Ο Ν.3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία εισήχθη με την φιλοδοξία να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το φαινόμενο της βίας, που ασκείται στο πλαίσιο της οικογένειας, ώστε να ενισχυθεί η αρμονική συμβίωση των προσώπων που συνοικούν μέσα σε αυτήν.
Με τον συγκεκριμένο νόμο η έννοια της οικογένειας διευρύνθηκε, καθώς περιλαμβάνει ένα κύκλο προσώπων, που επιλέγονται και με άλλα κριτήρια (πέραν της οικογένειας στηριζόμενης στο γάμο), όπως τη συγγένεια, τη συνοίκηση και τις ιδιαίτερες σχέσεις (μόνιμοι σύντροφοι και τέκνα τους, ανήλικοι που συνοικούν με την οικογένεια). Έτσι, στον ορισμό της οικογένειας του Ν.3500/2006 ανήκουν οι σύζυγοι, οι γονείς και οι συγγενείς α΄και β΄βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τον δ΄βαθμό, οι ανάδοχοι γονείς, εφόσον συνοικούν και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί με την οικογένεια καθώς και οι τέως σύζυγοι.
Ως βία μέσα στην οικογένεια νοείται η σωματική βία (λ.χ. γροθιές, κλοτσιές, σπρωξίματα, κ.α), η σεξουαλική βία (λ.χ. βιασμός μέσα ή έξω από τη σχέση, καταναγκαστική πορνεία), η ψυχολογική βία (λ.χ. απειλές, βρίσιμο, υποτίμηση, παρακολούθηση, απομόνωση, έλεγχος), η οικονομική βία (λ.χ. οικονομική εκμετάλλευση, παρεμπόδιση της γυναίκας να εργαστεί).
Ο νόμος παρέχει αυξημένη προστασία στην έγκυο, στο ανήλικο μέλος της οικογένειας, αλλά και σε κάθε άλλο μέλος της, το οποίο για οποιονδήποτε λόγο αδυνατεί να αντισταθεί στην ενδοοικογενειακή βία που τελείται σε βάρος του (π.χ. υπερήλικοι-ες, άτομα με ειδικές ανάγκες). Σημειωτέον δε ότι οι ανήλικοι-ες νοούνται ως θύματα ενδοικογενειακής βίας, ακόμα και όταν οι σχετικές πράξεις δεν στρέφονται άμεσα εναντίον τους αλλά απλώς τελούνται ενώπιόν τους. Ακόμα, ως προς τους/τις ανήλικους-ες, η άσκηση σωματικής βίας με την έννοια του σωφρονισμού αποτελεί κακή άσκηση της επιμέλειας και το δικαστήριο μπορεί να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο.
Μια καινοτομία του νόμου για την αντιμετώπιση της ενδοικογενειακής βίας είναι η τροποποίηση των διατάξεων περί βιασμού (μέσα στο γάμο), όπου πλέον ο εξαναγκασμός με χρήση βίας ή με απειλή της συζύγου σε συνουσία θεωρείται ποινικό αδίκημα.
Σε βάρος του δράστη εφαρμόζεται η αυτόφωρη διαδικασία, δηλαδή μέσα σε 24 ώρες από την καταγγελία η Αστυνομία αναζητά τον ύποπτο και εάν τον συλλαβει έχει την υποχρέωση να τον προσάγει ενώπιον του/της αρμόδιου-ας Εισαγγελέα όπου και ξενικά η ποινική του δίωξη. Επιπρόσθετα, τα περισσότερα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας διώκονται αυτεπάγγελτα. Αυτό σημαίνει ότι από τη στιγμή που ο/η Εισαγγελέας θα λάβει γνώση του περιστατικού, μπορεί να ασκήσει ποινική δίωξη, χωρίς να είναι απαραίτητο το θύμα να έχει υποβάλλει μήνυση.
Μια άλλη πολύ σημαντική διάταξη του παρόντος νόμου υποχρεώνει τους/τις εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι-ες μπορεί με οποιονδήποτε τρόπο να πληροφορηθούν ή να διαπιστώσουν ότι έχει διαπραχθεί σε βάρος μαθητή-τριας έγκλημα ενδοοικογενειακής βίας, να ενημερώσουν, χωρίς καθυστέρηση, τον/την διευθυντή-τρια της σχολικής μονάδας. Ο/Η διευθυντής-τρια της σχολικής μονάδας με τη σειρά του/της, ανακοινώνει την αξιόποινη πράξη στον/στην Εισαγγελέα ή στην πλησιέστερη αστυνομική αρχή. Την ίδια υποχρέωση έχουν οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές-τριες των ιδιωτικών σχολείων, καθώς και οι υπεύθυνοι-ες των πάσης φύσεως Μονάδων Προσχολικής Αγωγής.
Τέλος, μια άλλη βασική καινοτομία του νόμου αποτελεί η διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης για τα πλημμελήματα (απλή και επικίνδυνη σωματική βλάβη, έγκλημα εις βάρος εγκύου ή ανίκανου μέλους της οικογένειας, παράνομη βία και απειλή, προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, παρακώλυση απονομής δικαιοσύνης) της ενδοοικογενειακής βίας.
Η συγκεκριμένη διαδικασία στηρίζεται στο πρότυπο της συμβιβαστικής διακαιοσύνης. Πρόκειται για μια ευέλικτη ποινική διαδικασία, η οποία επιτυγχάνει την εξώδικη επίλυση ορισμένων διαφορών που προκύπτουν από ποινικά αδικήματα. Με άλλα λόγια, ο νομοθέτης δίνει το δικαίωμα στο θύμα να επιλέξει εάν θα προχωρήσει ο/η Εισαγγελέας στην ποινική δίωξη του θύτη ή όχι. Στόχος είναι η αποκατάσταση της αρμονικής συμβίωσης των συντρόφων ή συζύγων. Η διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης ξεκινά μόνο μετά από ανεπιφύλακτη δήλωση του δράστη ότι i) δεν θα τελέσει στο μέλλον οποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακκής βίας, ii) θα παρακολουθήσει ειδικό θεραπευτικό – συμβουλευτικό πρόγραμμα σε δημόσιο φορέα, iii) θα άρει ή θα αποκαταστήσει τις συνέπειες των πράξεών του και iv) θα καταβάλλει χρηματική ικανοποίηση στο θύμα. Αν ο ενδιαφερόμενος λοιπόν συμμορφωθεί προς τους όρους της ποινικής διαμεσολάβησης για χρονικό διάστημα τριών ετών, τότε η σχετική διαδικασία ολοκληρώνεται και εξαλείφεται η ποινική αξίωση της πολιτείας για το έγκλημα που αφορά.
Σε πρακτικό επίπεδο τώρα παραθέτω μερικά παραδείγματα ως προς τον τρόπο που μπορεί να κινηθεί ένα άτομο από τη στιγμή που έχει υποστεί ενδοοικογενειακή βία:
να υποβάλει μήνυση κατά του δράστη σε οποιοδήποτε αστυνομικό τμήμα και να ζητήσει την καταγραφή του περιστατικού στο βιβλίο συμβάντων του αστυνομικού τμήματος, παίρνοντας ταυτόχρονα αντίγραφο (στην περίπτωση υποβολής μήνυσης για ενδοοικογενειακή βία δεν υποχρεούται ο/η μηνυτής-τρια να πληρώσει παράβολο)
να ζητήσει μέσω εισαγγελικής εντολής να υποβληθεί σε ιατροδικαστική εξέταση και να πάρει αντίγραφο από την Ιατροδικαστική Υπηρεσία
να ζητήσει να διαταχθούν προσωρινά μέτρα προστασίας μέσω του/της Εισαγγελέα-ως, χωρίς να περιμένει την έκδοση δικαστικής απόφασης (περιοριστικοί όροι)
να μετακομίσει προσωρινά, μαζί με ανήλικα τέκνα, αν υπάρχουν, μέχρι την έκδοση δικαστικής αποφάσεως, αφού πρώτα κάνει μία δήλωση στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα ενημερώνοντας για τη μετακόμιση του/της ίδιου-ας και των παιδιών, ούτως ώστε να μη κατηγορηθεί για αρπαγή ανηλίκων τέκνων
εάν υπάρχει οικονομική αδυναμία, έχει δικαίωμα να ζητήσει από το δικαστήριο τον διορισμό δικηγόρου που θα τον/την αναλάβει δωρεάν
να ζητήσει μετά τον διορισμό δικηγόρου με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων την μετοίκηση του βίαιου συντρόφου ή συζύγου από το σπίτι έτσι ώστε ο/η ίδιος-α να κάνει χρήση της οικογενειακής στέγης και ταυτόχρονα με την ίδια αίτηση να ρυθμίζεται και η επιμέλεια και διατροφή των παιδιών, εάν υπάρχουν.
Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ σημαντικό να καταγράφεται κάθε περιστατικό βίας καθόσον θα αποτελέσει σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο κατά του βίαιου συντρόφου σε μελλοντικά δικαστήρια είτε μήνυσης, ασφαλιστικών μέτρων ή διαζυγίου.
να απευθυνθεί σε αρμόδιους φορείς για την καταπολέμηση της βίας έτσι ώστε να του/της παρασχεθούν υπηρεσίες κοινωνικής, ψυχολογικής και νομικής συμβουλευτικής (δωρεάν) με ενδεχόμενη παραπομπή σε ξενώνες φιλοξενίας, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο.
Συγκεκριμένα για την Πάτρα, το Συμβουλευτικό Κέντρο παρέχει ΔΩΡΕΑΝ υπηρεσίες συμβουλευτικής στήριξης σε γυναίκες θύματα βίας, καθώς και σε όσες υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις από εξειδικευμένο προσωπικό (ψυχολόγο, κοινωνική λειτουργό, νομικό, σύμβουλο απασχόλησης). Οι υπηρεσίες καλύπτονται από το απόρρητο της συμβουλευτικής.
Το Συμβουλευτικό Κέντρο λειτουργεί σε συνδυασμό με:
Την πανελλαδικής εμβέλειας Τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900 της ΓΓΙΦ, που προσφέρει υπηρεσίες ενημέρωσης και τηλεφωνικής συμβουλευτικής σε γυναίκες θύματα βίας (σε 24ωρη βάση, 365 ημέρες τον χρόνο).
Τα Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΙΦ.
Τους Ξενώνες Φιλοξενίας και τα Συμβουλευτικά Κέντρα των Δήμων.
Επίσης, για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: www.womensos.gr
Οι ενδιαφερόμενες μπορούν να απευθύνονται στο Συμβουλευτικό Κέντρο:
Κανακάρη 101β, Πάτρα (Δευτέρα έως Παρασκευή από τις 8πμ-4μμ)
Τηλ.:/ Fax: 2610 620059 / E-mail: patra@isotita.gr
