Τελικά ποιος έχει δίκαιο; Οι αγορές μετοχών, που σε κλίμα άκρατης αισιοδοξίας καταρρίπτουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο; Ή εκείνες των ομολόγων, στις οποίες οι επενδυτές δεν κρύβουν τους φόβους τους στρεφόμενοι μαζικά στα πιο ασφαλή καταφύγια και γυρίζοντας για λίγο την πλάτη στο ρίσκο; Έχει αφήσει πίσω της τα χειρότερα η παγκόσμια οικονομία και οδεύει προς συγχρονισμένη ανάκαμψη, ύστερα από μακρά περίοδο συντονισμένης επιβράδυνσης όπως πιστεύουν οι πρώτοι; Ή εξακολουθεί να βρίσκεται μπροστά μας η απειλή της ύφεσης; Οι εξελίξεις σε πέντε μέτωπα- που έχουν εν πολλοίς να κάνουν με πολιτικές εξελίξεις και διεθνείς σχέσεις- είναι αυτές που θα δώσουν την απάντηση. Πέντε εστίες είναι ενεργές και μένει να φανεί εάν οι φωτιές θα φουντώσουν ή θα σβήσουν.
1. O εμπορικός πόλεμος
Πρέπει να είναι κανείς πολύ τολμηρός για να παίξει στοίχημα για την εξέλιξη των σινο-αμερικανικών διαπραγματεύσεων. Ακόμη και εάν απλώς θέλει να παρακολουθήσει την πορεία των πραγμάτων, απαιτούνται ιαρκής εγρήγορση, αντανακλαστικά και αντοχές στα συνεχή, συχνά αντικρουόμενα, «τιτιβίσματα» του Αμερικανικού προέδρου και τις δηλώσεις των αξιωματούχων του Λευκού Οίκου. Έτσι ενώ για παράδειγμα το απόγευμα της Παρασκευής αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωνε - για πολλοστή φορά- στο Reuters πως «είμαστε πολύ κοντά» στην υπογραφή της λεγόμενης «Πρώτης Φάσης» της συμφωνίας με την Κίνα, το βράδυ της ίδιας ημέρας έτερος αξιωματούχος- για πολλοστή φορά- το διέψευδε. ΗΠΑ και Κίνα εξακολουθούν να έχουν «ουσιαστικές διαφορές» σε «καθοριστικά ζητήματα», εξηγούσε.
Επί σχεδόν 17 μήνες ο εμπορικός πόλεμος έχει καταφέρει ισχυρά πλήγματα όχι μόνο στις δύο κορυφαίες οικονομίες του ΑΕΠ, αλλά συνολικά στο παγκόσμιο ΑΕΠ. Εάν δεν αποκλιμακωθεί η παγκόσμια οικονομία θα κατρακυλά συνεχώς προς την παγίδα της ύφεσης.
2. Οι Βρετανικές εκλογές
Λιγότερο από ένας μήνας απομένει για τις πλέον κρίσιμες ίσως εκλογές των τελευταίων δεκαετιών στη Βρετανία. Δεν θα κρίνουν μόνο τους συσχετισμούς δυνάμεων στο Κοινοβούλιο, την κατεύθυνση της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, αλλά και το μέλλον των σχέσεων της χώρας με την Ε.Ε. Και τούτο γιατί η νέα σύνθεση της Βουλής και το ποιος θα ανέβει στην εξουσία θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το τι θα γίνει με το Brexit.
Οι διαφορές Τόρις και Εργατικών πολλές. Ωστόσο ένα στοιχείο είναι κοινό στο πρόγραμμά τους. Και οι δύο σκοπεύουν να αυξήσουν αισθητά τις δαπάνες. Οι πρώτοι θα το κάνουν μειώνοντας παράλληλα τους φόρους, γεγονός που γεννά στους ειδικούς ανησυχίες για διόγκωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και του χρέους. Οι δεύτεροι θα το κάνουν με υψηλότερους φόρους, αλλά και εθνικοποιήσεις, που γεννούν από την πλευρά τους άλλους φόβους σε οικονομολόγους και αγορές.
Κανένα από τα δύο κόμματα δεν φαίνεται να έχει πείσει προς το παρόν τους επενδυτές. Αλλά δεν ψηφίζουν αυτοί. Ο λόγος είναι στους πολίτες. Και εκείνοι θα πουν πώς θα προχωρήσει στο μέλλον η βρετανική οικονομία και τι αντίκτυπο θα αφήσει στην παγκόσμια σκηνή.
3. Το σκηνικό στην Ισπανία
Τα τελευταία χρόνια είχαμε συνηθίσει την ισπανική οικονομία σε δυναμικές επιδόσεις, που επιβραβεύονταν και από τις αγορές. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η απόδοση του ισπανικού δεκαετούς ομολόγου έφτανε μία ανάσα από το μηδέν. Το γεγονός ότι η άλλη μεγάλη οικονομία του Νότου, η Ιταλία, ήταν μόνιμη πηγή ανησυχίας, βοηθούσε επίσης στη στροφή προς τους ισπανικούς τίτλους από όσους τουλάχιστον επιζητούσαν περισσότερο την ασφάλεια παρά το κέρδος. Το τελευταίο διάστημα μετά τις εκλογές, στις οποίες οι πολίτες έδειξαν πολύ μικρότερο ενδιαφέρον από τις αγορές (το ποσοστό συμμετοχής ήταν απογοητευτικά χαμηλό) το κόστος δανεισμού της χώρας ακολουθεί και πάλι την ανιούσα. Ο κυβερνητικός συνασπισμός Σοσιαλιστών- Ποδέμος έχει γίνει δεκτός με ανησυχία- και αυτή αφορά πρωτίστως το εάν θα είναι βιώσιμος και δευτερευόντως το πρόγραμμα που θα εφαρμόσει. Η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ είναι πάλι στο προσκήνιο.
4. Το made in Germany
Ελάχιστοι θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την ποιότητα και την δύναμη της γερμανικής βιομηχανίας και μηχανολογίας. Η απόφαση της Tesla να εγκαταστήσει στο Βερολίνο το ευρωπαϊκό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων λέει πολλά. Ωστόσο αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι ο μεταποιητικός κλάδος της χώρας βρίσκεται σε πολύμηνη, βαθιά ύφεση, καθώς οι παραγγελίες για αγαθά made in Germany έχουν κάνει βουτιά. Η Γερμανία είναι ίσως το μεγαλύτερο θύμα του εμπορικού πολέμου, παρά το γεγονός ότι δεν εμπλέκεται ευθέως σε αυτόν. Απέφυγε μετά βίας την τεχνική ύφεση, με το ΑΕΠ να αναπτύσσεται οριακά το τρίτο τρίμηνο. Αλλά για πόσο ακόμη; Η υπερβολική εξάρτηση από τις εξαγωγές που επί χρόνια τις χάριζε τα τεράστια εμπορικά πλεονάσματα- πλεονεκτήματα, αναδεικνύεται τώρα στο τρωτό της σημείο.
5. Οι διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ και η κοινωνικο-πολιτική αναταραχή ανά τον πλανήτη
Για πρώτη φορά εδώ και μία δεκαετία η οικονομία της ημιαυτόνομης περιοχής του Χονγκ Κονγκ είναι παγιδευμένη σε βαθιά ύφεση. Δεν είναι αυτό που ανησυχεί όμως. Οι πολύμηνες διαδηλώσεις, που ξέσπασαν με αφορμή το νομοσχέδιο για την έκδοση υπόπτων στην κυρίως Κίνα και εξελίχθηκαν σε μία μαζική διαμαρτυρία κατά της κυβέρνησης και της προσπάθειας για πιο σφιχτό «εναγκαλισμό» στα όρια της ασφυξίας από το Πεκίνο, έχουν βαφτεί με αίμα τα τελευταία 24ωρα. Όλοι περιμένουν να δουν πώς θα απαντήσει το κινεζικό καθεστώς.
Πρόκειται ίσως για την πιο καυτή εστία αυτή τη στιγμή. Αναβρασμός ωστόσο επικρατεί επίσης στη Λατινική Αμερική, αλλά και σε πολλές ακόμη χώρες της Μέσης Ανατολής. Όσο και εάν οι οικονομόλογοι εστιάζουν σε εμπορικά και Brexit δεν θα μπορούν για πολύ ακόμη να αγνοήσουν τις πηγές κοινωνικής έκρηξης σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Ο ΟΟΣΑ στην τελευταία έκθεσή του προσδιορίζει την εντεινόμενη κοινωνική δυσφορία και την αμφισβήτηση των θεσμών ως μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια οικονομία, δέκα χρόνια μετά τη μεγάλη κρίση.