του Διονύση Τεμπονέρα*
Σε τελευταία δημοσκόπηση στο ερώτημα «αν κάποιο από τα υφιστάμενα κόμματα σας εκφράζει σε μεγάλο βαθμό» οι πολίτες απαντούν αρνητικά, σε ποσοστό 61%.
Στις τελευταίες Ευρωεκλογές του 2024 το ποσοστό της αποχής ξεπέρασε το 58%.
Σε όλες τις μετρήσεις προκύπτει βαθιά κρίση πολιτικής εκπροσώπησης. Φαίνεται ότι τα υφιστάμενα κόμματα αδυνατούν να εκφράσουν τις ανάγκες και τις αγωνίες των πολιτών. Συνεπακόλουθα, όποια κυβέρνηση προκύψει μελλοντικά δεν θα αντιστοιχεί παρά στο 15%-20% του εκλογικού σώματος. Άρα έχουμε και κρίση κυβερνητικής νομιμοποίησης.
Τα κομματικά επιτελεία προσανατολίζουν την στρατηγική τους στις επιθυμίες των «μόνιμων» ψηφοφόρων παραγνωρίζοντας το προφανές: Ότι η πλειοψηφία των πολιτών δεν συμμετέχει καν στην εκλογική διαδικασία, ακριβώς λόγω του θυμού, της απαισιοδοξίας και της απογοήτευσης που κυριαρχούν.
Φταίνε μόνο τα κόμματα;
Όχι φυσικά… Κάθε συλλογική έκφραση(συνδικάτα, αυτοδιοίκηση, οικογένεια κλπ) διέρχεται κρίση, αλλά είναι πρωτίστως ευθύνη των θεσμών (άρα και των κομμάτων) να δημιουργούν τις προϋποθέσεις της ενίσχυσης και όχι της απαξίωσής τους.
Όταν για παράδειγμα η δικαιοσύνη κωφεύει στο σκάνδαλο των υποκλοπών, όταν η κυβέρνηση δεν εφαρμόζει δικαστικές αποφάσεις, όταν το κοινοβούλιο δεν λειτουργεί (εξεταστικές-προανακριτικές), όταν τα ΜΜΕ χειραγωγούνται, όταν η αστυνομία αντί να προστατεύει τους πολίτες μεριμνά μόνο για τους ισχυρούς, όταν το πανεπιστήμιο απαξιώνεται, όταν η ολιγαρχία δεν ελέγχεται, όταν η διαφθορά κυριαρχεί, όταν ο ατομισμός γίνεται μέσο επιβίωσης κλπ. το αποτέλεσμα είναι να προκύπτει βαθιά και γενικευμένη αξιακή-θεσμική κρίση, την οποία οι πολίτες επιρρίπτουν κυρίως σε κυβέρνηση και κόμματα.
Ο προοδευτικός χώρος ως κοινωνικός θεματοφύλακας δεν μπορεί να συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις και την καταστροφή της κοινωνίας αμέτοχος.
Οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες.
Τι είναι όμως εκείνο που θα μπορούσε να σηκώσει τους πολίτες «από τον καναπέ» και να τους εμπνεύσει;
Χρειάζεται ένας οδικός χάρτης με άρωμα προοδευτικό για να ψηφίσει η αποχή:
1.Όραμα και στρατηγική σε βάθος 20ετίας. Η απλή διαχείριση και η εναλλαγή προσώπων δεν αποτελούν λύση, αν δεν αλλάξουν οι εφαρμοζόμενες πολιτικές. Δεν αρκεί σήμερα να φύγει ο Μητσοτάκης, αν δεν σκιαγραφείται το επόμενο βήμα που θα απαντήσει σε πραγματικά προβλήματα. Χρειάζεται μια νέα πολιτική πρόταση, που θα εδράζεται σε μια νέα ιδεολογικοπολιτική πλατφόρμα εξουσίας.
2.»Τομή» με το παρελθόν. Επειδή στην πολιτική δεν υπάρχει παρθενογένεση οι υφιστάμενες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις θα πρέπει να ξεπεράσουν τις διαφωνίες του χθες και να συσπειρωθούν γύρω από τον κοινό στόχο της πολιτικής αλλαγής. Η «βολική» ερμηνεία της πρόσφατης ιστορίας για τον καθένα δεν είναι πρώτη προτεραιότητα σε αυτή τη φάση.
3.Σύνθεση δυνάμεων. Σήμερα κανείς μόνος του δεν μπορεί να ανατρέψει την υφιστάμενη κατάσταση. Με ρεαλισμό και μακριά από κομματικές περιχαρακώσεις τα κόμματα και η κοινωνία οφείλουν να συνεννοηθούν από μηδενική βάση χωρίς προϋποθέσεις.
4.Πολιτική ανανέωση. Σημασία δεν έχει τι λέει κάποιος, αλλά και ποιος το λέει. Η κρίση αποτελεί και κρίση αξιοπιστίας η οποία δεν επιτρέπει στα ίδια πρόσωπα που συμμετείχαν στο «πρόβλημα» να είναι στην πρώτη γραμμή. Κανείς δεν αποκλείεται, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερους στρατιώτες και όχι τόσους στρατηγούς. Σημαντική είναι και η ηγεσία αφού τα πρόσωπα πάντα παίζουν το ρόλο τους στην Ιστορία.
5. Προγραμματικός διάλογος. Ούτε τεχνητές συγκολλήσεις βοηθούν, ούτε συμφωνίες κάτω από το τραπέζι. Η συζήτηση αφορά την κοινωνία και όχι τους «παράγοντες». Πρέπει να μπει η πολιτική στο προσκήνιο και να ανοίξουν τα μεγάλα θέματα που αφορούν οικονομία, κράτος, κοινωνία και θεσμούς. Κανείς δεν κατέχει την αποκλειστική και μοναδική αλήθεια. Η ανάγκη για σύγχρονες επεξεργασίες είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
6.Χρειαζόμαστε μια άλλη Αριστερά. Με την ευρύχωρη έννοια που περιλαμβάνει τους αριστερούς και προοδευτικούς πολίτες χρειαζόμαστε τις πάντα επίκαιρες ιδέες και αξίες της Αριστεράς(κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, δημοκρατία, ελευθερία, ισότητα). Η Αριστερά της ήττας και του κατακερματισμού δεν έχει να προσφέρει κάτι καινούργιο.
7. Υπέρβαση. Σημαίνει φυγή προς τα μπρος. Σημαίνει ένα νέο πολιτικό σχέδιο που θα περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω και ακόμα:
Πολιτική βούληση για συγκρούσεις μέσα και έξω από τη χώρα, αμφισβήτηση του υφιστάμενου συστήματος εξουσίας, δημοκρατικές τομές και συμμετοχή των πολιτών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, παραγωγικό μοντέλο δίκαιης αναδιανομής, ξερίζωμα της ολιγαρχίας και την κλεπτοκρατίας, θεσμική ανοικοδόμηση, κοινωνική προστασία.
Για άλλη μια φορά όποιος περπατήσει στο δρόμο διαπιστώνει, ότι η κοινωνία είναι μπροστά, αλλά και μακριά από τα κόμματα.
Η εμπλοκή του κόσμου της αποχής μπορεί να τινάξει το πολιτικό σκηνικό στον αέρα και να φέρει προοδευτικό αέρα αναγέννησης όλης της κοινωνίας.
Είναι ευθύνη πρώτα της «πληθυντικής» Αριστεράς να δείξει το δρόμο και να γεννήσει νέες και ελπιδοφόρες εξελίξεις.
(Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατολόγος)
