«ΣΑΣ χρωστάω πολλά», είπα κάποτε στον Κωστή Στεφανόπουλο, τον πολιτικό που είχα την τύχη να γνωρίζω καλά από νεαρός. «Χάρη σε σας απέβαλα φανατισμούς και παρωπίδες, είδα τα πράγματα πιο καθαρά, έκανα και ...στροφή επ' αριστερά». Η απάντησή του με ξάφνιασε: «Μα, το ίδιο συνέβη και σε μένα. Όσο ήμουν στη Νέα Δημοκρατία, τα έβλεπα μονόπλευρα. Όλα τα καλά από 'δω, όλα τα άσχημα στους απέναντι. Όταν αποχώρησα, κατάλαβα ότι δεν είναι έτσι. Κι εγώ, μετά το '85 δεν ξαναψήφισα συντηρητική παράταξη».
ΔΕΝ ΔΙΣΤΑΖΕ να παραδεχτεί λάθη, να αναθεωρήσει απόψεις, να γίνει «κόκκινο πανί» για πρώην ομοϊδεάτες. Όπως ακριβώς ο μέντορας και συντοπίτης του, Παναγιώτης Κανελλόπουλος.
ΛΕΝΕ ΟΤΙ ο Στεφανόπουλος ήταν υπόδειγμα έντιμου πολιτικού και ο καλύτερος Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Μήπως τον αδικούν; Μήπως ήταν κάτι πολύ περισσότερο; Τι σημαίνει ηγέτης; Το λέει η λέξη: Αυτός που προ-ηγείται, που δείχνει το δρόμο στο λαό. Όχι αυτός που έπεται, που ακολουθεί, που πάει όπου φυσάει ο άνεμος, πού αλλάζει στάση μετά από κάθε δημοσκόπηση, που άγεται και φέρεται από τα πλήθη.
Ο ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ πήγαινε κόντρα στο ρεύμα, κόντρα και στο δικό του προσωπικό και κομματικό συμφέρον. Επέλεγε να είναι χρήσιμος, όχι ευχάριστος. Ανήκε στις σπάνιες εξαιρέσεις του κανόνα, στους πρωτοπόρους, ανιδιοτελείς ευπατρίδες. Έφτασε στο σημείο να επιστρέψει στο δημόσιο επιδότηση που νόμιμα είχε δοθεί στο κόμμα του για τις εκλογές, κάποια εκατομμύρια, την εποχή που για να ανταποκριθεί στις εκλογικές ανάγκες εκποιούσε την προσωπική του περιουσία!
ΤΟ 1985, το συμφέρον του έλεγε να μείνει δεύτερος τη τάξει στη σιγουριά της Ν.Δ. και να περιμένει τη σειρά του για αρχηγός και πρωθυπουργός, καταπίνοντας πικρίες και προσβολές. Προτίμησε να ιδρύσει τη Δημοκρατική Ανανέωση και να αρθρώσει έναν νηφάλιο πολιτικό λόγο, την εποχή ακριβώς που ο δικομματισμός και ο φανατισμός «χτυπούσαν κόκκινο» και κάθε διαφορετική άποψη ήταν καταδικασμένη.
ΤΟ 1989, υπήρξε ο μόνος πολιτικός αρχηγός που αντιτάχθηκε στην παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου, επισημαίνοντας ως δεινός ποινικολόγος ότι δεν υπήρχαν ούτε καν ενδείξεις ενοχής. Και δικαιώθηκε. Μόνος αυτός, ακόμα, κατήγειλε ως σκανδαλώδη, αντιδημοκρατική, αντισυνταγματική και αποτέλεσμα διαπλοκής την απόφαση οι τηλεοπτικές άδειες να δοθούν στο τραστ των μεγαλοεκδοτών. Εδώ κι αν δικαιώθηκε! Αλλά, φυσικά, το πλήρωσε ακριβά. Οι εκδότες-καναλάρχες τον «έθαψαν» και δεν ξαναβγήκε ούτε βουλευτής.
ΩΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ της Δημοκρατίας, αδιαφόρησε για τους τύπους και έδωσε στο θεσμό άλλη διάσταση. Οι δημόσιες παρεμβάσεις του δεν περιορίζονταν σε γενικόλογα ευχολόγια, έθιγαν καυτά ζητήματα της επικαιρότητας, όπως η διαφθορά. Οποιοσδήποτε πολίτης ήθελε να του μιλήσει, έκλεινε ραντεβού και γινόταν δεκτός στο Προεδρικό Μέγαρο. Μεγάλο μέρος του μισθού του, της προεδρικής αποζημίωσης, το διέθετε με απόλυτη μυστικότητα σε άτομα που χρειάζονταν βοήθεια. Τα οποία ποτέ δεν έμαθαν από πού λάβαιναν τα χρήματα. Στη μνημειώδη ομιλία του ενώπιον τού Κλίντον, είπε όσα δεν είχε τολμήσει ποτέ Έλληνας ηγέτης να πει σε Αμερικανό πρόεδρο...
ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ φορά που επισκέφθηκα τον Στεφανόπουλο στο λιτό γραφείο του, λίγα χρόνια πριν φύγει από τη ζωή, με εξέπληξε με τις ερωτήσεις για τους φίλους του και τα Γιάννινα: Αν έχουν δουλειά τα παιδιά τού Νίκου, αν ζει ο πατέρας τού Γιάννη. Και σε ποιο σημείο ήταν το στρατιωτικό νοσοκομείο Ιωαννίνων, όπου είχε νοσηλευθεί το 1950, όταν υπηρετούσε τη θητεία του. «Θέλω να ξανάρθω, να σας δω όλους, να ανέβω στην Κόνιτσα και να περπατήσω ως την Αγία Βαρβάρα, όπως τότε, νεαρός, αλλά γέρασα και με κουράζουν τα ταξίδια», είπε καθώς με αποχαιρετούσε.
ΣΗΜΕΡΑ, με τη συμπλήρωση δύο χρόνων απουσίας του, ήρθε στο νού μου μια απάντηση που έδωσε αποχωρώντας από την Προεδρία, όταν ρωτήθηκε για πόσο καιρό πιστεύει ότι θα τον θυμούνται οι Έλληνες. «Για μια μέρα», είπε αμέσως. Ίσως να είχε δίκιο. Αν η μνήμη μας δεν ήταν τόσο κοντή, θα αποφεύγαμε πολλά απ' όσα παθαίνουμε. Οι εξαιρέσεις σαν τον Κωστή Στεφανόπουλο, ωστόσο, γίνεται να μην αφήνουν τίποτε πίσω τους; Είναι δυνατόν να μη προσθέτουν ένα λιθαράκι, για να αλλάξει κάτι σ' αυτόν τον τόπο;
