Του Θεόδωρου Ξούλου*
Η εικόνα που αποτυπώνεται για το 2025 από τις επίσημες εκθέσεις «Ήλιος» και «Άτλας» είναι αποκαλυπτική: το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα δέχεται έντονες πιέσεις, με τις αιτήσεις συνταξιοδότησης να καταγράφουν νέο ρεκόρ, ενώ το πραγματικό εισόδημα των συνταξιούχων υποχωρεί λόγω ακρίβειας και ανεπαρκών αναπροσαρμογών.
Ρεκόρ αιτήσεων συνταξιοδότησης και φέτος
Σύμφωνα με τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος «Άτλας», μόνο τον Ιούλιο του 2025 κατατέθηκαν 19.541 αιτήσεις συνταξιοδότησης – αριθμός αυξημένος κατά 2.466 σε σχέση με τον Ιούνιο και κατά 1.325 περισσότερες από τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι.
Συνολικά, το επτάμηνο Ιανουαρίου–Ιουλίου κατέγραψε 116.875 αιτήσεις, έναντι 117.650 το 2024, γεγονός που δείχνει ότι και φέτος οι αιτήσεις αναμένεται να προσεγγίσουν ή και να ξεπεράσουν τις 200.000 ως το τέλος του έτους.
Πρόκειται για μια συνεχιζόμενη έξοδο από την αγορά εργασίας, η οποία αποδίδεται τόσο στην αβεβαιότητα για το μέλλον του ασφαλιστικού συστήματος όσο και στην οικονομική πίεση που βιώνουν οι εργαζόμενοι κοντά στη σύνταξη.
Μειωμένο πραγματικό εισόδημα παρά τις ονομαστικές αυξήσεις
Η τελευταία έκθεση του συστήματος «Ήλιος» δείχνει ότι η μέση κύρια σύνταξη κυμαίνεται στα 820 € μεικτά, η επικουρική στα 196 €, και το μέσο μέρισμα στα 112 €.
Ακόμη και αν σε ορισμένες περιπτώσεις – κυρίως στο Δημόσιο – η μέση σύνταξη φθάνει τα 950 €, η αγοραστική δύναμη των συνταξιούχων έχει υποχωρήσει αισθητά.
Ο λόγος είναι προφανής: ο πληθωρισμός στα βασικά αγαθά εξακολουθεί να υπερβαίνει τον γενικό δείκτη τιμών.
Μόνο στα τρόφιμα, οι τιμές έχουν αυξηθεί κατά περίπου 30 % την τελευταία πενταετία, επιβαρύνοντας δυσανάλογα τα νοικοκυριά με χαμηλά ή σταθερά εισοδήματα.
Ακόμη και όταν ο γενικός πληθωρισμός έχει περιοριστεί στο 1,9 %, επιμέρους κατηγορίες τροφίμων συνεχίζουν να κινούνται ανοδικά:
• Κρέατα: +8,4 %
• Νωπά ψάρια: +6,2 %
• Γαλακτοκομικά & αυγά: +3,9 %
• Φρούτα: +2,9 %
Την ίδια στιγμή, τα εισοδήματα των συνταξιούχων αυξάνονται με πολύ μικρότερο ρυθμό.
Έτσι, ακόμη και με τις φετινές ονομαστικές αυξήσεις, το πραγματικό εισόδημα παραμένει στάσιμο ή μειώνεται, οδηγώντας σε κοινωνική πίεση και αυξανόμενη ανασφάλεια.
Αναγκαία η αύξηση του πραγματικού εισοδήματος, όχι μόνο των ποσών
Η αντιμετώπιση της ακρίβειας πρέπει να είναι διπλή και στοχευμένη:
1. Θεσμική παρέμβαση για τη μείωση της τιμής στο “ράφι”, ώστε να περιοριστούν τα υπερκέρδη που επιβαρύνουν τους καταναλωτές.
2. Τιμαριθμοποίηση στις αυξήσεις των συντάξεων, αλλά και στη φορολογία, ώστε οι αυξήσεις να ακολουθούν τον πραγματικό πληθωρισμό.
Μόνο έτσι θα υπάρξει ουσιαστική ενίσχυση του πραγματικού εισοδήματος των συνταξιούχων και θα αποτραπεί η περαιτέρω φτωχοποίηση των χαμηλοσυνταξιούχων.
Ουσιαστική ενίσχυση του ασφαλιστικού μέσα από την εργασία
Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού δεν μπορεί να βασίζεται στη μείωση δαπανών ή στην αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Αντίθετα, χρειάζεται ενίσχυση των εσόδων των ταμείων μέσω:
• Αύξησης των μισθών και επαναφοράς των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, ώστε να υπάρξει δίκαιη κατανομή της ανάπτυξης και αύξηση των εσόδων μέσω ασφαλιστικών εισφορών.
• Ουσιαστικής αντιμετώπισης της ανεργίας, με κίνητρα για δημιουργία θέσεων πλήρους απασχόλησης και όχι μερικής ή εκ περιτροπής, που στερεί σημαντικούς πόρους από τα ταμεία.
• Κινήτρων προς τους ελεύθερους επαγγελματίες και βιώσιμων ρυθμίσεων οφειλών, που θα επιτρέπουν τη σταθερή ροή εσόδων χωρίς να επιβαρύνουν δυσανάλογα τους μικρομεσαίους.
Ένα σταθερό ασφαλιστικό σύστημα χρειάζεται ενεργή οικονομία, όχι περικοπές.
Προς μια κοινωνική ανάπτυξη
Η Ελλάδα του 2025 βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι.
Η γήρανση του πληθυσμού, η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού και η συνεχιζόμενη ακρίβεια απειλούν τη συνοχή του ασφαλιστικού οικοδομήματος.
Η απάντηση δεν είναι άλλη από μια ολιστική προσέγγιση:
• Αναβάθμιση των συντάξεων με πραγματική αγοραστική αξία
• Μείωση του κόστους ζωής
• Δίκαιη αύξηση των μισθών
• Επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων
• Ενεργή υποστήριξη των αυτοαπασχολούμενων και ελεύθερων επαγγελματιών
Μέσα από αυτές τις κινήσεις μπορεί να επιτευχθεί μια νέα ισορροπία που θα διασφαλίζει βιωσιμότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια για τους συνταξιούχους και τους εργαζόμενους.
*Οικονομολόγος – Σύμβουλος Ασφαλιστικών, Εργατικών & Συνταξιοδοτικών θεμάτων
