Η απασχόληση στη μέση εξαγωγική επιχείρηση κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης μειώθηκε σημαντικά, από ένα μέσο όρο 92 εργαζομένων το 2008 σε 65 το 2014, δηλαδή κατά 30% περίπου.
Παρατηρήθηκε ότι όσο υψηλότερη είναι η σχετική αμοιβή της ειδικευόμενης προς την ανειδίκευτη εργασία, τόσο μεγαλύτερες εξαγωγές εμφανίζουν οι επιχειρήσεις και τόσο μεγαλύτερος είναι και ο αριθμός των προϊόντων που εξάγουν και ο αριθμός των εξαγωγικών τους προορισμών. Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις απασχολούν περισσότερους εργαζομένους με υψηλότερη ειδίκευση σε σχέση με τους αντίστοιχους εργαζομένους σε μη εξαγωγικές επιχειρήσεις. Η επίδραση της εσωτερικής υποτίμησης και της μείωσης του εργατικού κόστους, που έγινε κυρίως για λόγους δημοσιονομικής προσαρμογής, φαίνεται ότι από μόνη της δεν είχε θετικά αποτελέσματα στη βελτίωση της εξωστρέφειας της οικονομίας μας. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, οι οποίες θεωρητικά θα μπορούσαν να αυξηθούν σημαντικά λόγω της μείωσης του κόστους εργασίας, αντιπροσώπευαν μόλις το 12% του ΑΕΠ το 2010. Το αντίστοιχο μέγεθος για την Πορτογαλία ήταν στο 25% του ΑΕΠ.
Το πλεονέκτημα κόστους που απέκτησαν οι ελληνικές επιχειρήσεις λόγω μείωσης του κόστους της εργασίας, εξουδετερώθηκε σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση του κόστους των λοιπών παραγωγικών συντελεστών, όπως του κόστους της ενέργειας, λόγω της αύξησης των σχετικών φόρων. Τα κόστη αυτά είναι πολύ κρίσιμα στοιχεία ανταγωνιστικότητας γιατί συμμετέχουν στη διαμόρφωση του τοπικού παραγωγικού κόστους σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο από αυτόν της συμμετοχής της αμοιβής εργασίας. Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αγαθών αντισταθμιζόταν μερικώς μόνο από το θετικό αποτέλεσμα του ισοζυγίου υπηρεσιών.
Η ευρεία διάχυση καινοτομιών σε όλο το φάσμα λειτουργίας των εξαγωγικών επιχειρήσεων θα αποτελούσε σημαντικό παράγοντα προσέλκυσης νέων από το εξωτερικό σε ένα νέο ελκυστικό εργασιακό περιβάλλον που θα αξιοποιούσε και τις δικές τους εμπειρίες και τη δική τους τεχνογνωσία. Ενώ όμως η ειδικευμένη εργασία συνεπάγεται αυξημένες εξαγωγές και αμοιβές, η αύξηση της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών μειώνει σημαντικά την καθαρή αμοιβή, με αποτέλεσμα πολλοί νέοι να εγκαταλείπουν την χώρα και να επιδεινώνεται η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Για την αντιστροφή αυτής της τάσης απαιτούνται μισθολογικά κίνητρα μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων με στόχο την προσέλκυση Ελλήνων και ξένων εξειδικευμένων στελεχών κατά το παράδειγμα της Ιταλίας, η οποία το 2017 υιοθέτησε ένα ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς μείωσης κατά 50% στη φορολογία εισοδήματος για τα δύο πρώτα χρόνια εργασίας στην Ιταλία αυτών που θα επέστρεφαν και ήταν στο εξωτερικό πάνω από 5 χρόνια.
