Η Φανί Αρντάν στην Ελλάδα -Σκηνοθετεί τη «Λαίδη Μάκβεθ» στη Λυρική

Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει μια από τις διασημότερες όπερες του 20ού αιώνα, τη Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ του Ντμίτρι Σοστακόβιτς σε σκηνοθεσία από την Φανί Αρντάν.

Η παράσταση θα παρουσιαστεί στις 12, 15, 17, 19 και 22 Μαΐου 2019 στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε μια νέα ιδιαίτερα φιλόδοξη παραγωγή σε σκηνοθεσία της Φανί Αρντάν η οποία σκηνοθετεί όπερα για πρώτη φορά και μουσική διεύθυνση Βασίλη Χριστόπουλου. 

Η Λαίδη που ερωτεύτηκε τον εργάτη στα χωράφια της και σκότωσε για αυτόν 

Βασισμένη σε νουβέλα του Νικολάι Λεσκόφ, η Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ ασχολείται με τη θέση της γυναίκας στην επαρχιακή προεπαναστατική Ρωσία. 
Ταυτόχρονα, ο Σοστακόβιτς σατιρίζει με μεγάλη οξυδέρκεια θεσμούς της ίδιας εποχής, όπως η εκκλησία και η τσαρική αστυνομία. Η υπόθεση αφορά την Κατερίνα Ισμαήλοβα, σύζυγο ευκατάστατου εμπόρου, η οποία νιώθει παραμελημένη και εγκλωβισμένη στον γάμο της. 
Ερωτεύεται έναν από τους εργάτες του αγροκτήματός της και για χάρη του φτάνει ως τον φόνο του πεθερού και του συζύγου της. Η Κατερίνα παντρεύεται τον αγαπημένο της, όμως οι φόνοι αποκαλύπτονται και το ζευγάρι συλλαμβάνεται. Στον δρόμο για τη Σιβηρία η Κατερίνα αρπάζεται με μια νέα υποψήφια ερωμένη του συζύγου της και μαζί της παρασύρεται από τα παγωμένα νερά του ποταμού.

Η Φανί Αρντάν επιχειρεί στη Λυρική μία αιχμηρή σκηνοθεσία 

Για το αριστούργημα του Σοστακόβιτς, η ΕΛΣ έχει αναθέσει τη σκηνοθεσία στη μοναδική Φανί Αρντάν, μια σπουδαία μορφή του γαλλικού σινεμά και του θεάτρου. Η Αρντάν, η σταρ των εξήντα ταινιών, των τριάντα θεατρικών, η μούσα του Τρυφώ, η πρωταγωνίστρια του Τζεφιρέλλι και του Πολάνσκι, η μοναδική «γυναίκα της διπλανής πόρτας» με τον Ντεπαρτιέ, σκηνοθετεί για πρώτη φορά όπερα και μάλιστα στην Ελλάδα με την Εθνική Λυρική Σκηνή, μετά τις δύο σκηνοθεσίες μουσικού θεάτρου που έχει υπογράψει στο Θέατρο του Σατλέ στο Παρίσι (τη Βερονίκη του Μεσσαζέ το 2008 και το Passion του Ζόντχαϊμ το 2016). 

Η Φανί Αρντάν σκηνοθετεί για πρώτη φορά όπερα και μάλιστα στην Ελλάδα με την Εθνική Λυρική Σκηνή, μετά τις δύο σκηνοθεσίες μουσικού θεάτρου που έχει υπογράψει στο Παρίσι

Η Φανί Αρντάν, η οποία υπογράφει μια τολμηρή, αιχμηρή σκηνοθεσία, φωτίζοντας ζητήματα όπως η ατομική ελευθερία, η τόλμη, τα πυρακτωμένα όρια, σημειώνει: «Η Λαίδη Μάκβεθ μάς προτάσσει έναν καθρέφτη. Και κοιταζόμαστε. Η Λαίδη Μάκβεθ είναι το άγριο είδωλό μας, ατίθασο και ελεύθερο. 
Πώς ζει το κομμάτι του εαυτού μας που αντιστέκεται στους νόμους, μέσα σε μια κοινωνία συμβατική και ομοιόμορφη; Το να αγαπάς τους εγκληματίες είναι ένα ρίσκο. Κι εγώ το παίρνω. Αγαπώ την Κατερίνα Ισμαήλοβα. Δεν είναι μόνο ένας χαρακτήρας του Λεσκόφ, σε μια όπερα του Σοστακόβιτς, αλλά είναι επίσης και ένα πρόσωπο πάντοτε παρόν, ακόμα και στη δική μας εποχή, και, όντας προσεκτικοί, μπορούμε να το συναντήσουμε. Αγαπώ αυτούς που δεν φοβούνται την ετυμηγορία, τις κυρώσεις της κοινωνίας, τα κόμματα, τις ομάδες, τη συλλογική σκέψη».

Η αντιφατική και σκανδαλώδης ηρωίδα

«Τους κοιτάζω που ζουν σε ένα τεντωμένο σύρμα, εύθραυστο ίσως, αλλά δονούμενο και πυρακτωμένο» αναφέρει η Φανί Αρνταν. «Τρέμω τη στιγμή που θα πέσουν. Καταλαβαίνω ότι προτιμούν να πεθάνουν από το να καταστρέψουν το όνειρό τους. Δέχομαι ότι αποτελούν κίνδυνο για την κοινωνία των εμπόρων και των κερδών. Θαυμάζω το κόστος που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για να μείνουν ελεύθεροι και να ακολουθήσουν το πάθος τους. Το να λογοδοτούν αποτελεί μέρος του δικού τους κανόνα του παιχνιδιού. Χαίρομαι που έχουν διατρέξει τη ζωή τους σαν αστέρια σε ένα ηλιακό σύστημα με μαύρο ήλιο». 

«Λατρεύω την ιστορία της Κατερίνας, της Λαίδης Μάκβεθ από την επαρχία του Μτσενσκ. Για μένα είναι σαν μια εικόνα. Την πήρα σαν ένα δώρο που θα ήθελα να σας προσφέρω. Είπα στον εαυτό μου: Δεν έχει σημασία η εποχή, η πολιτική. Δεν έχουν σημασία οι περιστάσεις, το πλαίσιο. Δεν έχουν σημασία οι νόμοι. Θα υπάρχουν πάντοτε αυτοί που υπακούουν και εκείνοι που διατάζουν, αυτός που ακολουθεί και εκείνος που οδηγεί, αυτός που μπαίνει στη σειρά και εκείνος που την αφήνει έτσι, μια μέρα ή μιαν άλλη, μετά από πολύν καιρό αναμονής της αληθινής και βίαιης χαράς, γιατί το κάλεσμα της ζωής είναι ισχυρότερο από οτιδήποτε άλλο. Κι έτσι, κρατώ τη Λαίδη Μάκβεθ στην περιοχή του Μτσενσκ, στην επαρχία της, στην αυτοκρατορία των τσάρων, στο περιβάλλον της, αυτό των εμπόρων» αναφέρει η Φανί Αρνταν. 

«Κρατώ τη Λαίδη Μάκβεθ στην περιοχή του Μτσενσκ, στην επαρχία της, στην αυτοκρατορία των τσάρων, στο περιβάλλον της, αυτό των εμπόρων» αναφέρει για τη σκηνοθεσία της η Φανί Αρνταν

«Η μουσική του Σοστακόβιτς, με ακόμη περισσότερο πλούτο και πιο έντονη αντίθεση από το ίδιο το κείμενο, μας εξιστορεί την περιπλοκότητα της Κατερίνας και των αντιπάλων της, το πώς η μελαγχολία της νικήθηκε από τον θυμό, τη βλασφημία και την πράξη χωρίς επιστροφή, το πώς αυτή η αντιφατική και σκανδαλώδης ηρωίδα μάς κάνει να θέλουμε να ζήσουμε, ακόμα και ως επί το πλείστον με κίνδυνο. Και αφού οι ελληνικές ακτές με καλωσόρισαν, είθε και οι θεοί του Ολύμπου, αν καταδεχτούν να με κοιτάξουν, να με καθοδηγήσουν και να με προστατέψουν». 

Κοστούμια από τη βραβευμένη με Οσκαρ Μιλένα Κανονέρο

Στοχεύοντας σε ένα υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικό αποτέλεσμα διεθνούς ακτινοβολίας, η Φανί Αρντάν συστήνει στο ελληνικό κοινό μια σπουδαία δημιουργική ομάδα, τον Τομπίας Χόαϊζελ στα σκηνικά, τη Μιλένα Κανονέρο και την Πέτρα Ράινχαρτ στα κοστούμια, τον Λούκα Μπιγκάτσι στους φωτισμούς και την κολεκτίβα (ΛΑ)ΟΡΝΤ στην κινησιολογία. 
Τα σκηνικά υπογράφει ο βραβευμένος Γερμανός σκηνογράφος Τομπίας Χοάιζελ. 
Τα κοστούμια συνυπογράφουν δύο σπουδαίες ενδυματολόγοι: η πολλάκις βραβευμένη με Όσκαρ Μιλένα Κανονέρο και η Πέτρα Ράινχαρτ, γνωστή για τις συνεργασίες της με τον Ρόμπερτ Κάρσεν. 

Η διάσημη ενδυματολόγος Μιλένα Κανονέρο έχει κερδίσει τέσσερα Όσκαρ για τα κοστούμια των ταινιών Μπάρι Λίντον του Στάνλεϋ Κιούμπρικ, Δρόμοι της φωτιάς του Χιου Χάντσον, Μαρία Αντουανέτα της Σοφίας Κόπολα και Ξενοδοχείο Grand Budapest του Γουές Άντερσον και έχει υπογράψει κοστούμια για διάσημες ταινίες (μεταξύ άλλων, Κουρδιστό πορτοκάλι, 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος, Εξπρές του μεσονυχτίου, Πέρα από την Αφρική κ.ά. Παράλληλα με τον κινηματογράφο, όπου θεωρείται ιδιαιτέρως περιζήτητη και εξαιρετικά επιλεκτική σε συνεργασίες (αυτή την εποχή βρίσκεται στα γυρίσματα της νέας ταινίας του Γουές Άντερσον), έχει υπογράψει συγκλονιστικά κοστούμια και για σπουδαίες παραγωγές όπερας σε κορυφαία λυρικά θέατρα και φεστιβάλ, όπως Μετροπόλιταν Όπερα, Όπερα των Παρισίων, Σκάλα του Μιλάνου, Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, Κρατική Όπερα Βιέννης κ.α. 

Οι συνεργάτες που επέλεξε η Φανί Αρνταν 

Η Πέτρα Ράινχαρτ είναι Γερμανίδα ενδυματολόγος του θεάτρου και της όπερας. Βασική της επιθυμία είναι να μεταφέρει την αφήγηση του έργου μέσα από τα κοστούμια, αλλά και να συμπορεύεται με την επιθυμία του σκηνοθέτη και του δημιουργικού τιμ και να δίνει φωνή σε όλους όσους φορούν τα κοστούμια της: φωνή για να μιλήσουν στους άλλους ρόλους, αλλά και κυρίως στον θεατή.

Μετά την πορεία της στη Γερμανία, η Ράινχαρτ έχει παρουσιάσει δουλειές της σε όλη την Ευρώπη, αλλά και την Κίνα. Τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται πολύ στενά με τον σπουδαίο σκηνοθέτη της όπερας Ρόμπερτ Κάρσεν σε λυρικά θέατρα, όπως η Όπερα της Λωζάννης, η Σκάλα του Μιλάνου, η Οπερά Κομίκ του Παρισιού, η Κόμισε Όπερ του Βερολίνου, το Φεστιβάλ του Μπάντεν Μπάντεν κ.ά. 

Η Φανί Αρντάν τη Δευτέρα στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Νιάρχος -Με ελεύθερη είσοδο

Για την κινησιολογία της παραγωγής η Αρντάν επέλεξε την κολεκτίβα των Γάλλων καλλιτεχνών (ΛΑ)ΟΡΝΤ (Μαρίν Μπρυττί, Ζονατάν Ντεμπρουέρ, Αρτύρ Αρέλ). Οι (ΛΑ)ΟΡΝΤ δημιουργήθηκαν το 2014 στο Παρίσι και έγιναν γνωστοί για τις χορογραφίες που έκαναν με κοινότητες μη επαγγελματιών μέσω του διαδικτύου. Συνεργάζονται με ανθρώπους στις παρυφές της κυρίαρχης κουλτούρας, χωρίς να τους ενδιαφέρουν οι ιεραρχίες, όπως με άτομα άνω των 65, τυφλούς, εφήβους κ.ά. Σύμφωνα με το περιοδικό Le Nouvel Observateur, οι (ΛΑ)ΟΡΝΤ κινούνται στον ζωτικό χώρο ανάμεσα στον χορό, τα εικαστικά και την περφόρμανς και εμπνέονται από τα θεάματα, τις ταινίες και τα βιβλία. 

Τους φωτισμούς της παραγωγής υπογράφει ο διεθνώς αναγνωρισμένος και πολυβραβευμένος Ιταλός διευθυντής φωτογραφίας Λούκα Μπιγκάτσι, γνωστός από τις πολυβραβευμένες ταινίες του Πάολο Σορρεντίνο, αλλά και από τη συνεργασία του με τον Άμπας Κιαροστάμι. 

Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ / Όπερα του Ντμίτρι Σοστακόβιτς 
Κύκλος 20ός αιώνας 12, 15, 17, 19, 22 Μαΐου 2019 
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακές: 18.30) 
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής 
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος 
Μουσική διεύθυνση Βασίλης Χριστόπουλος / Σκηνοθεσία Φανί Αρντάν

iefimerida