουδείς λόγος. Τέλος, είναι βέβαιο πως μεγάλη μερίδα των εκπαιδευτικών δε διαθέτει τέτοια εξοικείωση, αφού η επιμόρφωσή τους σε αυτά τα ζητήματα είναι ανύπαρκτη. Ιδιαίτερα, την τελευταία πενταετία δεν έχει υλοποιηθεί κανένα πρόγραμμα επιμόρφωσης εκπαιδευτκών σε κανένα αντικείμενο. Αντίθετα, καταργήθηκαν επιμορφωτικές δομές, όπως τα Π.Ε.Κ., που λειτουργούσαν από το 1991 με τεράστια συνεισφορά στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
Επιπλέον, πέρα από την υλικοτεχνική υποδομή, την επιμόρφωση και τα τεχνικής φύσεως προβλήματα πρέπει να γίνει κατανοητό πως το σχολείο δεν παρέχει μόνο γνώσεις. Δεν περιορίζεται μόνο στη διατήρηση και μεταβίβαση στις νέες γενιές της εμπειρίας και των πολιτιστικών αγαθών των προηγούμενων γενιών ή στην απόκτηση προσόντων για τις μελλοντικές καταστάσεις της ζωής. Το σχολείο συμβάλλει στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, που προάγονται διαμέσου της επικοινωνίας, της συνεργασίας, της αλληλεπίδρασης, του παιχνιδιού, της ομαδικότητας, της κοινής ζωής, της συνύπαρξης και της σχέσης με τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς τους. Στο σχολείο διαμορφώνονται αξίες, στάσεις, συνειδήσεις και αναπτύσσονται δεξιότητες, ικανότητες, δράσεις, συμπεριφορές και νοοτροπίες. Όλα τούτα βρίσκονται σε αναστολή, όσο τα σχολεία είναι κλειστά και δεν υποκαθίστανται με το διαδίκτυο ή άλλον τρόπο.
Αντίθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών με το κλείσιμο των σχολείων προσπαθεί με κάθε πρόσφορο τρόπο (email, Skype, τηλέφωνα κ.λπ.) να βρίσκεται δίπλα στους μαθητές και να τους παρέχει κάθε δυνατή στήριξη. Οι Διευθυντές των σχολείων βρίσκονται νυχθημερόν μπροστά σε έναν υπολογιστή, εφόσον έχουν επωμιστεί μεγάλο βάρος της προσπάθειας, κάτω από αντίξοες συνθήκες, να συντονίσουν τη συνεργασία μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών εξ αποστάσεως, για να διατηρηθεί η επαφή των μαθητών με το σχολείο. Αυτό που εισπράττουμε καθημερινά από τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς είναι πως ο αγώνας τούτη την περίοδο είναι τιτάνιος, αφού η προσπάθεια όλων γίνεται υπό το βομβαρδισμό συνεχώς ηλεκτρονικών μηνυμάτων για ενέργειες, χωρίς εφόδια, με πολύ άγχος και κυριολεκτικά όλο το εικοσιτετράωρο.
Οι περισσότεροι περιμένουν το ηλεκτρονικό σύστημα να αποφορτιστεί αργά τη νύχτα, προκειμένου να επικοινωνήσουν ή να αναρτήσουν εργασίες στις πλατφόρμες για τους μαθητές τους. Άλλοι αφήνουν φωτοτυπίες στο μανάβικο της γειτονιάς για να τις πάρει ο μαθητής, άλλοι στο φαρμακείο και ορισμένοι μαθητές περνούν από την εξώπορτα του σπιτιού του δασκάλου για να πάρουν και να δώσουν τις φωτοτυπίες. Οι εκπαιδευτικοί φαίνεται πως υπερβαίνουν όλα τα εμπόδια και τις διαπιστωμένες αντιξοότητες (τεχνικές, ψυχολογικές κ.λπ.) και με πείσμα προσπαθούν να επιτύχουν το καλύτερο για τους μαθητές τους. Ανακαλύπτουν συνεχώς νέους κώδικες και μορφές επικοινωνίας και πιστοποιούν κάθε μέρα που περνάει πως ο πλούτος της εκπαίδευσης κρύβεται στο έμψυχο δυναμικό της. Ιδιαίτερα, μετά τις αθλιότητες που διατυπώθηκαν από ορισμένους δημοσιογράφους για τους εκπαιδευτικούς, αισθάνομαι πως από το σύνολο του Κλάδου έχει δημιουργηθεί ένα είδος πανστρατιάς για να μείνει άσβεστη η φλόγα της ελπίδας και της αισιοδοξίας. «Η εκπαίδευση δεν είναι το γέμισμα ενός κουβά, αλλά το άναμμα μιας φλόγας», σύμφωνα με τον ιρλανδό νομπελίστα ποιητή William Butler Yeats.
Κάθε ζωντανός οργανισμός έχει καρδιά και ψυχή. Η καρδιά του εκπαιδευτικού συστήματος είναι το αναλυτικό πρόγραμμα και η ψυχή του ο δάσκαλος. Τούτη την εποχή η καρδιά της εκπαίδευσης είναι λαβωμένη, εφόσον αποτελεί κοινή πεποίθηση πως το αναλυτικό πρόγραμμα, λόγω της πρωτόγνωρης και ασυνήθους κοινωνικής συνθήκης που διαμορφώνεται με κλειστά τα σχολεία, έχασε την πυξίδα του. Συνεπώς, απέμεινε μόνο η ψυχή, δηλαδή η προσπάθεια και το φιλότιμο του δασκάλου να στηρίξει τους μαθητές του, το δημόσιο σχολείο και την πατρίδα μας. «Βάστα δάσκαλε» έγραφε επ’ αφορμή αγώνων του Κλάδου των εκπαιδευτικών το 2006 ο καθηγητής Ιστορίας της Εκπαίδευσης Σήφης Μπουζάκης. Σήμερα, είναι πάλι επίκαιρο. Το φιλότιμο και ο ηθικός κώδικας των χιλιάδων εκπαιδευτικών δεν επιτρέπουν εκπτώσεις. Ο τιτάνιος αγώνας για την Παιδεία μας, «το δεύτερο ήλιο για τους ανθρώπους», σύμφωνα με τον Πλάτωνα, συνεχίζεται.
