Βρισκόμαστε σε μία φάση αναδιαμόρφωσης των παραγόντων ισορροπίας, τόσο ως προς την επιτοκιακή πολιτική της ΕΚΤ, όσο και του τραπεζικού συστήματος. Η εκ νέου προώθηση ενός προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης από τον Μ. Ντράγκι αναδεικνύει ως επιτακτική ανάγκη την οριστική λύση του προβλήματος των "κόκκινων δανείων". Η απώλεια άλλης μίας ευκαιρίας παροχής ρευστότητας προς το εγχώριο τραπεζικό σύστημα θα επηρεάσει αρνητικά την προοπτική ανάπτυξης της οικονομίας. Κατά συνέπεια το ζητούμενο είναι η ταχεία προώθηση τόσο του προγράμματός του ΤΧΣ, όσο και της ΤτΕ με στόχο οι ενδεχόμενες αναβαθμίσεις των ελληνικών τραπεζών να τις οδηγήσει στην κατηγορία επιλεξιμότητας ως προς το νέο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Στην όλη προσπάθεια ανάταξης της χρηματοδοτικής ικανότητας των τραπεζών θα πρέπει να επισημάνω το γεγονός πως παρά την πιθανότητα άμεσης και αποτελεσματικής επίλυσης του προβλήματος των κόκκινων δανείων, η επαναφορά στην κανονικότητα θα απαιτήσει ίσως σημαντικό χρόνο για τραπεζικά σχήματα σύνθετης λειτουργίας αλλά και υπό καθεστώς παρακολούθησης. Για τον χρόνο αυτό πρέπει να βρεθεί υποκατάστατο με τη μορφή μικρότερων και πιο ευέλικτων χρηματοδοτικών σχημάτων με δεδομένη τη δυναμική προσέγγιση χρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Μία τέτοια προσέγγιση φαίνεται πως ήταν στο πρόγραμμα κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όμως απέτυχε όπως τόσες άλλες εξαγγελίες.
Όταν πριν χρόνια ο κύριος Δραγασάκης έκανε αναφορά στην ανάγκη ενός "παράλληλου" τραπεζικού συστήματος, θεωρώ εξαιρετικά απίθανο να υποδείκνυε την αναγκαιότητα για τη διαμόρφωση ενός πραγματικά παράλληλου υποστηρικτικού χρηματοδοτικού μηχανισμού στήριξης της εγχώριας επιχειρηματικότητας. Στα πλαίσια πάντα της εμφανούς αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος να εκπληρώσει από την αρχή της κρίσης τον πραγματικό του ρόλο.
Έκτοτε, αυτό που προτάθηκε πριν από χρόνια για τους λάθος λόγους αρχίζει να αποτελεί λύση ουσίας σε πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες. Λύσεις βέβαια για όσους αντιλαμβάνονται τις πραγματικές χρηματοδοτικές ανάγκες, αλλά και πως λειτουργεί το τραπεζικό σύστημα. Η ανάδειξη μη παραδοσιακών χρηματοδοτικών φορέων ως εναλλακτική χρηματοδοτική πηγή κερδίζει έδαφος καθώς σε κάθε χώρα αναπτύσσεται με διαφορετική λειτουργική μορφή, με ενιαία όμως στόχευση: Χρηματοδότηση εταιριών μεγαλύτερου ρίσκου από εκείνο που μπορούν να αναλάβουν σήμερα οι τράπεζες. Την τελευταία δεκαετία δε οι χρηματοδοτήσεις από τέτοια funds αυξήθηκαν κατά 500 δισ. δολάρια περίπου.
Οι προσπάθειες αναμόρφωσης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος μετά την κρίση προχωρούν με βήμα βραδύ. Αυταπόδεικτο κατά συνέπεια το γεγονός ότι το ευρωπαϊκό σύστημα δεν έχει ούτε τη δυναμική ούτε την ευελιξία που επιδεικνύουν οι αμερικανικές τράπεζες. Η διαχείριση της κρίσης το 2007 απέδειξε ακριβώς αυτό το γεγονός. Το ερώτημα όμως παραμένει ως προς τον λόγο που για ένα θέμα που επί της ουσίας απαιτεί συγκεκριμένες ενέργειες και πολιτική έχει δαπανηθεί τόσος χρόνος χωρίς αποτέλεσμα.
Διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος από κάθε χώρα. Διαφορετική πολιτική επίλυσης των προβλημάτων και στο βάθος οι προσπάθειες ενός δυσκίνητου γερμανικού τραπεζικού μηχανισμού να επιβάλει τη δική του φιλοσοφία εν όψει της αποχώρησης της Μ. Βρετανίας. Η μόνη σταθερά ενός ασταθούς ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος παραμένει η ΕΚΤ παρά το γεγονός ότι γίνονται προσπάθειες ισχυροποίησης των τραπεζών. Το ζητούμενο βέβαια παραμένει η πλήρης ενοποίηση και εναρμόνιση στη βάση ενιαίων κανόνων και λειτουργιών ανάληψης ρίσκου.
Στο εγχώριο μέτωπο βέβαια δέκα χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης ακόμα δεν έχουν συμφωνηθεί οι ενέργειες από πλευράς τραπεζών για την οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος των κόκκινων δανείων. Υπάρχει αδυναμία χρηματοδότησης της όποιας αναπτυξιακής δυναμικής μπορεί να εμφανισθεί υπό τις παρούσες συνθήκες της εγχώριας οικονομικής πολιτικής. Περαιτέρω αδυναμία βέβαια υπάρχει στην αντίληψη ότι αναδεικνύονται εδώ και χρόνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο εναλλακτικά χρηματοδοτικά σχήματα με ιδιαίτερη δυναμική και τις αναγκαίες ευελιξίες προκειμένου για την στήριξη στοχευμένης επιχειρηματικότητας.
Ειδική έμφαση δίνεται σε ειδικού τύπου συνεταιριστικές τράπεζες καθώς και περιφερειακά εναλλακτικά χρηματοδοτικά σχήματα. Δυστυχώς, οι εγχώριες συνεταιριστικές τράπεζες στην πλειοψηφία τους αποδεικνύονται ανεπαρκείς. Με προβληματική και αδύναμη κεφαλαιακή βάση είτε έκλεισαν, είτε αδυνατούν να εκπληρώσουν τον ρόλο τους ακόμα και για χρηματοδότηση των ίδιων των συνεταιριστών. Σε τέτοιο βαθμό που κάθε πρόταση για δημιουργία νέων χρηματοδοτικών δομών – δημοτικών ή Περιφερειακών – να γίνεται δεκτή με σκεπτικισμό. Το ζητούμενο δεν πρέπει να είναι η ίδρυση μίας αναπτυξιακής τράπεζας αλλά ενός δικτύου πολλών μικρότερων περιφερειακών φορέων. Λείπει όμως η γνώση ή η βούληση από εκείνους από τους οποίους θα έπρεπε να πηγάζει η πολιτική βούληση για την προώθηση δημοτικών και περιφερειακών χρηματοδοτικών σχημάτων που να στηρίξουν άμεσα την επιχειρηματικότητα.
Ως εναλλακτική και καινοτόμο προσέγγιση, οι νέοι εκλεγμένοι περιφερειάρχες έχουν ίσως την μοναδική ευκαιρία να επιδιώξουν μία αυτόνομη πορεία στον τομέα των χρηματοδοτικών σχημάτων. Η δημιουργία ενός περιφερειακού χρηματοδοτικού φορέα με την υποστήριξη ευρωπαϊκών κονδυλίων και συνεργασία - όπου αυτό είναι εφικτό - των δήμων, είναι δυνατόν να αποτελέσει την μοναδική ίσως λύση στην άμεση χρηματοδότηση της υγιούς περιφερειακής επιχειρηματικότητας. Μικρά σχήματα που γνωρίζουν το επιχειρείν της περιοχής θα είναι δυνατόν σε πρώτη φάση να εκδίδουν βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις υπό μορφή ομολογιακών δανείων μέχρι το σχήμα αυτό να μετεξελιχθεί σε χρηματοδοτικό φορέα με όλες τις αναγκαίες προεκτάσεις.
Το πρόβλημα που υφίστατο – ίσως ακόμα να υφίσταται – είναι το γεγονός πως η πλειοψηφία των περιφερειακών συμβουλίων αποτελείτο από εκλεγμένους χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις. Την ίδια στιγμή που οι περιφέρειες στην Ευρώπη αναπτύσσονται με χρήση νέων και πιθανώς πολύπλοκων χρηματοδοτικών εργαλείων. Η λύση της θεσμοθέτησης ειδικού αναπτυξιακού περιφερειακού συμβουλίου ως συμβουλευτικού οργάνου θα μπορούσε να αποτελεί την αναγκαία ενδιάμεση λύση παράκαμψης της πιθανής γνωστικής αδυναμίας των μελών των περιφερειακών συμβουλίων.
