Στην εισήγησή του κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης για την διαχείριση του Φράγματος Πείρου-Παραπείρου ο Ηλεκτρολόγος μηχανικός Αντώνης Κότσαλης ανέφερε:
Θα ξεκινήσω θέτοντας ερωτήματα.
Ερωτήματα:
Θέλουμε η τοπική αυτοδιοίκηση να έχει την διαχείριση των υδάτων ύδρευσης;
Θέλουμε η τοπική αυτοδιοίκηση να έχει την διαχείριση των υδάτων άρδευσης;
Θέλουμε ως πολίτες την προστασία και την ορθή διαχείριση του υδάτινου δυναμικού της χώρας;
Συμφωνούμε με την αρχή της ανταποδοτικότητας της αυτοδιαχείρισης;
Μπορούμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας για αυτά;
Ο όρος διαχείριση αναφέρεται παραπάνω κυρίως στις πολιτικές διαχείρισης.
Οι πολιτικές διαχείρισης καθορίζουν τα πλαίσια ειδικότερων διαχειρίσεων ως υποσύνολα κυρίως των:
Οικονομικών διαχείρισης
Αδειών λειτουργίας
Τεχνικών προδιαγραφών διαχείρισης
Προδιαγραφών υγιεινής
Μηχανισμών λειτουργίας, ελέγχων , επιβολής προστίμων, αφαίρεσης αδειών
Ευθυνών διαχείρισης
Αυτές οι πολιτικές πρέπει να έχουν και χωρικό χαρακτήρα
Διεθνείς
Ευρωπαϊκές
Εθνικές (κρατική αρμοδιότητα)
Υδατικών διαμερισμάτων (σοβαρά ελλείμματα στην Ελλάδα)
Τοπικές (δημοτική αρμοδιότητα)
Ειδικών προστατευόμενων γεωγραφικών διαμερισμάτων
Στα οικονομικά επίσης τίθεται ένα ερώτημα: ποιος πληρώνει;
Αν θεωρήσουμε ότι το νερό δεν πουλιέται αλλά παραμένει στη δημόσια διαχείριση και αυτό γιατί ούτε περισσεύει ούτε αποτελεί προϊόν εκμετάλλευσης - κέρδους, αλλά απαραίτητο στοιχείο ανθρώπινης ζωής, τότε θα πληρώνεται από δημόσιους φόρους.
Και δημόσιοι φόροι υπάρχουν στην Ελλάδα δύο :
Ο εθνικός φόρος
Και μετά από αγώνες της αυτοδιοίκησης ο δημοτικός φόρος (τοπικός)
Όσο μεγαλώνει ο τοπικός φόρος τόσο πρέπει να μειώνεται ο εθνικός φόρος (μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και πόρων στη αυτοδιοίκηση).
Η οικονομική διαχείριση της ύδρευσης γίνεται μέσω δημόσιου δημοτικού φόρου και ειδικότερα της είσπραξης δημοτικών τελών ύδρευσης μέσω των Δήμων η των ΔΕΥΑ.
Ο φόρος αυτός δεν εισπράττεται για την πώληση νερού αλλά για την πολιτική της διαχείρισης του υδατικού δυναμικού της περιοχής του Δήμου με τη δημόσια σφραγίδα και ευθύνη της ανταποδοτικότητας και της αυτοδιαχείρισης.
Για αυτό μάλιστα επιτρέπεται η διαχείριση νερού για υδρευτικές ανάγκες αποκλειστικά και μόνο από την αυτοδιοίκηση. (μονοπώλιο διάβασα κάπου λες και πρόκειται για πώληση).
Εμείς έχουμε λοιπόν την ευθύνη για την διαχείριση αλλά και για το τρόπο κατανομής του φόρου.
Τα δημοσιεύματα των εφημερίδων το τελευταίο καιρό για το φράγμα του Πείρου με κάνουν να αναρωτηθώ αν έχει αλλάξει κάτι και η αυτοδιοίκηση ζητάει την μεταφορά αρμοδιότητας και πόρων για την ύδρευση δημοτών από αυτήν στο κράτος.
Αν ισχύει αυτό τότε δεν έχει νόημα η σημερινή συνάντηση και πόσο μάλλον η συνέχεια των προβληματισμών που θα καταθέσω. Ας υποθέσω ότι δεν ισχύει αυτό για εγωιστικούς καταρχήν λόγους, δεν είναι εύκολο να αναθεωρήσω το αυτοδιοίκητο μου προφίλ ως μεσήλικας ατενίζοντας τα 60, αλλά κυρίως διεκδικώντας το νερό και τον αέρα ως ελάχιστη ανθρώπινη απαίτηση και δικαίωμα για την συνθήκη επιβίωσης. Δεν μπορούν δεν πρέπει να μεταβιβαστούν στην εμπορική διαχείριση στη πώληση. Αναρωτιέμαι, διαβάζοντας δημοσιεύματα από δημόσια πρόσωπα και δημοσιογράφους (κερδοφορία, ελεύθερος ανταγωνισμός, τιμή πώλησης του νερού) και θέλω να μιλήσω με δυνατή φωνή ότι χρειάζεται ενημέρωση, επαγρύπνηση και αγώνες για το αυτονόητο κατά τη γνώμη μου.
Άρα συνεχίζω.
Το φράγμα Πείρου είναι ένας αποταμιευτήρας νερού, που σημαίνει ότι μας δίνει νερό τις εποχές ( άνοιξη εως φθινόπωρο) που δεν έχουμε από τις επιφανειακές απορροές, για την Πάτρα κυρίως του Γλαύκου από την σήραγγα του υδροηλεκτρικού της ΔΕΗ, και το αντλούμε από γεωτρήσεις με κατανάλωση ηλεκτρικής ισχύος και για την μεταφορά του στα διυλιστήρια της ΔΕΥΑΠ.
Είναι λοιπόν προφανές ότι το φράγμα λύνει το σοβαρό πρόβλημα έλλειψης νερού τουλάχιστον το μισό χρόνο ετησίως, όπου ψάχνουμε νερό σε κάθε «τρύπα» δημόσια η ιδιωτική, αλλά και με οικονομικότερο τρόπο γιατί η μεταφορά του στα διαλυστήρια του Δήμου Πατρέων και στις υδατοδεξαμενές των πρώην κοινοτήτων των Δήμων θα γίνεται κυρίως με φυσική ροή χωρίς αντλιοστάσια και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.
Το να υπολογίσει κανείς το κόστος της σημερινής παραγωγής νερού είναι δύσκολο γιατί δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία στους Δήμους. Έχει γίνει μια προσέγγιση στη ΔΕΥΑΠ, για το κόστος παραγωγής του νερού μέχρι το διυλιστήριο του καλοκαιρινούς μήνες, σε σχέση με αυτά που προτείνει η έρευνα του Πολυτεχνείου Πατρών και είναι σαφώς μεγαλύτερο το σημερινό κόστος.
Ποιο είναι όμως το προτεινόμενο κόστος από την έρευνα του Πολυτεχνείου Πατρών;
Επιμένω στο τίτλο έρευνα γιατί ακόμα μελέτη δεν έχουμε.
Τα σενάρια κόστους της έρευνας του Πολυτεχνείου Πατρών αναλύονται σε δύο βασικά σενάρια που διαχωρίζονται με η χωρίς το κόστος κατασκευής. Περαιτέρω αναλύονται σε πέντε υποκατηγορίες ανάλογα με την μελλοντική διακύμανση επιτοκίων τραπεζικού δανεισμού, τη μείωση διάρκειας λειτουργίας και τη μείωση κατανάλωσης.
Σήμερα κυρίως μπορούμε να εστιάσουμε στα δύο βασικά σενάρια με η χωρίς την απόσβεση του κόστους κατασκευής.
Το κόστος κατασκευής του έργου είναι περίπου 200 εκ€. Αναλύεται ως εξής:
100 εκ τα κυρίως έργα ( με ζωή 50 - 100 χρόνια) 40 εκ τα συνοδά έργα με ζωή 20 ετών και 60 εκ € οι απαλλοτριώσεις γης.
Το κόστος καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ μεγάλο και είναι θεωρητικά και πρακτικά αδύνατο να το αποσβέσουν οι τρείς δήμοι χρεώνοντας τους προϋπολογισμούς τους η τους χρήστες. Και αυτό το κόστος απόσβεσης επταπλασιάζει το κόστος συντήρησης. Δηλαδή θα είναι σαν να κατασκευάζαμε το φράγμα με δανειακή σύμβαση.
Το κόστος απόσβεσης του φράγματος πρέπει να το αναλάβει ο ιδιοκτήτης του έργου που είναι το ελληνικό κρατικό δημόσιο. Οι τρείς Δήμοι λοιπόν θα πρέπει να αποφασίσουν αν αναλαμβάνουν το κόστος συντήρησης, επισκευής και ευθύνης του διυλιστηρίου και των αγωγών μεταφοράς στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις επεξεργασίας η αποθήκευσης νερού.
Τις αντίστοιχες ευθύνες για το φράγμα πρέπει να αναλάβει το κράτος γιατί θα χρειαστεί να παίρνονται συνεχώς αποφάσεις για διευθέτηση ζητημάτων όπως:
Ασφάλεια του κυρίως φράγματος από φυσικές η άλλες καταστροφές (πχ ρήγματα από σεισμούς).
Διευθέτηση προτεραιότητας παροχής σε περίπτωση μειωμένης παροχής η και πλεονασμάτων.
Διευθέτηση ζητημάτων του υδροφόρου ορίζοντα κατάντι του φράγματος, έλεγχος επιπτώσεων στη πεδιάδα από Βραχναίικα μέχρι Άραξο και της υφαλμήρωσης ερημοποίησης η οποία ήδη παρατηρείται στο Άραξο και θα επιδεινωθεί από την λειτουργία του φράγματος.
Σχετικές άδειες για τη χρήση νερού
Μελλοντική κατασκευή υδροηλεκτρικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας
Χρήσεις για τουριστική αξιοποίηση
Έλεγχος λειτουργίας μαζί με τη Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας.
Σχετική μάλιστα εμπειρία υπάρχει στο κρατικό φορέα ΕΥΔΑ ΠΑΓΙΩΝ που ήδη διαχειρίζεται τα φράγματα τροφοδοσίας νερού της Αττικής (Μόρνος, Εύηνος κλπ.) με τον οποίο είχα κάνει σαν ΔΕΥΑΠ TO 2014 μια πρώτη κουβέντα.
Τα υπόλοιπα (Διυλιστήριο και αγωγοί μεταφοράς) εκτιμώ ότι εύκολα μπορούν να τα αναλάβουν οι τρείς Δήμοι εκμεταλλευόμενοι την μεγάλη εμπειρία της ΔΕΥΑΠ.
Η ΔΕΥΑΠ είναι σήμερα ο μεγαλύτερος δημόσιος διαχειριστής νερού πανελλαδικά με εξειδικευμένο προσωπικό η οποία σήμερα διαχειρίζεται μεγαλύτερες εγκαταστάσεις με εθνικά αναγνωρισμένη εγκυρότητα και στην ύδρευση και την αποχέτευση. Αυτό το διαπίστωσα σε πανελλαδικές συναντήσεις των ΔΕΥΑ και με έκανε υπερήφανο για την σχετική πρωτοπορία και τα κατορθώματα της τριαντάχρονης σχεδόν παρουσίας της ΔΕΥΑΠ σε Πανελλήνιο επίπεδο.
Ένα άλλο οικονομικό ζήτημα είναι η εξεύρεση του αρχικού απαιτούμενου κεφαλαίου που υπολογίζεται σε περίπου 2.2 εκ€.
Στη έρευνα του Πολυτεχνείου προτείνεται ως φορέας η σύσταση νέου νομικού προσώπου με τη μορφή της ΑΕ, για το οποίο υπήρξε καθολική διαφωνία από του εμπλεκόμενους τρείς Δήμους. Ο νόμος που επιτρέπει στην αυτοδιοίκηση να διαχειρίζεται την ύδρευση είναι ο ν.1069/80 για τη σύσταση των ΔΕΥΑ..
Θα καταθέσω την άποψή μου στην οποία έχω καταλήξει μετά την 25χρονη ενασχόληση με το θέμα μέσα από την αυτοδιοίκηση, από το 1991 ως πρόεδρος του ΔΣ της ΚΤΑΔΑ για δώδεκα συνεχή χρόνια όπου συντονιστήκαμε και μελετήσαμε εκτεταμένα τη διαχείριση του υδάτινου δυναμικού της επαρχίας Πατρών καταφέρνοντας να πείσουμε την κυβέρνηση και την ΕΕ για την ένταξη του έργου και στο τέλος ώς αντιπρόεδρος του ΔΣ της ΔΕΥΑΠ το 2003-2004.
Ο πιο εύκολος τρόπος διαχείρισης είναι με την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης. Με την σύμβαση θα μεταβιβάζονται αρμοδιότητες στους τρείς Δήμους και στη συνέχεια στη ΔΕΥΑΠ. Η σύμβαση θα προβλέπονται και επιτροπές παρακολούθησης ανάλογα με την μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και τα επίπεδα ελέγχου. Στη σύμβαση θα μετέχει και το κράτος και η αυτοδιοίκηση (οι τρείς Δήμοι) με διαχωρισμό ευθυνών και των οικονομικών επιβαρύνσεων και ευθυνών του κάθε συμβαλλόμενου μέρους. Μπορεί να μετέχει και η ΔΕΥΑ παγίων όπως προαναφέρθηκε. Στις επιτροπές παρακολούθησης μπορούν να συμμετέχουν είτε με ψήφο όπως η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας είτε με δικαίωμα λόγου όπως η Ένωση Συνεταιρισμών Πατρών, η ΒΙΠΕ και ο σύλλογος εγκατεστημένων βιομηχανιών, περιβαλλοντικοί σύλλογοι. Η ΔΕΥΑΠ θα δημιουργήσει παράρτημα με έδρα το φράγμα και διακριτό προϋπολογισμό και διοίκηση του παραρτήματος στη οποία θα μετέχουν και οι τρείς Δήμοι.
Άμεσα λοιπόν απαιτείται η σύνταξη μελέτης για την διαχείριση του φράγματος με τεχνοοικονομικά στοιχεία αλλά και πολιτικά για την κατανομή αρμοδιοτήτων και πόρων.
Επισπεύδων για αυτό είναι ο Δήμος Πατρέων γιατί είναι ο μεγάλος καταναλωτής, 65% της συνολικής παροχής του φράγματος με το οποίο θα καλύψει το 1/3 των υδρευτικών αναγκών του αλλά και το κράτος- δημόσιο ως ιδιοκτήτης του έργου.
Θα πρέπει επίσης να υπάρξουν και δεσμεύσεις με χρονοδιάγραμμα για θέματα που είχα αναφερθεί και στη σχετική εισήγηση προς το Δημοτικό συμβούλιο στις 27 Μαρτίου 2013, όπως:
Αγωγοί υδροδότησης που να καλύψουν όλες τις πρώην κοινότητες της επαρχίας Πατρών.
Ένταξη της περιοχής του φράγματος σε ολοκληρωμένη παρέμβαση αγροτουριστικής ανάπτυξης τύπου LEADER (υπαρκτό παράδειγμα η λίμνη Πλατήρα)
Υδροηλεκτρικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας
Επέκταση του φράγματος Πηνειού για τη κάλυψη αρδευτικών αναγκών της περιοχής.
Μαιανδροποίηση του Πείρου και μικροφράγματα στη Μόβρη για το εμπλουτισμό του υδροφόρα ορίζοντα κατάντι του φράγματος.
Συνεχής ενημέρωση και επιμόρφωση χρηστών αλλά και αγροτών για την ορθολογική χρήση του νερού
Για τα παραπάνω υπάρχουν εκτενείς αναφορές στη μελέτη διαχείρισης υδατικού δυναμικού της ΚΤΑΔΑ από το 1994.
Αδιύλιστο νερό και για την ΒΙΠΕ.
Τελειώνοντας κρίνω απαραίτητο να επισημάνω τα εξής στοιχεία:
Επί 12 συνεχή έτη η τοπική αυτοδιοίκηση ( 60 ΟΤΑ της Επαρχίας Πατρών κοινότητες- δήμοι) συντονίστηκε με γνώμονα την αγωνία της διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού της επαρχίας Πατρών και κατάφερε να καταλήξει σε προτεινόμενα έργα το φράγμα ύδρευσης Πείρου (αίτημα πολλών δεκαετιών) για τις ανάγκες ύδρευσης των ΟΤΑ και τις υδρευτικές ανάγκες της ΒΙΠΕ. Αυτό έγινε με αγώνες από τα κάτω αλλά και με σοβαρές μελέτες πεδίου για τις υδατικές ανάγκες της περιοχής που μελετήθηκαν από εμάς για εμάς χρησιμοποιώντας και τη εθνική εμπειρία (Δυτική Κρήτη) και τη διεθνή (Κύπρος , Αγγλία).
Είναι κρίμα ένα τέτοιο έργο να φαντάζει αλειτούργητο.
Είναι κρίμα οι αγώνες των ανθρώπων και της αυτοδιοίκησης της περιοχής να αφήνονται στη τύχη του απρόσωπου Αθηνοκεντρικού Κράτους.
Θεωρώ αδιανόητο να αφήνεται αόριστα να πλανάται (σύμφωνα με πρόσφατη κοινή δημοσίευση των τριών δημάρχων και του προέδρου της ΔΕΥΑΠ) η μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων στην κεντρική διοίκηση ώς άποψη η θέση αιρετών και αυτό όχι για την συνδικαλιστική υπεράσπιση του θεσμού της αυτοδιοίκησης άλλα ώς πάγιο αίτημα για την ενίσχυση της αποκέντρωσης και της αυτοδιαχείρισης από εκλεγμένα όργανα που είναι δίπλα στο πολίτη, ένα πολίτη που έχει ήδη απομονωθεί από το κράτος και τις εξουσίες της παγκοσμιοποίησης.
Πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας, να σεβαστούμε τους αγώνες, την ιστορία, τις μελλοντικές γενιές και να απαιτήσουμε τη ορθολογική διαχείριση του μεγάλου αυτού έργου με ευθύνη και προτάσεις προς τον ιδιοκτήτη - κράτος, αυτοδιαχειριζόμενοι το τμήμα του έργου που μπορούμε και συμφωνούμε.
