Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, μία από τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου είναι αυτή που επισημαίνει ότι ο κατηγορούμενος σε μια υπόθεση πρέπει να θεωρείται αθώος, μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου. Το βάρος απόδειξης το έχει η κατηγορούσα αρχή, η οποία πρέπει να αποδείξει στο δικαστήριο την ενοχή του κατηγορουμένου, πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας.
Η Ηριάννα είναι μια νέα κοπέλα που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη φυλακή καταδικασμένη σε 13 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, στους «Πυρήνες της Φωτιάς». Δεν γνωρίζω αν η Ηριάννα είχε οποιουδήποτε είδους επαφή με την οργάνωση. Είμαι όμως απολύτως βέβαιος για το εξής: στη δίκη που έγινε δεν αποδείχτηκε πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας η ενοχή της. Και όχι μόνο αυτό.
Διάβασα προσεκτικά την απόφαση και μεγάλο μέρος της δικογραφίας. Βρίσκομαι στον χώρο της Νομικής Επιστήμης, σπουδάζοντας και διδάσκοντας 32 ολόκληρα χρόνια. Θεωρώ την απόφαση όχι απλώς λανθασμένη αλλά μία από τις πλέον άδικες που έχω διαβάσει ποτέ. Είναι μια απόφαση που πρέπει οπωσδήποτε να ανατραπεί στο εφετείο, αν θέλουμε η χώρα μας να ανήκει σ’ αυτές που σέβονται στοιχειωδώς τις βασικές αρχές του κράτους δικαίου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
Η Ηριάννα καταδικάστηκε ουσιαστικά με ένα ιδιαίτερα επισφαλές στοιχείο: υποτίθεται ότι το DNA της βρέθηκε σε οπλισμό που ήταν «ορφανός» (δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ σε εγκληματική ενέργεια). Ο τρόπος που βρέθηκε το DNA, η ποσότητά του, η διαδικασία ταυτοποίησης, όλα είναι προβληματικά. Είμαι απολύτως βέβαιος ότι δικαστές στις περισσότερες φιλελεύθερες δημοκρατίες δεν θα τα είχαν βρει καθόλου επαρκή. Ομως στην περίπτωση της Ηριάννας, το δικαστήριο που την καταδίκασε, θεώρησε ότι είναι ικανοποιητικά. Και τα κενά συμπληρώθηκαν με αβάσιμες υποθέσεις και θεσμικώς απαράδεκτα υπονοούμενα.
Το σφάλμα της Ηριάννας, ο λόγος για τον οποίον τιμωρήθηκε, φοβάμαι ότι είναι άλλο. Η μακροχρόνια σχέση της με τον Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο την κατέστησε αυτομάτως ύποπτη. Ο Κωνσταντίνος είχε κατηγορηθεί για συμμετοχή στους «Πυρήνες της Φωτιάς». Ο ίδιος ανήκει στον αντιεξουσιαστικό χώρο και είχε φιλικές σχέσεις με μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης. Ομως αθωώθηκε διότι, όπως πολύ σωστά τόνισε στη δίκη του (ζητώντας την αθώωσή του) ο αείμνηστος εισαγγελέας, Σωτήρης Μπάγιας, αυτές οι φιλικές σχέσεις «δεν σημαίνουν τίποτα απολύτως». Η Ηριάννα, όμως, καταδικάστηκε κυρίως γι’ αυτό: για τη σχέση της με τον Κωνσταντίνο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η απόφαση τον κατονομάζει ως μέλος της τρομοκρατικής οργάνωσης ενώ είχε ήδη αθωωθεί αμετάκλητα…
Η ίδια απόφαση κατονομάζει ως μέλος της οργάνωσης τον Τάσο Θεοφίλου, τον άνθρωπο που καταδικάστηκε πρωτοδίκως σε 25 χρόνια κάθειρξη και τελικά αθωώθηκε. Αφού όμως πέρασε πέντε χρόνια στη φυλακή. Και πριν από μερικές ημέρες, ο Μάριος Ζέρβας αθωώθηκε ομόφωνα έπειτα από επτά χρόνια που ταλαιπωρείται στα δικαστήρια, υπόδικος (στα οποία συμπεριλαμβάνονται 40 ημέρες κράτησης στον Κορυδαλλό). Η εισαγγελέας που πρότεινε την αθωότητά του τόνισε στην αγόρευσή της: «Πρέπει επιτέλους το κράτος, η Ασφάλεια, τα ΜΑΤ να σοβαρευτούν και να αλλάξουν στάση αντιμετώπισης των ανθρώπων που διεκδικούν το δίκιο τους».
Ελπίζουμε να το κάνουν τώρα έστω για την Ηριάννα. Tη Δευτέρα θα συζητηθεί η δεύτερη αίτησή της για αναστολή της ποινής μέχρι την εκδίκαση της έφεσης. Ελπίζω να γίνει δεκτή η αίτησή της από το πενταμελές εφετείο. Δεν υπάρχει κίνδυνος να… αποδράσει. Ενώ ήταν υπόδικη, πήρε δύο άδειες για να παρουσιάσει επιστημονικές εργασίες της σε διεθνή συνέδρια (η Ηριάννα είναι μια αξιόλογη νέα επιστήμονας). Οι δικαστές την εμπιστεύτηκαν τότε. Ας το κάνουν και αύριο. Το οφείλουν στις βασικές αρχές της δικαιοσύνης, του κράτους δικαίου και του ανθρωπισμού. Για να μπορέσει αυτή η κοπέλα να συνεχίσει τη ζωή της με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Μέχρι να τελειώσει αυτός ο εφιάλτης.
* Ο Αριστείδης Χατζής είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
