Περιοχή- πιλότος για ένα πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών είναι η περιοχή της Αχαΐας, η οποία επελέγη ανάμεσα σε άλλες έξι περιοχές ανά τον κόσμο, εξαιτίας της υψηλής της σεισμικότητας που την καθιστά ιδανικό σημείο έρευνας για το συγκεκριμένο project, το οποίο θα θωρακίσει τον νομό με 20 επιπλέον επιταχυνσιογράφους, δίνοντας τη δυνατότητα άμεσης αντίδρασης στην εκδήλωση ενός σεισμικού φαινομένου αλλά και καταγραφής της συμπεριφοράς σημαντικών κτιρίων που θα αποκτήσουν ένα χρήσιμο … ημερολόγιο.
«Ο δυτικός Κορινθιακός είναι μια περιοχή από τις πιο ενεργές στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, ιδίως στο επίπεδο των μεσαίων σεισμών που προκαλούν αναστάτωση. Η σεισμικότητα είναι σχεδόν καθημερινή. Για αυτό το λόγο είναι ιδανική περιοχή για να δοκιμάσει κανείς ερευνητικές ιδέες που υπάρχουν στο χώρο της σεισμοτεκτονικής» εξηγεί ο διευθυντής ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Νίκος Μελής, ο οποίος είναι και ο υπεύθυνος του συγκεκριμένου προγράμματος.
Οι υπάρχοντες επιταχυνσιογράφοι
Όπως μας εξηγεί ο κ. Μελής, από τις αρχές της δεκαετίας του 70 το Εθνικό Αστεροσκοπείο έχει ένα δίκτυο επιταχυνσιογράφων σε όλη την ελληνική επικράτεια. «Στην Πάτρα το Γεωδυναμικό είχε και έχει -με συνεχείς αναβαθμίσεις-, τρεις επιταχυνσιογράφους. Έναν στο Ρίο, έναν στο κτίριο της Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας και έναν στο κτίριο της ΔΕΗ. Επελέγησαν αυτές οι θέσεις επειδή είναι αντιπροσωπευτικές της γεωλογίας της πόλης. Ταυτόχρονα, σε συνεργασία με τον Πανεπιστήμιο και με το ίδρυμα Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών μοιραζόμαστε δεδομένα γιατί και αυτοί έχουν κάποιους επιταχυνσιογράφους από τη δεκαετία του ΄80 στον Άγιο Δημήτριο στην παλιά Νομαρχία στη Γούναρη και στον Άγιο Αλέξιο.
Έχουμε επίσης τοποθετήσει δύο επιταχυνσιογράφους στο ΚΕΠ Οβρυάς και ν στο ΚΕΠ Βραχνειίκων. Οι υπάρχοντες επιταχυνσιογράφοι μας δίνουν μετρήσεις μέσα στην πόλη ώστε να γνωρίζουμε ποια είναι η επίδραση των σεισμών στις κατασκευές. Άρα έχουμε μια αντιπροσωπευτικότητα των καταγραφών σε διάφορες γεωλογικές ενότητες. Γνωρίζετε βέβαια ότι το έδαφος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη θεμελίωση των κατασκευών».
Το πιλοτικό πρόγραμμα και τα κρίσιμα δευτερόλεπτα
Το πολιτικό πρόγραμμα που καταβάλλεται προσπάθεια να ενταχθεί σε ευρωπαϊκά προγράμματα, ώστε να «τρέξει» πολύ πιο γρήγορα για την περιοχή έχει μια άλλη ερευνητική δυνατότητα από τους υπάρχοντες επιταχυνσιογράφους. «Θέλουμε π.χ. στην Πάτρα, με τους σεισμούς που έχουμε στην ευρύτερη περιοχή και κοντά στην πόλη από τον Κορινθιακό, αλλά και από τα Ιόνια και την Ηλεία, να έχουμε πιλοτική εφαρμογή αναφορικά με την προετοιμασία για ένα σεισμικό γεγονός. Για να καταλάβετε, κάποια δευτερόλεπτα πριν καταφθάσουν τα S κύματα, τα οποία είναι και τα πιο καταστροφικά από ένα σεισμικό γεγονός, έχουμε την επιτάχυνση των P κυμάτων, των πρώτων κυμάτων. Οι δύο αφίξεις, ανάλογα με την απόσταση που βρίσκεται ένα γεγονός από την περιοχή καταγραφής του, έχει μια διαφορά χρόνου. Αυτή τη διαφορά προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε. Είναι σαν να έχουμε μιαν αστραπή και μετά μια βροντή. Το φως ταξιδεύει πιο γρήγορα από τον ήχο. Αυτή η διάφορά μας δείχνει πόσο μακριά έχει πέσει ένας κεραυνός. Αντίστοιχα έχουμε στη σεισμολογία τα πρώτα και τα δεύτερα κύματα που είναι πιο καταστροφικά για τις κατασκευές. Αυτόν το χρόνο προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε και σε αυτόν το χρόνο προσπαθούμε να εφαρμόσουμε μεθόδους που θα δώσουν προειδοποίηση. Αυτή την ιδέα δουλεύουμε στην περιοχή της Αχαΐας».
Μπορεί να σώσει ζωές;
Ο κ. Μελής είναι σαφής όταν απαντά το ερώτημα αν αυτό το πρόγραμμα μπορεί να σώσει ζωές.
«Σίγουρα ναι, εφόσον ενταχθεί σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα ασκήσεων και δράσεων αντίδρασης κατά την ώρα ενός σεισμού στο πλαίσιο και των ασκήσεων που γίνονται στα σχολεία και στα προγράμματα που κάνει η πολιτική προστασία» λέει.
Το σύστημα παρέχει μια ευρεία γκάμα δυνατοτήτων, από την εκπαίδευση των μαθητών και τη δυνατότητα άμεσης αντίδρασής τους στην αρχή της εκδήλωσης ενός σεισμού και πριν αυτός γίνει αισθητός, την αποστολή ηχητικών μηνυμάτων με οδηγίες ανάλογα με την ένταση αισθητότητας του σεισμού σε δημόσιους χώρους, μέχρι τη συνεισφορά στις μελέτες μέγιστης επιτάχυνσης και καταγραφής δονήσεων από τους ειδικούς και τη συλλογή στοιχείων σχετικά με τη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή ανά πάσα στιγμή.
Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα και την εκπαίδευση, ήδη στο Αρσάκειο της Πάτρας το Γεωδυναμικό έχει τοποθετήσει πιλοτικά έναν σύγχρονο επιταχυνσιογράφο τις καταγραφές του οποίου χρησιμοποιούν ώστε να κάνουν μάθημα στην τάξη από το δημοτικό έως το λύκειο. «Προσπαθούμε γενικά να το ανοίξουμε αυτό το πρόγραμμα στον χώρο της εκπαίδευσης, είναι κάτι πολύ σημαντικό».
Η χρηματοδότηση και οι υποστηρικτές
Στις αρχές του έτους υποβλήθηκε από το Γεωδυναμικό για χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκούς πόρους, το πιλοτικό πρόγραμμα, το οποίο πέρασε από την πρώτη αξιολόγηση και πλέον βρίσκεται στις τρεις καλύτερες προτάσεις. Μαζί με το τεχνικό δελτίο εστάλησαν και επιστολές υποστήριξης από τον αντιπεριφερειάρχη Αχαΐας κ. Γρηγόρη Αλεξόπουλο και από τους δημάρχους Αιγιαλείας, Καλαβρύτων και Δωρίδος, οι οποίοι εκφράζουν την εμπιστοσύνη τους και τη δέσμευσή τους από την πλευρά της αυτοδιοίκησης ότι τα αποτελέσματα αυτά θα εφαρμοστούν. Η τελική απάντηση αναμένεται στις αρχές του Ιανουαρίου.
«Το πρόγραμμα για την Αχαΐα, είναι μέρος ενός μεγάλου έργου. Υπάρχουν και άλλες περιοχές αντίστοιχης εφαρμογής αναφορικά με τους σεισμούς, στην Ισλανδία, στην Ισπανία, στην Ιταλία με άλλα όμως κριτήρια για την κάθε μια. Έχουμε επιλέξει συνολικά έξι περιοχές. Το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί σε κάθε περίπτωση. Απλώς, αν χρηματοδοτηθεί, θα έχουμε πολύ πιο γρήγορα την εφαρμογή του» λέει ο κ. Μελής.
Που θα τοποθετηθούν οι επιταχυνσιογράφοι;
Στο πλαίσιο του προγράμματος θα έχουμε άλλους 20 επιταχυνσιογράφους στην περιοχή της Αχαΐας. Τα κτίρια στα οποία θα τοποθετηθούν θα επιλεγούν με βάση τα κριτήρια που θα συμφωνηθούν από κοινού με την Περιφερειακή Ενότητα Αχαΐας και τους Δήμους που στηρίζουν το πρόγραμμα.
Τι εννοούμε «σεισμικά έξυπνη πόλη»;
«Σεισμικά έξυπνη πόλη είναι μια πόλη που διαθέτει σεισμικό ημερολόγιο τουλάχιστον για τα πιο σημαντικά της κτίρια, με βάση κριτήρια όπως π.χ. η συνάθροιση κόσμου, το πόσο ευρεία και σημαντική είναι η χρήση τους, αν έχουμε διατηρητέα κτίρια και θέλουμε να έχουμε ένα ιστορικό της σεισμικής συμπεριφοράς τους κ.α.», εξηγεί ο κ. Μελής. «Είναι πολύ σημαντικό τουλάχιστον σε σεισμογενείς περιοχές, να έχουμε το ημερολόγιο του σεισμού για το κάθε κτίριο, να βλέπουμε πόσο καταπονημένο είναι …»
ΓΙΩΤΑ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ
