Ο κλάδος των κατασκευών ανέκαθεν αποτελούσε έναν από τους κινητήριους μοχλούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Ο κλάδος επηρεάστηκε σημαντικά από την ύφεση, καθώς η μείωση των εισοδημάτων, η αύξηση της φορολογίας και η γενικευμένη αβεβαιότητα οδήγησαν σε δραματική πτώση των επενδύσεων και της κατασκευαστικής δραστηριότητας.
Στις κατασκευές απασχολούνταν το 2016 σχεδόν 200χιλ. άτομα και στους υπόλοιπους συνδεδεμένους κλάδους άλλα 134 χιλ. άτομα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2008 η απασχόληση στον ευρύτερο κλάδο κατασκευών έφτανε τις 580 χιλ. άτομα. Μετά τη σημαντική μείωση της απασχόλησης, ο ευρύτερος κατασκευαστικός κλάδος συγκέντρωσε το 2016 το 8,2% της συνολικής απασχόλησης στην ελληνική οικονομία, έναντι 11,9% το 2008.
Η συρρίκνωση των επενδύσεων σε κατοικίες στην Ελλάδα συνδέεται στενά με την κατακόρυφη πτώση της εσωτερικής ζήτησης και του διαθέσιμου εισοδήματος.
Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και οι πιστωτικοί περιορισμοί των νοικοκυριών συνέβαλαν στη δραστική υποχώρηση της πρόθεσης των νοικοκυριών για την αγορά νέας ή την επισκευή της υφιστάμενης κατοικίας τους.
Τα προβλήματα στην αγορά ακινήτων μεταδίδονται και στο τραπεζικό σύστημα, καθώς η αδυναμία αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων λόγω μείωσης των εισοδημάτων, σε συνδυασμό με την πτώση των τιμών των ακινήτων και τον περιορισμό της περιουσίας των νοικοκυριών έχουν συσσωρεύσει ένα μεγάλο αριθμό «κόκκινων» δανείων, δηλαδή τραπεζικά δάνεια τα οποία δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το 43,3% των στεγαστικών δανείων, δηλαδή περίπου €27,7 δισ. αποτελούν μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα.
Οι κατασκευές είναι ένας στρατηγικός τομέας της ελληνικής οικονομίας. Η ικανότητα και η αποδοτικότητα του τομέα επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις δυνατότητες βελτίωσης της παραγωγικότητας της οικονομίας και της ποιότητας ζωής των πολιτών, μέσω της υλοποίησης των επενδύσεων σε έργα υποδομής, κατοικίες και άλλα κτήρια.
Ο ΕΝΦΙΑ επιτάχυνε την ύφεση της ελληνικής οικονομίας, μειώνοντας την καταναλωτική δαπάνη και τις επενδύσεις σε κατοικίες.
Σύμφωνα με τον Christelis (2015), η επιβολή του ΕΝΦΙΑ απέτυχε να φέρει τα προσδοκώμενα φορολογικά έσοδα, καθώς σε αυτά δεν συνυπολογίζονται οι απώλειες φορολογικών εσόδων που προκύπτουν από τη μείωση α) του διαθέσιμου εισοδήματος, β) της αξίας της ακίνητης περιουσίας και της κατανάλωσης που συνδέεται με αυτή και γ) των επενδύσεων σε κατοικίες λόγω αυξημένου κινδύνου και μείωσης των τιμών τους σε σχέση με το κόστος κατασκευής. Περαιτέρω, οι επιπτώσεις αυτές οδηγούν σε πτώση του ΑΕΠ κατά 6-9 δισ. ετησίως, η οποία μεταφράζεται σε απώλειες 70.000-100.000 θέσεων εργασίας.
Οι αδυναμίες του συστήματος φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα μπορεί να περιοριστούν σε μεγάλο βαθμό αν γίνει αντιληπτό ότι η υπερβολική φορολόγηση αλλά και η τρέχουσα δομή της φορολογίας των ακινήτων έχουν ισχυρή αρνητική επίδραση στην αγορά ακινήτων, στην ιδιωτική κατασκευαστική δραστηριότητα και, ευρύτερα, στην ελληνική οικονομία.
Οι στρεβλώσεις στις αγορές νέων και παλαιών κατοικιών που δημιουργεί η εφαρμογή ΦΠΑ με συντελεστή 24%, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη αναμόρφωσης της φορολογίας ακινήτων στην Ελλάδα: α) με κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου και β) με μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στις νέες οικοδομές από 24% σε 13%.
Αν δε, ο φόρος ακινήτων επιβάλλεται σε τοπικό επίπεδο, μπορεί να θεωρηθεί ως αντάλλαγμα για τις παρεχόμενες τοπικές δημόσιες υπηρεσίες, ικανοποιώντας τη φορολογική αρχή της ανταποδοτικότητας.
Ωστόσο, για την αποκατάσταση της οικονομικής δικαιοσύνης και τη βελτίωση της οικονομικής αποτελεσματικότητας απαιτείται η εξάλειψη και των υπόλοιπων αδυναμιών της φορολογίας ακινήτων στην χώρα, με παρεμβάσεις όπως η ανάπτυξη ενός συστήματος αποτίμησης ακινήτων που θα ανταποκρίνεται στις εξελίξεις στις αγορές ακινήτων, η μείωση του ύψους του κύριου φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων και η μέριμνα για μετριασμό του φορολογικού βάρους όταν δεν υπάρχει αντίστοιχη φοροδοτική ικανότητα.
