To VAR μπαίνει για τα καλά στη ζωή μας. Με τη διεθνή του ορολογία, ασφαλώς, το Video Assistant Referee γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της ποδοσφαιρικής μας καθημερινότητας, αρχής γενομένης από την πρεμιέρα του πρωταθλήματος της Super League, που θα γίνει το προσεχές Σαββατοκύριακο (24, 25 Αυγούστου).
Σε μια ειδική και «μαραθώνια» εκδήλωση διάρκειας σχεδόν τριών ωρών, η ΕΠΟ και η ΚΕΔ παρουσίασαν στους εκπροσώπους των ΜΜΕ το σύστημα του Video Assistant Referee, το οποίο θα χρησιμοποιείται από την εφετινή σεζόν και στο ελληνικό πρωτάθλημα.
Την αναλυτική παρουσίαση ανέλαβε ο Μιχάλης Κουκουλάκης, πρώην διεθνής ρέφερι και πλέον επικεφαλής διαιτησίας του προγράμματος στην Ελλάδα (VAR refereeing project leader). Σκοπός είναι «... όσα λέμε να φτάσουν στα αυτιά και του τελευταίου φιλάθλου της χώρας», όπως είπε χαρακτηριστικά. Η ενημέρωση του κόσμου έχει πολύ μεγάλη σημασία, καθώς ο στόχος του VAR από την πρώτη στιγμή δεν ήταν να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο διευθύνονται οι αγώνες. Κανείς δεν θέλει, άλλωστε, μια διαιτησία... ηλεκτρονική, που θα μετέτρεπε ένα «ζωντανό» ματς σε παιχνίδι του playstation.
Το σύνθημα αυτού του παγκόσμιου εγχειρήματος που άρχισε την άνοιξη του 2018 και επεκτείνεται ραγδαία σε όλη την υφήλιο ήταν το εξής: «Να σταματήσουν τα πρωτοσέλιδα» σχετικά με τις διαιτητικές αποφάσεις. Δηλαδή να περιοριστούν τα πολύ σοβαρά λάθη, το οποία αλλοιώνουν το αποτέλεσμα του αγώνα και ως εκ τούτου μονοπωλούν την κοινή γνώμη, εις βάρος των ίδιων των πρωταγωνιστών.
ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΤΟΥ VAR:
Το πιο σημαντικό είναι να κατανοήσουν άπαντες ότι το VAR δεν χρησιμοποιείται για κάθε φάση που διαδραματίζεται σε έναν αγώνα, αλλά μόνο σε τέσσερις πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις:
1) Γκολ (αν πρέπει να μετρήσει ή να ακυρωθεί ένα τέρμα)
2) Πέναλτι (αν πρέπει να καταλογιστεί ή αν ορθώς καταλογίστηκε)
3) Απευθείας κόκκινη κάρτα (πότε ένας ποδοσφαιριστής πρέπει να τιμωρηθεί με απευθείας αποβολή)
4) Λανθασμένη ταυτοποίηση (όταν παρατηρείται με κάρτα ο... λάθος ποδοσφαιριστής και όχι εκείνος που έκανε την παράβαση)
Για καμία άλλη απόφαση του διαιτητή δεν ενεργοποιούνται οι εξειδικευμένοι Video Assistant Referees, οι οποίοι παρακολουθούν τον αγώνα από το Κέντρο Επιχειρήσεων, έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, εκτός γηπέδου. Για να γίνει απολύτως κατανοητό, δεν υπάρχει δυνατότητα παρέμβασης του VAR ακόμα κι αν πρόκειται για περίπτωση δεύτερης κίτρινης κάρτας σε ποδοσφαιριστή. Εκεί αποφασίζει ο διαιτητής χωρίς... συμβουλή! Μόνο στην περίπτωση της απευθείας κόκκινης, μπορεί να πάρει τη γνώμη του VAR.
Ο Μ. Κουκουλάκης εξήγησε ότι κατά τη δοκιμαστική περίοδο εφαρμογής του σε μεγάλα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, οι αριθμοί απέδειξαν την αποτελεσματικότητά του: «Η ακρίβεια των διαιτητικών αποφάσεων αυξήθηκε στο 99%. Μειώθηκαν τα φάουλ, οι κίτρινες και οι κόκκινες κάρτες, οι διαμαρτυρίες των παικτών και τα "θέατρα". Αυξήθηκαν τα πέναλτι. Στη δοκιμαστική περίοδο 972 αγώνων αποδείχθηκε ότι υπήρξε μόνο ένα review ανά τρια παιχνίδια. Ο μέσος όρος χρόνου που χρειάστηκε για να επιλυθεί ήταν 55 δευτερόλεπτα».
Το νέο σύστημα θα χρειάζεται τουλάχιστον επτά ανθρώπους που θα μεριμνούν ώστε να παρθούν οι σωστές αποφάσεις. Μέσα στο γήπεδο θα είναι τέσσερις, ο διαιτητής, οι δύο βοηθοί και ο τέταρτος. Στο κέντρο επιχειρήσεων θα είναι ο επικεφαλής VAR, ο βοηθός του (AVAR) και ο διαχειριστής τεχνικής υποστήριξης (operator). Ο άνθρωπος δηλαδή που χειρίζεται το οπτικό υλικό από την παραγωγή του καναλιού, το οποίο καλύπτει τον αγώνα. Με βάση το πρωτόκολλο, ένας operator αντιστοιχεί σε δώδεκα κάμερες. Αν υπάρχουν περισσότερες, τότε θα είναι δύο.
Η χρήση του video γίνεται σε δύο περιπτώσεις:
- Var review: ο διαιτητής ενημερώνεται από το Κέντρο Επιχειρήσεων και αποφασίζει χωρίς να δει ο ίδιος το replay για αντικειμενικές αποφάσεις, όπως το σημείο της παράβασης (πχ μέσα ή έξω από την περιοχή), οφσάιντ, άουτ.
- On field review: όταν ο διαιτητής ζητά να δει ο ίδιος το replay για υποκειμενικές αποφάσεις όπως παθητικό οφσάιντ, πέναλτι, κόκκινη κάρτα. Στις κρίσιμες στιγμές του παιχνιδιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για αντικειμενικές αποφάσεις.
Ο διαιτητής παραμένει ο απόλυτος «άρχοντας» ενός αγώνα, αλλά χάρη στο VAR διατηρεί αρκετά περιθώρια ελιγμών! Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται το φαινόμενο οι βοηθοί να περιμένουν να ολοκληρωθεί μια φάση και στη συνέχεια σηκώνουν τη σημαία για να υποδείξουν οφσάιντ. Αυτό μπορεί να προκαλεί τον εκνευρισμό παικτών και φιλάθλων, όμως είναι κάτι που θα εφαρμοστεί άμεσα και στην Ελλάδα και αποτελεί μέρος του πρωτοκόλλου του VAR. Από τη στιγμή που έχουν τη δυνατότητα να εξετάσουν τη φάση εκ των υστέρων, δεν υπάρχει λόγος να υποδείξουν άμεσα το οφσάιντ, εφόσον υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία. Όταν σημειωθεί το γκολ ή όταν βγει η μπάλα άουτ, ο βοηθός σηκώνει τη σημαία για οφσάιντ, η φάση ελέγχεται στο Κέντρο Επιχειρήσεων και έτσι λαμβάνεται με ασφάλεια η σωστή απόφαση.
Σε γενικές γραμμές πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο επικεφαλής του VAR παρεμβαίνει μόνο όταν υπάρχει προφανές ή ξεκάθαρο λάθος στην αρχική απόφαση του διαιτητή. Μιλάει μαζί του στην ενδοσυνεννόηση, πρωτίστως για να βεβαιωθεί ότι ο διαιτητής έχει επίγνωση της φάσης και όχι να «διορθώσει» τη γνώμη του. Κυρίως, δηλαδή, για να διαπιστώσει αν όλα όσα φαίνονται στο σύστημα του VAR έχουν υποπέσει στην αντίληψή του. Όλα αυτά θα τα δούμε στην πράξη από το Σάββατο και είναι δεδομένο πως στις πρώτες αγωνιστικές θα υπάρξουν αρκετές αντιδράσεις. Ωστόσο, αυτό το νέο εγχείρημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με επιείκεια στα πρώτα του βήματα, με σωστή ενημέρωση των φιλάθλων και νηφαλιότητα από όλους τους εμπλεκόμενους.
Περέιρα: «Η χρήση του VAR σηματοδοτεί μια νέα εποχή»
Η ΕΠΟ και η ΚΕΔ, το μεσημέρι της Τρίτης (20/8), παρουσίασαν το Video Assistant Referee στους εκπροσώπους του Τύπου.
Ο πρόεδρος της ΚΕΔ, Βίτορ Μέλο Περέιρα, τόνισε για τη νέα πραγματικότητά του VAR στο ελληνικό ποδόσφαιρο: «Η χρήση του σηματοδοτεί μια νέα εποχή. Ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα, να μπορούμε να το έχουμε από την αρχή της σεζόν. Είναι κάτι που ήθελαν όλοι οι εμπλεκόμενοι στο ποδόσφαιρο. Ελπίζουμε στο τέλος να είναι όλοι ευχαριστημένοι από αυτή την πρώτη χρονιά».
Παράλληλα, τόνισε ότι πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία, καθώς «... τώρα μαθαίνουμε από τις εμπειρίες άλλων χωρών που το εφαρμόζουν. Οι διαιτητές, οι βοηθοί, όλοι βρίσκονται σε στάδιο εκμάθησης. Χρειάζεται χρόνο όμως, για να εξασκηθούν οι διαιτητές και να το μάθουν όσο το δυνατόν καλύτερα γίνεται. Είμαστε βέβαιοι ότι οι διαιτητές θα είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θα προκύψουν από αυτή τη πολύπλοκη διαδικασία».
Επεσήμανε, ωστόσο, ότι το VAR «... δεν είναι η λύση για τα πάντα. Δεν θα κάνει το ποδόσφαιρο τέλειο, δεν θα αποφύγουμε τις συζητήσεις και τις κριτικές, είναι όμως μια αρχή για αυτές τις ενθουσιώδες συζητήσεις και ελπίζω ότι θα συνεχιστεί να αντιμετωπίζεται με τον τρόπο αυτό».
Ήδη είναι έτοιμοι 16 διαιτητές και 25 πιστοποιημένοι ελεγκτές VAR για τις πρώτες δύο αγωνιστικές της Super League. Έχουν γίνει συναντήσεις με όλες τις ομάδες, ενώ στον προγραμματισμό εντάχθηκαν ειδικά σεμινάρια σε 6 διαφορετικές πόλεις, τα οποία θα αφορούν οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο.
